«Aıtys «mazaq» nasıhatqa muqtaj ba?!» - baspasózge sholý
***
«Naýryzdyń 31-i kúni Qazaqstan men AQSh Prezıdentteri Nursultan Nazarbaev pen Barak Obama ıadrolyq qaýipsizdik jáne taratpaý salasyndaǵy yntymaqtastyq týraly birlesken málimdeme jasady», dep habarlaıdy «Egemen Qazaqstan» basylymy búgingi sanynda jarııalanǵan «Qazaqstannyń kóshbasshylyq róli ádil baǵalandy» atty maqalasynda.
Sondaı-aq, bul kúni Vashıngtonda ıAdrolyq qaýipsizdik jónindegi sammıt sheńberinde ıadrolyq qarýǵa qarsy kúreste maqsatty sharalar atqaryp, saýatty bastamalar kótergen, bul máselede ózindik baǵytyn aıqyndap alǵan Qazaqstan jaǵyna arnaıy nagrada tapsyryldy.
«ıAdrolyq qaýipsizdik jáne taratpaý salasyndaǵy yntymaqtastyq týraly birlesken málimdemede taraptardyń ıadrolyq materıaldardy saqtaý qaýipsizdigin arttyrý úshin eki memlekettiń atalǵan salada is júzinde ózara is-qımyl jasasýdy jalǵastyrýǵa jalpy beıildi ekeni rastalǵan.
Sonymen birge, bul kúni bizdiń elimizdiń ıadrolyq qaýipsizdikti qamtamasyz etýdegi róli taǵy bir ret moıyndaldy. Naqtylaı aıtqanda, Vashıngtonda bastalǵan ıAdrolyq qaýipsizdik jónindegi sammıt aıasynda Qazaqstannyń kóshbasshylyǵy atala kelip, «Qazatomónerkásip» aktsıonerlik qoǵamyna arnaıy nagrada usynyldy. Ony Energetıka mınıstri Qanat Bozymbaev qabyldap aldy. Sharaǵa «Qazatomónerkásip» AQ basshysy Asqar Jumaǵalıev qatysty.
Qazaqstanǵa bul marapattyń ıadrolyq qaýipsizdikti qamtamasyz etýdegi kóshbasshylyq qyzmeti men tómen baıytylǵan ýran bankin qurý baǵytyndaǵy júıeli jumystary úshin berilgenin atap ótýimiz kerek», - delingen atalmysh materıalda.
***
«Aıqyn» basylymy sońǵy kezde «shoý-aıtysqa» qatysty qoǵam arasynda oryn alyp jatqan daýǵa qatysty máseleniń basyn ashyp otyr.
«Belgili jazýshy Dýlat Isabekov «Aıtys óner bolýdan qaldy. Óz basym kez kelgen ónerdiń taza bolǵanyn qalaımyn. Sporttyń shal da, bala da, qabileti bary da, joǵy da qatysa beretin «kros» degen túri bolady. Mine, búgingi aıtys osynyń birine aınaldy. Burynǵy aqyndardyń óresi bıik bolýshy edi, keremet oılar qozǵaıtyn. Al qazir...» dep aıtar sózin aldyn ala jazyp, jattap keletin aqyndarǵa kóńili tolmaı, jazǵany bar edi. Sol kezdiń ózinde aıtysqa jazýshy tarapynan «kros» degen baǵa berilgen bolsa, qazaq óneriniń búgingi dárejesi týraly ne deı alamyz?», - dep saýal tastaıdy gazet «Aıtys «mazaq» nasıhatqa muqtaj ba?!» atty maqalada.
Endi bir jerinde «Aıqyn» basylymy: «Habar» arnasy bul jobany qolǵa alǵanda, qazaqtyń aıtys ónerine shynaıy qamqorlyq jasaǵysy keldi me? Álde reıtıngi tómendep bara jatqasyn shoý-aıtystyń shaýjaıyna jarmasty ma? Eger shynaıy qamqorshy boldy deıin desek, osyǵan deıin ótken dástúrli aıtystardyń eń ótkir degen tustaryn túgel qıyp tastap, efırge tek súreńsiz tustaryn ǵana iriktep beretinin nege umyttyq?» - deıdi.
Aıta keteıik, 23 naýryz kúni Astana qalasynyń ákimdigi men «Habar» arnasynyń uıymdastyrýymen ótken «Juldyzdar aıtysady» atty shoý-aıtysy ótti. Osymen ekinshi ret uıymdastyrylyp otyrǵan shoý-aıtys haqynda pikir ártúrli. Bireýleri «bul - qazaq ónerin nasıhattaýdyń bir úlgisi» dese, endi bireýleri «aıtystyń deńgeıin túsiretin shara», «asyl muramyz mundaı nasıhat túrine muqtaj emes», «aıtystyń janazasyn shyǵaraıyn dep júr» dep synnyń astyna aldy.
«Odısseıdiń túbi túrik pe?» degen taqyryppen «Aıqyn» basylymynda tanymdyq maqala shyǵyp otyr.
«Álemde Gomer shaıyrdy bilmeıtin adam joq shyǵar. Onyń «Odısseıa», «Ilıada» dastandaryn biraz jurt jatqa soǵady.
Desek te, sol dastandardyń shyǵý tórkini týraly kóp adam oılana bermeıdi. Eger zer salyp oqysańyz, «Odısseıanyń» sıýjeti ózimizdiń «Alpamys batyrdan» aınymaıdy. Ol ǵana emes, Odısseıge oqıǵalary uqsap ketetin qazaq qıssalary da bar. Bul neni bildiredi? Odısseıdiń qazaqqa qandaı qatysy bolýy múmkin?
Gomerdiń týǵan jeri, qaı eldiń adamy ekeni týraly da talas kóp. Grek antologııalary Gomerdiń Afına sekildi jeti qalanyń birinde ósip-óngenin jazyp júr. Alaıda V.ıAılenko, A.Zaıtsev sekildi orys gomertanýshylary aqynnyń otany Kishi Azııa degen ýáj aıtady. Tipti tarıhshylar Troıanyń batyry Eneıdi de Kishi Azııadan kelýi múmkin degendi aıtady. Olaı bolýy da múmkin», - delingen atalmysh materıalda.
«Endi Gomerdiń shoqtyǵy bıik shyǵarmasy «Odısseı» eposyna toqtalsaq. Bul shyǵarma negizinen Itaka aralynyń patshasy Odısseıdiń basynan keshken shytyrman oqıǵalaryna qurylǵan. Bir qyzyǵy, «Odısseıanyń» sıýjeti qazaq qıssalarynda da kóptep kezdesedi. Odısseıdiń joqtyǵyn paıdalanyp áıeli Penelopaǵa basqa batyrlar quda túse bastaıdy. «Quda túsý» epızody ózimizdiń «Alpamys batyr» dastanynda bar. Alpamys joqta Gúlbarshynǵa da sóz salady. Sol sekildi, «Odısseıada» Penelopa ishtegi balasymen qalsa, «Alpamys batyrdaǵy» Gúlbarshynnyń jaǵdaıy da tap sondaı. Penelopa da, Gúlbarshyn da jarlaryn uzaq kútedi. Ekeýi de saǵynyshyn kilem toqýmen basady. Odısseı de, Alpamys ta óz elderine jasyrynyp, biri - qarııa, ekinshisi dıýana keıpinde keledi. Sóıtip, ekeýi de óz sadaqtaryn ózderi tartady. Ekeýi de qaz-qatar nysanadan dál ótkizedi. Kórip otyrǵandaryńyzdaı, eki shyǵarmanyń sıýjeti bir-birinen kóshirip alǵandaı aına-qatesiz qaıtalanady. Aıtpaqshy, «Odısseıde» batyrdyń uly Telemah ákesin izdeýge attansa, munda Alpamystyń uly Jádiger ákesin izdeýge shyǵady», - dep jazady basylym.
***
«Jalpy partııalardyń saıası belsendiliginiń tómendigi neden? Nege saılaýǵa eki aı qalǵanda ǵana olardyń úni shyǵady. Basqa kezde nege buǵyp jatady?», - dep oı tastaıdy «Túrkistan» gazeti.
«Máselen, Jalpyulttyq sotsıal demokratııalyq partııanyń da, Patrıottarmen birlesip, «Aýyl» patrıottyq demokratııalyq partııasy dep qubylǵan «Aýyl» partııasyn da kópshilik bile bermeıtini nelikten? Jalpy, osy saılaýǵa qatysqan 6 partııanyń ishinde «Aýyl» partııasynyń kópshiliktiń kóńilinen shyǵýyna múmkindigi boldy. Óıtkeni aýyl - qazaqtyń jany, negizgi ustyny. Búgingi aýyldyń hali «Aýyl» partııasynyń saıası jarǵysynda jaqsylap kórinis taýyp, jarnamasy jaqsy júrgizilgeninde Májilisten oryn alýy da ǵajap emes edi. Biraq nege ekenin kim bilsin, bul partııanyń da júrisi mandymady», - delingen «Qazaqstandaǵy saıası partııalardyń úni nege báseń?» atty maqalada.
«El tipti «Azat» degen saıası partııa barynan múldem beıhabar. Óıtkeni olar kez kelgen saılaýdy elemeıdi, kózge ilmeıdi. Ózderiniń bar ekeninen habar berip turǵandy da qoıǵan. Sóıtip eldegi aty bar, zaty joq saıası partııalardyń daýysy báseń shyǵýda. Qazaqstanǵa saıası modernızatsııa jasaýdyń kúni týǵan sekildi. Partııalar kelesi saılaýdan dámeli bolsa búginnen bastap, ár kún saıyn saılaý qamyna kirisý qajettigin túsinetin kez jetti», - delingen «Túrkistan» usynǵan maqalada.
***
Almatylyq qoǵamdyq uıymdar aǵashtardyń jappaı kesilýine jáne qoryq aýmaǵyna kottedjderdiń salynýyna qarsy kúresetin «jasyl komıssııany» qurýdy usynýda, dep jazady «Ekspress K» basylymy.
«Byltyr pavlodarlyqtar óz qalalarynda tártip engize aldy jáne sheneýnikterdi qoǵammen sanasýǵa májbúrleı bildi», - deıdi «Kókjaılaýdy qorǵaıyq» atty uıymnyń tóraǵasy Abaı Erekenov. - Biz olardan úlgi alyp, tájirıbelerin engizgimiz keledi, sebebi qalany kógaldandyrýǵa qyrýar qarajat bólinýde, degenmen onyń nátıjesin kórip otyrǵanymyz joq».
Onyń sózine qaraǵanda, tabıǵatty qorǵaýǵa qatysty barlyq fýnktsııalar tek memlekettik organdardyń quzyrynda. Olar aǵashtardy kesýge ruqsatty ózderi jazyp, ózderi sony qadaǵalaıdy. Bul jemqorlyqtyń dendeýine úlken jaǵdaı týǵyzady. Tolyǵyraq, «Pleshıvyı Almaty» atty maqaladan oqı alasyzdar.