Aıaq kıimniń tsıfrlyq tańbalanýy baǵanyń ósýine áser etpeıdi
Aıaq kıimdi mindetti tsıfrlyq tańbalaý bir jyl buryn tolyq iske qosylýy kerek edi, biraq kásipkerler jańa erejelerge beıimdelý úshin kóbirek ýaqyt surady. Osylaısha, pılottyq kezeńnen eki jarym jyldan keıin aıaq kıim ónimderin tańbalaý jáne qadaǵalaý erejeleri tolyq kúshine enedi.
Aıaq kıim ónimderin tańbalaý jáne qadaǵalaý – bul elge kiretin árbir ónim týraly aqparatty tirkeıtin jáne ony óndirýshiden/ımporttaýshydan bastap sońǵy tutynýshyǵa deıingi ónimniń búkil jolyn kórsetetin biregeı data-matrıks kody arqyly qadaǵalaıtyn júıe.
Tańbalaý jáne qadaǵalaý júıesiniń mindeti – Qazaqstandaǵy taýar aınalymyn ashyq etý. Resmı málimet boıynsha, Qazaqstanda aıaq kıimniń kóleńkeli aınalymynyń úlesi 48 paıyzdy quraıdy, ıaǵnı árbir ekinshi jup aıaq kıim elge zańsyz ákelinedi. 2021 jyly Qytaıdyń keden qyzmeti Qazaqstan Respýblıkasyna eksportty qazaqstandyq derekterden 2 eseden astamǵa tirkedi, bul shamamen 780 mıllıon dollardy quraıdy. Bul sandar aıaq kıim taýarlary aınalymyndaǵy kóleńkeli ekonomıkanyń kólemin naqty kórsetip, taýarǵa qadaǵalaný múmkindigin engizýge negizdi sebep boldy.
Árbir aıaq kıim ónimin tańbalaý úshin kásipkerlerge QQS-syz 2,68 teńge turatyn jeke Data Matrix kody beriledi. Ónimdi tańbalaý erejeleri qosymsha prınterlerdi satyp alý mindetin rettemeıdi. Osyǵan baılanysty aınalymǵa qatysýshy taýardy tańbalaýdy qosymsha jabdyqty satyp almaı-aq, tipti kádimgi prınterde de júrgize alady. Tańbalaý kodyn tek aıaq kıimdi óndirýshiler men ımporttaýshylar qoldanady, al bólshek saýdagerler data-matrıks kodpen belgilengen daıyn aıaq kıimderdi alady.
Sandyq tańbalaý úrdisteri arnaıy bilimdi jáne býhgalterdiń nemese baǵdarlamashynyń qatysýyn talap etpeıdi. Shaǵyn kásiporyndar qyzmettik oqý materıaldary men tegin mobıldi qosymshalardy paıdalanyp, tańbalaýdy ózderi jasaı alady.
Osylaı eń iri aıaq kıim tizbegi bar «Unichel» kompanııasynyń baspasóz qyzmetiniń jetekshisi Ekaterına Jeleznıakovanyń aıtýynsha, tsıfrlyq tańbalaý júıesine kóshý olardyń kompanııasy úshin eleýsiz áreketti talap etti.
«Meniń oıymsha, naryqtaǵy iri oıynshylar tańbalaýdy engizý máselesin óz kompanııalarynyń ishinde sheshti. Bizdiń qyzmetkerlerge júıeniń qoımalarda qalaı jumys isteıtinin anyqtaý úshin birneshe kún qajet boldy. Kompanııa eshqandaı qosymsha shyǵyndarǵa tap bolǵan joq», - dedi. Ekaterına Jeleznıakova.
Otandyq óndirýshiler de zańsyz bıznesti kóleńkeden shyǵarý jáne jergilikti óndirýshiler men sheteldik óndirýshiler arasynda teń jáne ádil básekelestikke qol jetkizý maqsatyn alǵa tartyp, jańa erejelerdi engizýdi qoldaıdy:
«Kóbisi otandyq ónimder ımporttyq ónimderge qaraǵanda qymbat deıdi, biraq bul bizdiń marjany birneshe esege ulǵaıtyp jatqandyqtan emes, sebep bizdiń óndirisimizdiń áli damý satysynda bolǵanynda jáne bizdiń áli básekege qabiletti emes ekendigimizde. Óndirýshilerimiz óndiriske ınvestıtsııa salady, salyq tóleıdi, jalaqy tóleıdi, odan basqa da áleýmettik tólemder bar, munyń barlyǵy taýardyń qunyna yqpal etedi», - dep túsindirdi «Qaz Textile Industry» jeńil ónerkásip kásiporyndarynyń ulttyq qaýymdastyǵy ózin-ózi retteıtin uıymynyń zańgeri Anar Qaıyrjanova.
Adidas jáne Intertop resmı dıstrıbıýtorlary ókilderiniń aıtýynsha, aıaq kıimdi sandyq tańbalaý quny ózindik qunnyń 1%-dan aspaı, bul kompanııalar ákelgen aıaq kıimniń túpkilikti qunyna áser etken joq. Shoes Republic qazaqstandyq aıaq kıim brendiniń negizin qalaýshysy Dáýren Ramanqul da sandyq tańbalaý Shoes Republic aıaq kıim ónimderiniń qunyna áser etpeıtinine sendirdi:
«Biz bul shyǵyndardy shyǵysqa qosyp, marjınaldylyǵymyzdy 2-4%-ǵa azaıttyq. Tsıfrlyq tańbalaýdy engizý bizdiń tutynýshymyzǵa eshqandaı áser etken joq».
2021 jylǵy 1 qarashadan bastap aıaq kıim ónimderin tańbalaý jáne qadaǵalaý Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasynda bekitilgen mindetti talapqa aınaldy. Jańa erejelerdi engizý nátıjesinde resmı aıaq kıim ımporty 13 mln jupqa (30%) ósti (37,2 mln juptan 53,1 mln jupqa deıin). 2018-2020 jyldar kezeńine tańbalaý engizilgenge deıin aıaq kıim ımporty 35-ten 39 mıllıon jupqa deıin kórsetkishke ıe boldy.
Aıaq kıim buıymdaryn tańbalaý jáne qadaǵalaý erejelerin buzǵany úshin Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasynda aıyppuldar qarastyrylmaǵan.