Aýyl sharýashylyǵy mamandaryn daıarlaýǵa memlekettik tapsyrys kólemi qandaı
Aıta keteıik, bıyl qazan aıynda senator Aqylbek Kúrishbaev óziniń depýtattyq saýalynda aýyl jastarynyń joǵary bilimge qol jetkizý problemasyn aıtty.
Premer-Mınıstrdiń atalǵan saýalǵa bergen jaýabynda aýyl sharýashylyǵy salasynda kadrlar daıarlaýdy respýblıkanyń 25 joǵary oqý orny jáne aýyldyq jerlerde ornalasqan 169 tehnıkalyq ári kásiptik bilim berý (TjKB) uıymdary júzege asyratyny aıtylǵan.
Aýyl sharýashylyǵy baǵytyndaǵy («Aýyl sharýashylyǵy», «Veterınarııa») bilim berý baǵdarlamalary boıynsha JOO-larda 8 myńnan astam stýdent oqıdy, onyń ishinde 7 myńnan astam adam memlekettik bilim berý tapsyrysy negizinde bilim alýda. TjKB uıymdarynda 38 myń adam oqıdy, onyń ishinde 35,9 myń adam, ıaǵnı 94%-y memlekettik tapsyrys boıynsha bilim alýda. Aýyl sharýashylyǵy baǵytynda mamandardy daıarlaý úshin memlekettik tapsyrysy jyl saıyn bólinedi. 2021 jyly «Aýyl sharýashylyǵy jáne bıoresýrstar», «Veterınarııa» mamandyqtaryna 2920 grant bólindi (2020 jyly – 2720 grant, 2019 jyly – 2482 grant).
«Bul rette, kórsetilgen mamandyqtar boıynsha granttar tolyq kólemde ıgerilmeıdi. Atap aıtqanda, 2019-2021 jyldary kórsetilgen baǵyttar boıynsha ıgerilmegen bilim berý granttarynyń sany 3778-di qurady. «Máńgilik el jastary - Indýstrııaǵa!» («Serpin») jobasy boıynsha 2021 jyly bólingen 5656 granttyń 2102-i (37%), 2020 jyly bólingen 5107 granttyń 979-y (19%) ǵana ıgerildi. Sonymen qatar, óńirler ákimdikteri, oqý oryndarynyń qabyldaý komıssııalary azamattardy JOO men TjKB uıymdarynda oqýǵa tartý boıynsha úgit-nasıhat jumystaryn júrgizedi. Onyń ústine, 2017 jyldan bastap zańnamalyq turǵyda jergilikti atqarýshy organdar granttar bólip keledi. Kópbalaly jáne az qamtylǵan otbasylardan shyqqan, onyń ishinde aýyldan shyqqan balalardy qoldaý maqsatynda jergilikti atqarýshy organdar 2017 – 2021 jyldar aralyǵynda 8 myńnan astam grant bóldi», - delingen Úkimet basshysynyń jaýabynda.
Onyń aıtýynsha, qoldanystaǵy zańnama aıasynda aýyl jastary arasynan shyqqan azamattar úshin aýyldyń áleýmettik-ekonomıkalyq damýyn aıqyndaıtyn mamandyqtarǵa JOO jáne TjKB uıymdarynda oqý úshin bekitilgen memlekettik tapsyrysynyń 30%-y mólsherinde kvota kózdelgen (2012 jylǵy 28 aqpandaǵy № 264 QRÚQ). 2021 jyly JOO-da oqý úshin aýyldyq kvota boıynsha (pedagogıkalyq ǵylymdar, áleýmettik ǵylymdar, jýrnalıstıka, aqparattyq-kommýnıkatsııalyq tehnologııalar, medıtsına, ınjenerlik ǵylymdar, aýyl sharýashylyǵy jáne bıoresýrstar, bıznes jáne basqarý, qyzmet kórsetý)16 myńnan astam grant bólinip, ıgerildi.
«Sondaı-aq, aýyl jastaryn qoldaýǵa baǵyttalǵan «Serpin» jobasy boıynsha memlekettik tapsyrystyń jalpy kóleminen 10% kvota qarastyrylǵan. Úkimet az qamtylǵan jáne kópbalaly otbasylardy qoldaý boıynsha birqatar sharalardy iske asyrýda. Máselen, 2021 jyly «Bilim týraly» Zańyna JOO jáne TjKB uıymdaryna oqýǵa túsý kezinde tórt jáne odan da kóp kámeletke tolmaǵan bala tárbıelenetin otbasylardan shyqqan balalar úshin 5% kóleminde, keminde úsh jyl tolyq emes otbasy mártebesi bar otbasylardaǵy balalar úshin – 1%, bala kezinen múgedek balalardy tárbıelep otyrǵan otbasylardan shyqqan balalar, І/ІІ toptaǵy múgedekter úshin – 1% kóleminde jańa qabyldaý kvotalaryn kózdeıtin norma engizilgen», - dedi A. Mamın.
Budan basqa, jeke kvota boıynsha jetim balalar (1%), I/II toptaǵy múgedekter, bala kezinen múgedekter (1%), jeńildikter boıynsha Ekinshi dúnıejúzilik soǵysynyń ardagerlerine teńestirilgen adamdar (0,5%) jáne dıaspora ókilderi otbasylarynyń balalaryna (4%) qabyldanady.
Osylaısha, memlekettik tapsyrysynyń jalpy kóleminiń 53,5%-dan astamy halyqtyń áleýmettik osal toptary men aýyl jastary arasynan shyqqan azamattardy qoldaý úshin kvotalanady.
«Kvotalanatyn oryndar kóleminiń odan ári ulǵaıýy basqa azamattardyń joǵary bilim alýǵa qoljetimdiligin edáýir shekteıdi jáne talantty jastardyń shetelge ketýine ákep soǵýy múmkin», - deıdi Premer-Mınıstr.