Aýyl - el besigi: Kúrshim aýdanynda 10 aýyl taza aýyz sýmen qamtyldy
Elbasy N.Á. Nazarbaevtyń «Aýyl – el besigi» baǵdarlamasy jáne Memleket basshysy Q.K. Toqaevtyń halyqqa Joldaýynda aýyldyq eldi mekenderdi damytý, turǵyndar ómir sapasyn jaqsartý boıynsha berilgen tapsyrmalaryn oryndaý aıasynda ShQO Kúrshim aýdanynda aýqymdy jumystar atqarylýda.
Ekonomıkalyq turǵyda aýyl sharýashylyǵyn negiz etetin Kúrshim aýdanynda oblys ákimi Danıal Ahmetovtiń tikeleı qoldaýymen júıeli ister júzege asyrylýda.
Jyldyń basty jańalyǵy - Buqtyrma sý qoımasy arqyly ótetin kópirdiń salynatyny týraly habar taraǵanda tutas Shyǵys jurty eleń etti. Oblys ákiminiń tapsyrmasyna sáıkes bıyldan bastap júzege asyrylatyn shekaralyq aýdandardy damytýdyń keshendi jospary aldaǵy ýaqytta aýdanda atqarylar iri jobalar men aýqymdy jumystardyń negizi bolyp tabylady.
Osy rette ShQO Kúrshim aýdanynyń ákimi Dýlat Zaısanbekuly Qajanov aýdan jurtshylyǵy aldynda jyldyq esebin baıandap, turǵyndar tarapynan qoıylǵan suraqtarǵa jaýap berdi, alǵa qoıylǵan jańa josparlar týraly habardar etti.
2019 jyly ónerkásip óniminiń kólemi 35 mlrd 573 mln teńgeni kurady. Bul kórsetkish byltyrǵy jylmen salystyrǵanda 124,9% artty. Aýdan ekonomıkasyna 2019 jyly 3 mlrd 737 mln teńge ınvestıtsııa tartyldy, qurylys jumystarynyń kólemi 2808 mln teńgeni qurady. Ósim - 133,7%. Taýar óndirýshilerge 72 jobaǵa 63 mln 278 myń 945 teńge, mal sharýashylyǵy taýar óndirýshilerine 363 mln 864 myń teńge sýbsıdııa tólendi. Shaǵyn bıznes boıynsha 1965 shaǵyn jáne orta kásipkerlik sýbektisi tirkelip, jumys atqarýshylardyń sany 2758 adamǵa jetti nemese ótken jylmen salystyrǵanda 116 paıyzǵa artty. Shaǵyn jáne orta kásipkerlik sýbektileri 5 mlrd. 117 mln teńgeniń ónimin óndirgen, bul ótken jyldyń tıisti kezeńimen salys-tyrǵanda 160,2 paıyzǵa artyq.
Atap aıtqanda, «Іsker» jáne «Agrobıznes» baǵdarlamasy aıasynda aýdandaǵy Qalǵuty aýyldyq okrýginde (SPK-Shyǵys JK,) sút óńdeý tsehy iske qosyldy. Sonymen qatar, 50 jáne 100 basqa arnalǵan eki sút-taýarly fermasy («Tirshilik» sh/q, «Shyǵys JK» ÁKK) ashyldy. Kúrshim, Saryóleń aýyldyq okrýgterinde («Alǵabas» ÁKK,» Qoılybaı-2017 «ÁKK) aýyl sharýashylyǵy kooperatıvteri bazasynda eki sút qabyldaý pýnkti jabdyqtaldy. «Ulan» sharýa qojalyǵy 1000 bas iri qara malǵa arnalǵan bordaqylaý alańyn salsa, «Aryn» sharýa qojalyǵynda 1000 bas iri qaraǵa arnalǵan bordaqylaý alańynyń qurylysyn aıaqtady.
«GRK MLD» JShS «Qarshyǵa» mys ken ornynda ken baıytý keshenin ashý jobasy iske asýda. Kásiporyn ken ornyna aparatyn 9,5 km jol jáne 120 adamǵa arnalǵan jumysshylar úıin salyp bitti. Uzyndyǵy 18 km quraıtyn qýattylyǵy 10kVt elektr qurylǵysy tartyldy. Sońǵy 2 jylda «GRK MLD» JShS-niń «Qarshyǵa» mys ken ornynda ken baıytý keshenin ashý jobasy aýdanǵa 5 mlrd 200 mln teńgeniń ınvestıtsııasyn tartty. Aýdan ákimi D.Qajanovtyń aıtýy boıynsha bul sııaqty iri kásiporyndar aýdan qazynasyna túsetin salyq kólemin eselep arttyratyn bolady.
Aýdanda halyqtyń suranysy boıynsha «Aýyl – el besigi» jobasy sheńberinde Kúrshim aýylyndaǵy jabyq júzý basseıniniń qurylysy júrgizilýde. Jobalanǵan basseın ǵımaratynda saýna, tamaq ishý bólmesi (býfet), jattyǵý zaly jáne basseınniń ózinde 5 júzý jolaǵy bolady.
«Óńirlerdi damytý-2020» baǵdarlamasy aıasynda respýblıkalyq jáne oblystyq bıýdjet qarajaty esebinen Qaljyr aýylynda sý qubyry jelisiniń qurylysy bastaldy, aıaqtalýy – 2020 jyl. Sý qubyry jelisiniń jalpy uzyndyǵy – 22 shaqyrym. Halyq sany 50 den 200 adamǵa deıingi eldi mekenderdi taza aýyz sýmen qamtamasyz etý boıynsha oblystyq bıýdjetten 10 eldi mekenge (Aqshı, Topterek, Qystaý-Kúrshim, Jıdeli, Birlik, Aqjaılaý, Úshbulaq, Shanaǵaty, Qaınar, Bylǵary-tabyty aýyldary) qarajat bólinip, sýdy tazartýdyń bloktyq-modýldik stantsııasy ornatyldy. Maraldy, Qaljyr, Kúrshim jáne Marqakól aýyldaryn sýmen jabdyqtaý jelilerin qaıta jańǵyrtý boıynsha smetalyq qujattamasyna memlekettik saraptama alynǵan soń respýblıkalyq bıýdjetten qarajat bólý jumystary atqarylady.
«Aýdan ortalyqtaryn jáne 100 aýyldyq eldi mekendi abattandyrý» baǵdarlamasy aıasynda oblystyq bıýdjet qarajaty esebinen Kúrshim aýylyna – 110,0 mln.teńge, Marqakól, Boran, Saryóleń, Qaljyr aýyldaryna 10,0 mln.teńgeden bólinip, Kúrshim aýylyndaǵy Dýhovıch kóshesi abattandyryldy. Qashalar ornatylyp, jıek tastar jáne jaıaý júrginshiler jolyna taqtaıshalar tóselip, balalar oıyn alańy, shamdar ornatyldy. Kúrshim aýyly, Toqaev kóshesine trotýar, Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik rámizderi monýmenti ornatyldy. Jasandy jabyny bar fýtbol alańy jáne «Workout» sport alańy ornatyldy.
Maraqakól aýylyndaǵy «Máńgilik El» saıabaǵy abattandyryldy. Saryóleń, Qaljyr, Boran aýylynda jasandy jabyny bar fýtbol alańy jáne balalar oıyn alańy ornatyldy. Sondaı-aq, qaıyrymdylyq jumystary men jastardyń máseleleri de basty nazarda. Elbasynyń «Jastar jyly» oıdaǵydaı qorytyndylandy. Ótken jyly aýdanda atqarylǵan aýqymdy jobalar, jetken jetistikter, halyq ıgiligine jasalǵan sharýalar halyqpen birge talqylanyp, túsken usynys-pikirler árdaıym eskerilip otyrady.
Sondaı-aq, aýdandaǵy áleýmettik máseleler de basty nazarda. 2019 jyly Densaýlyq saqtaý salasy boıynsha «Patronajdyq qyzmettiń ýnıversaldy - progressıvtik modeli» boıynsha 14 dáriger, 23 medbıke, 2 áleýmettik qyzmetker, psıholog oqytyldy.
Ataýly áleýmettik kómek 758 otbasyna taǵaıyndaldy. Onyń ishinde 209 - kópbalaly otbasy, 549 - az qamtylǵan otbasy. 490 otbasyna turǵyn úı kómegi kórsetildi.
Oblys ákimi D.Ahmetovtiń bastamasymen «Paryz» oblystyq qaıyrymdylyq qorynan bólingen qarajatqa kóp balaly otbasylaryna Alǵabas aýylynan 3 úı, Saryóleńnen 1 úı, Birlikten 1 úı satyp alynyp berildi. Qaıyrymdylyq aktsııasy aıasynda metsenattar arqyly kóp balaly 2 otbasyna, az qamtylǵan bir otbasyna úı satyp alynyp berildi.
Mádenıet salasynda jalpy 70,1 mln teńge bólinip, Alǵabas, Tósqaıyń, Qaratoǵaı, Qaljyr aýyldarynyń klýbtaryna aǵymdaǵy jóndeý jumystary júrgizilip, 350 oryndyq satyp alynǵan. Aýdandaǵy barlyq sport nysandary jastardyń, aýdan turǵyndarynyń sportpen júıeli túrde shuǵyldanýy úshin keshki mezgilderde jáne demalys kúnderi tegin beriledi. Atap aıtar bolsaq, aýdan mektepteriniń 30, balalar jáne jasóspirimder sport mektebiniń 3 sportzaly sabaqtan tys, keshki mezgilderde jáne demalys kúnderi aýyl jastarynyń sportpen aınalysýy úshin tegin berilgen. Jergilikti turǵyndarǵa aýdan basshysynyń yqpalymen osyndaı ıgi sharalar kóptep usynylýda.
2019 jyly aýdandyq bıýdjet kólemi 7 mlrd 257 mln teńge bolsa, 2020 jylǵa aýdandyq bıýdjet kólemi 9 mlrd 521 mln qarastyryldy. Ótken jylmen salystyrǵanda 2 mlrd 264 mıllıonǵa ósti. Bul, atqarylǵan isten, atqarylatyn sharýalar tipti aýqymdy ekenin bildirse kerek. Sonymen qatar aýdan basshysy turǵyndarmen ár kezdesýinde qazirgi naryq zamanynda ár úı, ár otbasy jalqaýlyqtan arylyp, qolynan kelgenshe týǵan jerdiń ósip órkendeýine óz úlesin qosýy tıis ekenin, sonda ǵana jetistikke jetýge bolatynyn basa aıtyp, halyqty jumyla jumys isteýge shaqyryp keledi. Sondyqtan da, Elbasy jáne Memleket basshysynyń shekaralyq aımaqtardy damytýǵa basa nazar aýdarýy jáne osy baǵyttaǵy atqarylar isterde judyryqtaı jumylyp, barshamyz at salysýymyz qajet.