Aýtoımmýndy aýrýǵa shaldyqqan ár patsıentke biregeı terapııa rejımi qajet – revmatolog
QR Prezıdenti Іs Basqarmasy Medıtsınalyq ortalyǵy aýrýhanasynyń aýtoımmýndy aýrýlar ortalyǵynyń revmatolog-dárigeri Elmıra Turdysheva Kazinform agenttiginiń tilshisine atalǵan aýrýdyń paıda bolý sebepteri, alǵashqy belgileri jáne emdeý tásilderi týraly aıtyp bergen edi.
- Elmıra Ómirbekqyzy, aýtoımmýndy aýrýlar degenimiz ne ?
- Qarapaıym tilmen túsindirsek, bul ımmýndyq júıeniń buzylýyna baılanysty qorǵanys jasýshalary ımmýnıtetti qorǵamaı, kerisinshe oǵan qarsy shyǵady. ıAǵnı dáneker tinine, tamyrlar men býyndarǵa qarsy baǵyttalýy múmkin.
Aýtoımmýndy aýrýlar sırek kezdesedi, biraq sońǵy ýaqytta aýrýdyń ósýi baıqaldy. Bul ekologııamen, kúızelispen baılanysty bolýy múmkin. Sondaı-aq, koronavırýs ınfektsııasy etek alǵan kezde kóptegen naýqasty anyqtadyq. Múmkin vırýstyq ınfektsııa da aýrýdy qozdyrǵan shyǵar.
Aýtoımmýndy aýrýlar – kóbine eńbekke qabiletti jastaǵy adamdar men qursaq kóteretin jastaǵy áıelderge tán. Ýaqtyly emdelmegen jaǵdaıda patsıent tipti múgedek bolyp qalýy múmkin, keıin onyń eńbekke qabilettiligi joıylady. Bul ekonomıka turǵysynan alǵanda memleket úshin óte qymbat. Shyǵyndar emdeýmen qatar múgedektik tólemderin de qamtıdy. Sondyqtan aýrýdy erte dıagnostıkalap, jekeleı qaraý mańyzdy, sebebi ár patsıentke biregeı terapııa rejımi qajet.
- Aýtoımmýndy aýrýlar ortalyǵynyń negizgi qyzmeti qandaı ?
- Aýtoımmýndy aýrýlar ortalyǵy bir jyl buryn ashylǵan. Búginde álemde osyndaı kóptegen aýrý bar. Bizdiń ortalyq revmatologııalyq jáne nefrologııalyq beıindegi aýrýlarmen aınalysady. Komandada 6 dáriger bar, olar revmatologtar, nefrologtar jáne terapevtter.
Ortalyqta 30 adamǵa arnalǵan tósek-oryn bar, ıaǵnı terapııa - 10, nefrologııa - 6, revmatologııa - 14. Bizdiń ortalyq ozyq zertteýlerdi qoldaný arqyly emdeýge erekshe kózqaraspen qaraıdy. Sonymen qatar, jańa preparattardy, sonyń ishinde bıologııalyq terapııany qoldanamyz.
- Búgingi tańda eń kóp taralǵan qandaı aýtoımmýndy aýrýlar bar ?
- Aýtoımmýndy aýrýlardyń arasynda revmatoıdty artrıt (býyn aýrýy) jáne ankılozdy spondılıt (Behterev aýrýy) jıi kezdesedi, ásirese eńbekke qabiletti jastaǵy jas er adamdarda.
Sonymen qatar, júıeli qyzyl jegi, skleroderma jáne Shegren derti sııaqty dáneker tininiń júıelik aýrýlary eńbekkke jaramdy jáne qursaq kóteretin jasqa jetken áıelder arasynda da keń taralǵan. Bul aýrýlardy ýaqtyly dıagnostıka jasap, emdese ishki organdarǵa keri áser etýi múmkin. Sondaı-aq, sońǵy ýaqytta Takaıasý aýrýy, polıangııt jáne gemorragııalyq vaskýlıt sııaqty júıelik vaskýlıtterdiń jıiligi aıtarlyqtaı ósti.
- Aýtoımmýndy aýrýlardyń belgileri týraly aıtyp ótseńiz ?
- Eger 3 aıdan astam ýaqyt boıy bir jerińiz isip, qyzaryp, qozǵalys kezinde aýyrsa, sondaı-aq tańerteń deneńiz tyryssa, teride bórtpeler, túıirshikter paıda bolsa, temperatýrańyz uzaq ýaqyt túspeı qoısa, salmaq tastaı bastasańyz, shashyńyz túsip, qabyný belgileri paıda bolsa jáne býyn aýrýymen aýyratyn bolsańyz mindetti túrde dárigermen keńesý kerek. Bul aýtoımmýndy aýrýlardyń, sonyń ishinde júıelik dáneker tinder aýrýlarynyń alǵashqy belgileri bolýy múmkin. Sonymen qatar zár analızinde ózgerister bolsa, isinip, qan qysymyńyz uzaq ýaqyt turaqsyz bolsa, keńes alý jáne tekserýden ótý úshin nevropatologqa barý kerek.
- Bul aýrýǵa shaldyǵýdyń sebebi nede ?
- Aýtoımmýndy aýrýlardyń naqty sebebin aıtý óte qıyn. Degenmen, olardyń damýyna yqpal etetin faktorlar bar. Olardyń arasynda kúızelis, tuqym qýalaýshylyq, ınfektsııalar (vırýsty qosa alǵanda), jynysy men jasy bar. Aýtoımmýndy aýrýlar kóbinese júıeli dert, ıaǵnı bul birden birneshe múshelerge, júrekke, ókpege jáne búırekke áser etýi múmkin.
- Aýtoımmýndy aýrýlardy emdeýdiń qandaı ádisteri bar ?
- Aýtoımmýndy aýrýdyń múmkin belgileri baıqalyp, shaǵymdar paıda bolǵan kezde mamanǵa júginý mańyzdy. Terapevt óz kezeginde qosymsha tekserý úshin revmatologqa nemese nefrologqa jiberedi. Eń qıyny, ár patsıentke arnaıy em sharasyn tańdaý. Naýqas emdi uzaq, múmkin turaqty túrde qabyldaýy múmkin. Biz terapııany ár patsıentke onyń jasyn, ishki aǵzalarynyń jaǵdaıyn jáne aýrýdyń belsendiligin eskere otyryp taǵaıyndaımyz.
Bizdiń patsıentter kóbine ómir boıy terapııany qajet etedi. Remıssııa kezeńinde de ádette dári-dármekpen emdeý qajet. Em-shara statsıonardan keıin keminde 6 aıǵa sozylady. Asa aýyr jaǵdaıda patsıenttiń jaı-kúıi týraly aqparat qalanyń emhanalaryna beriledi. Kenetten aýrýǵa shaldyqqan jastar úshin bul óte qıyn. Biz mundaı jaǵdaıda psıhologtar men psıhoterapevtterdi kómekke tartamyz.
- Áńgimeńizge rahmet!