«Aýrýdyń jasarǵany aqıqat pa?» - baspasózge sholý
ASTANA. QazAqparat - «QazAqparat» halyqaralyq aqparattyq agenttigi 20 qazan, seısenbi kúni jaryq kórgen respýblıkalyq buqaralyq aqparat quraldaryndaǵy ózekti maqalalarǵa sholýdy usynady.
*** «Egemen Qazaqstan» gazetinde kásipqoı bokstyń tórt nusqasy boıynsha álem chempıony Gennadıı Golovkınniń anasy Elızaveta Golovkınamen aradaǵy suhbat jarııalandy. «Biz telefon arqyly jıi habarlasyp turamyz. Sondyqtan da, bir-birimizdiń qandaı jańalyqtarymyz bar - bárin de sol zamatta bilip otyramyz. Balam meni quttyqtap, óziniń men úshin óte qýanyshty ekenin jetkizdi. Maǵan Genamnyń «Ana, biz birligi jarasqan elde turamyz. Qudaıǵa shúkir deýimiz kerek», - degen sózderi unady. Ol shynynda óziniń elin, Elbasyn óte qatty qurmetteıdi.
Sodan keıin ulym qazannyń 17-si kúni bolatyn kezekti jekpe-jekke tyńǵylyqty daıyndalyp jatqanyn aıtty. «Sizdiń jeńisińizge men de jeńispen jaýap beremin. Teledıdardyń aldynda qattyraq aıqaılasańyz, daýysyńyzdy estip, kúsh-qýat alýym múmkin», - dep qaljyńdap ta qoıdy», - deıdi Elızaveta Golovkına. Bul suhbat « Ulymnyń otanshyl bolyp óskenine qýanamyn» degen taqyryppen basyldy.
Bas basylymda «Bir mezette 3 000 alma jegen» atty taqyryppen materıal berilgen. 3 500 oqýshy qazaqstandyq Rekordtar kitabyna tirkeldi. Qazaqstandyq oqýshylardyń bul rekordy Elbasy - Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti Qory arqyly uıymdastyrylǵan «Aman Keleshek» balalarǵa arnalǵan II ınklıýzıvti mádenı-sporttyq festıvali aıasynda ótti.
Atalmysh sharaǵa balalar úıleriniń, turmysy tómen otbasylarynyń, basqa óńirlerden kelgen mektep-ınternattardyń oqýshylary men Almaty qalasyndaǵy jalpy bilim beretin mektepterden 3 500 oqýshy qatysyp, talanttaryn tanytyp, túrli sporttyq estafetalar boıynsha saıysty.
Prezıdent Qorynyń atqarýshy dırektory Saǵyndyq Nurahanov osynaý shara balalar úshin tutas múmkindikter álemin ashatyndyǵyn aıtyp otyr.
Sonymen, bıyl ekinshi ret Qazaqstan Respýblıkasy Tuńǵysh Prezıdentiniń sporttyq-jattyqtyrý kesheni bazasynda ótkizilip otyrǵan festıvalge Olımpıada chempıony, áıgili boksshy Ermahan Ybyraıymov qatysyp: «Qazirgi gadjetter men kompıýterlik oıyndar zamanynda balalar dalaǵa shyqpaıdy, qımyl-qozǵalysy az. Sondyqtan «Aman Keleshek» festıvaliniń mańyzy zor. Búgin balalar kóp nárse úırenip qana qoımaı, basqa qalalardan kelgen qurdastarymen tanysty. Biz olarǵa basqa da qyzyqty álem men armandar bar ekenin kórsetip, boıyndaǵy daryndaryn kórsetýge septesetinimizge senimdimin», dedi.
***
«Sońǵy kezderi medıtsına salasynyń mamandary aýrý túrleriniń jasaryp kele jatqanyn jıi aıtady. Máselen, buǵan deıin 50-60 jastan asqanda paıda bolyp júrgen aýrý túrleri keıingi jyldary jasy 30-40-tarǵa taıaǵandarda kezdesedi. Bizdiń áıelderdiń 45-55 jas aralyǵynda bastalatyn urpaq ákelý, bala kóterý fýnktsııasynyń tyıylýy, ıaǵnı klımakterııalyq kezeńniń, qazir jasy 30-ǵa jeter-jetpestegi qyzdarda kezdesip jatqany týraly aqparatty oqydyq. Aýrý túrleriniń jastar arasynda taralyp jatqany Reseı aqparat kózderinde de jıi aıtylýda. Ol qandaı aýrýlar? Aýrýdyń jasarýyna ne sebep?»,-dep jazady «Aıqyn» gazeti búgingi sanyndaǵy « Aýrýdyń jasarǵany aqıqat pa?» atty kólemdi maqalasynda. Máselen, elimizde onkologııalyq aýrýlar ishinde birinshi orynda turǵan sút bezi qaterli isigine keletin bolsaq, 20-30-daǵy qyzdar arasynda sút bezinde isiktiń paıda bolý jaǵdaılary jıilep ketti. Jyl saıyn 4 myńǵa jýyq áıelden sút beziniń qaterli isigi anyqtalady. Bul aýrý boıynsha medıtsınalyq kómekke 28-35 jastaǵy áıelder júginýde. Sondaı-aq elimizdiń kardıologtary adam ólimi sebepteri arasynda birinshi orynǵa shyǵyp otyrǵan júrek-qan tamyrlary aýrýlary da jastar arasynda etek jaıyp kele jatqanyn jetkizgen.
Osy basylymda « Áskerge baratyndar kóbeıdi » degen materıal berilgen. Elimizde jastardy kúzgi áskerge shaqyrý naýqany bastaldy. Qorǵanys mınıstrliginiń josparyna saı bıyl jalpy 29 myń azamat armııa sapyna turýy tıis eken. 1 qazannan bastalǵan shaqyrý kezinde 12 myńnan astam jas áskerı komıssarıattarǵa kelýge mindetti.
- Osy merzimde Qazaqstan Qarýly kúshteri qataryna 18-27 jas aralyǵyndaǵy áskerı merzimdik qyzmetti keıinge qaldyrýǵa bolmaıtyn jáne áskerı merzimdik qyzmetten bosatylmaıtyn 12 myńdaı azamat shaqyryldy - deıdi keshe Astanada Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmetiniń brıfınginde QR Qarýly kúshteri Bas shtaby Uıymdastyrý-jumyldyrý departamenti bastyǵynyń orynbasary Amantaı Óserbaev. Qazir jergilikti ákimdikterdiń sheshimimen barlyq oblystarda áskerge shaqyrý komıssııalary men ásker qataryna shaqyrylatyn azamattardyń densaýlyǵyn tekseretin medıtsınalyq komıssııalar qurylǵan.
***
Qazaqtyń kórnekti jazýshysy, dramatýrg, kósemsózshi Júsipbek Aımaýytulynyń esimi qalyń qazaq qaýymyna jaqsy belgili. Alashtyń aıaýly azamaty óziniń qysqa ǵumyrynda artyna asa baı, baǵaly ádebı, ǵylymı muralar qaldyrdy. Osy oraıda «Ana tili» gazeti sońǵy sanynda oqyrman nazaryna kórnekti jazýshy týraly M.O.Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń Bas ǵylymı qyzmetkeri, fılologııa ǵylymynyń doktory, professor, júsipbektanýshy Aıgúl Muhamedserikqyzy Іsimaqovamen bolǵan kólemdi suhbatty usynyp otyr.
«Qazaqtyń tuńǵysh gazetterin shyǵarýda ǵana emes, arhıv materıaldary dáleldegendeı, jýrnaldar shyǵarýda da Júsipbektiń eńbegi eresen. Mysaly, 1931 jyly 6 aı boıy shyqqan «Sáýle» jýrnalynda Álıhan men Maǵjan bastaǵan ult ádebıetshileriniń shyǵarmalaryn jarııalaǵan. Óziniń «Eleýsiz erler», «Sý júzinde» sııaqty alty áńgimesi de «Sáýlede» shyqqan. Jýrnal Tashkenttegi baspahanada basylǵan, taralymy 2000 dana bolǵan. Endi bir ókinishpen aıtatyn nárse, J.Aımaýytuly eńbekteriniń kóbi joǵalǵan. Mysaly, Smaǵul Sádýaqasulynyń 1926 jyly jazǵan anketasy bar. Soǵan bergen jaýaptarynda kóptegen týyndylarynyń atyn atap jazǵan, sonyń úshten biri joq. Biz, júsipbektanýshylar sony anyqtaı almaı kelemiz. Shymkent oqý komıssarıatynyń ǵylymı qyzmetkeri T.Shonanov, Sáken Seıfýllın men «Aýyl tili» gazetinde isteıtin Beıimbet Maılınge: - J.Aımaýytulynyń «Qoldorba», «Oıanǵan Asan», «Túlki, qasqyr, túıe», «Eki erinshek» atty qoljazbalaryna pikir bildirseńizder eken» dep ótinish hat joldaǵan. Mine, osy atalǵan qoljazbalar esh jerde jınaq bolyp shyqpaǵan. Keıingi taǵdyry da belgisiz. Osyndaı joǵalǵan qoljazbalarynyń eń kólemdisi - «Máskeý jáne Qyrymǵa jolaýshylyq» atty eńbegi», - deıdi ǵalym. Bul suhbat « Ultqa qyzmet etýdiń úlgisi» degen taqyryppen jarııalandy.