Aýdarylǵan oqýlyqtar til bilimindegi ortaq qubylystardy zertteýge múmkindik beredi - QazUÝ dotsenti

ALMATY. QazAqparat - 100 kitap jobasy aıasynda aýdarylǵan jańa oqýlyqtar stýdentterge  jalpy til bilimine qatysty ortaq qubylystardy zertteýge múmkindik beredi. Osyndaı pikirin QazAqparat tilshisine ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ, Fılologııa jáne álem tilderi fakýlteti, Qazaq til bilimi kafedrasynyń meńgerýshisi, fılologııa ǵylymdarynyń kandıdaty, dotsent Sezd Aqymbek aıtty.

Professordyń aıtýynsha, eń aldymen ǵylym men bilim jıyntyǵyn tildiń túpnusqasynan tikeleı qazaq tiline aýdarý óte mańyzdy.

«Osy ýaqytqa deıin álemdik qundy eńbekter orys tili arqyly orys bilim-ǵylymynyń kózqarasy súzgisinen, kózqarasynan ótý arqyly bizge jetti. Endi jańa jobanyń arqasynda túpnusqadan aýdarý arqyly sol tilde aıtylatyn oılardy, sol halyqqa  tán psıhologııalyq dúnıetanymdy ańǵarýǵa,  soǵan baılanysty ózimizdiń minezimizdi saralap kórýge múmkindik alamyz. Damyǵan elderde bir tilden ekinshi tilge oqýlyq aýdarý máselesi úlken saıasat bolyp sanalady. Biz sekildi jańadan damyǵan el úshin óte qajetti. Qazaq halqy aǵylshynsha úırenip, jappaı aǵylshyn tilinen saýatty bolýy úshin áli ýaqyt kerek. Ony kútpeı osy ıgi bastamany qolǵa alǵanymyz jón. Máselen Qytaıdy alsaq,  ǵylymı-tehnıkalyq jetistikter týraly klassıkalyq eńbekter túgel qytaı tiline aýdarylady. Qytaılyqtardy aǵylshynsha saýatsyz dep aıta almaımyz. Sondyqtan, osy álemdik ozyq oqýlyqtardy aýdarý rýhanı jaǵynan adamdardy túletýge, ulttyq qundylyǵymyzdy, kodymyzdy tanýǵa birden bir sep bolady dep oılaımyn», - dedi dotsent.

Sezd Shardarbekuly tili bilimine qatysty aýdarylǵan  oqýlyqtarǵa qatysty da pikirin bildirdi.

«Nına Haıamstyń «Til bilimine kirispe» eńbegine kelsek,   tildiń shyǵý tórkini, damý úrdisi, joly, negizgi tildik kategorııalar, ár tilde bólek bolǵanymen, jalpy «Til bilimine kirispe» osy tilderge ortaq qubylystar men ortaq zańdylyqtardyń negizi qaıda ekenin ashyq kórsetýge múmkindik beredi. Qazir bizde Káken Ahanovtyń «Til bilimi negizderi» degen eńbegi 50 jyldan beri oqytylyp keldi. Al álemdik til biliminde qandaı qubylystar bolyp jatyr degenge Haıamstyń oqýlyǵynyń kómegi bar. Til bolǵan jerde tilderdiń qaqtyǵysy, baılanysy, mádenıettiń almasýy, qarym qatynas iske asatyny belgili. Osy turǵydan Svetlana Ter-Mınasovanyń «Til jáne mádenıetaralyq kommýnıkatsııa» oqýlyǵynyń qazaq tiline aýdarylyp, shákirtterge jol tabýy óte qajet nárse. Bolashaqta odan da jaqsy oqýlyqtardy aýdaryp,  shákirtterge jetkizýge ýaqyt ta,  qarjylyq resýrs ta jetedi degen senimdemin»,- dedi ol.

Aıta ketý kerek, Elbasynyń «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasyndaǵy «Jańa gýmanıtarlyq bilim. Qazaq tilindegi 100 jańa oqýlyq» jobasy boıynsha qazaq tiline 18 kitap aýdarylǵan bolatyn.