Atyraý oblysynyń tórt nysany «Qazaqstannyń kıeli jerleriniń geografııasyna» endi
Bıylǵy jyldyń 28 mamyrynda «Qazaqstannyń kıeli jerleriniń geografııasy» ulttyq jobasyn júzege asyrý boıynsha oblys ákiminiń orynbasary Álibek Naýtıevtiń jetekshiligindegi jumys tobynyń alǵashqy otyrysy ótti.
Eske sala ketsek, jobany júzege asyrýda negizge alynatyn qaǵıdattardyń biri - Qazaqstannyń barlyq kıeli oryndary boıynsha keń aýqymdy keshendi zertteý júrgizý, materıaldardy jınaý jáne júıege keltirý bolyp tabylady.
Jumys tobynyń quramyna ólketanýshylar, tarıhshylar, ǵalymdar jáne oblystyq mýzeı, arhıv, kitaphana jáne tarıhı-mádenı murany saqtaý ınspektsııasynyń basshylary endi.
Otyrys barysynda óńirdiń 13 tarıhı-mádenı nysany bekitilip, «Qazaqstannyń kıeli jerleriniń geografııasy» jobasynyń aldyn ala tizimine endi. Atalǵan 13 nysannyń úsheýi arheologııalyq jáne sáýlettik eskertkishterge jatady, 9 nysan - dinı jáne bireýi - tarıhı tulǵalarmen jáne saıası oqıǵalarmen baılanysty.
Atap ótken jón, Atyraýdyń tórt nysany - Saraıshyq qalasynyń orny, Aqmeshit qorymy, Ushqan ata men Mahambet Ótemisulynyń keseneleri Qazaqstannyń kıeli oryndarynyń jalpy tizimine endi.
Aqmeshit qorymy. XVIII-XX ǵǵ.
Atyraý oblysy, Jylyoı aýdany Aqkıiztoǵaı aýyllyq okrýgindegi Aqkıiztoǵaı aýylynyń soltústik-shyǵysyna qaraı 28 shaqyrym jerde ornalasqan. Bul ataqty dindar, aǵartýshy jáne sáýletshi Beket Myrzaǵululynyń (1750-1813 jj.) týyp-ósken jeri. Ol halyqtyń erekshe yqylasyna bólengen tulǵa. 1771-1774 jyldary Beket ata jerasty meshitin saldy, aǵartý, rýhanı jáne emshilik qyzmetpen aınalysty, balalardy oqytty. Munda Beket atanyń ákesi Myrzaǵul, anasy Jánııa jáne baýyry jerlengen.
Saraıshyq qalasynyń orny. XIII-XVI ǵǵ.
Saraıshyq orta ǵasyrlardaǵy eń iri jáne damyǵan qalalardyń biri boldy. Qazirgi Atyraý oblysy, Mahambet aýdany Saraıshyq aýylynyń aýmaǵynda ornalasqan. Munda Noǵaı ordasy hanynyń, keıinirek - alǵashqy qazaq handarynyń ordalary ornalasqan. Saraıshyqta jeti han jerlengen: altynordalyq - Sartaq, Berke, Toqtaqııa, Jánibek (ózge derekterge sáıkes, Meńgý Temir han da osynda), qazaq hany - Qasym jáne noǵaı handary Izmaıl men Oraz jerlengen.
Ushqan ata kesenesi
Atyraý oblysy, Jylyoı aýdanyndaǵy Qulsary qalasynyń ońtústik shyǵysyna qaraı, 50 shaqyrym jerde ornalasqan. Kesene ataýy osynda jerlengen Ushqan ata áýlıeniń esimimen baılanysty. Ańyzǵa sáıkes, ǵulama jáne kóripkel Ushqan ata týystaryn óltirgen jábirleýshilermen kúreste qaza tapqan. Áýlıe óliminiń XVIII ǵasyrdaǵy qalmaq-torǵyt jáne qazaqtar arasyndaǵy qandy shaıqaspen de baılanysty ózge nusqalary bar. Kesenede 200-den astam qabir bar.
Mahambet Ótemisulynyń kesenesi (1803-1846 jj.)
Atyraý oblysy, Inder aýdany, Jarsýat aýyldyq okrýgindegi Jarsýat aýylynyń soltústik shyǵysyna qaraı 50 shaqyrym jerde ornalasqan. Aqyn jáne batyr bolǵan Mahambet Ótemisuly qazaqtardyń ult-azattyq kóterilisiniń kóshbasshysy boldy, jalyndy jyrlarymen jaýyngerlerine rýh berdi. Kesene respýblıkalyq mańyzy bar erekshe qorǵalatyn eskertkishter tizimine engen.