Atyraý oblysynyń ekologııalyq ahýalyn jaqsartý úshin shuǵyl sharalar qabyldaý qajet
Kóshpeli otyrys aıasynda depýtattar Atyraý oblysyndaǵy «Oral-Atyraý bekire balyq ósirý zaýyty», «Atyraý Sý arnasy» kásipornynyń qyzmetimen tanysty.
Sondaı-aq, Dossor jáne Qulsary kentteriniń turǵyndarymen kezdesip, «Eko-teknıks» jaýapkershiligi shekteýli seriktestiginde, «Týhlaıa balka» jáne «Kvadrat» býlaný alqaptaryna jáne basqa da birqatar nysanǵa bardy.
Sonymen qatar komıtettiń kóshpeli otyrysy ótti. Oǵan Atyraý oblysy ákiminiń orynbasary Jasulan Bısembıev, Ekologııa vıtse-mınıstri Mansýr Oshýrbaev, Energetıka mınıstrliginiń ókili, oblystyq máslıhattyń depýtattary, oblys aktıviniń ókilderi, ekologtar, sarapshylar, iri munaı óndirýshi jáne munaı óńdeýshi kompanııalardyń basshylary qatysty. Sondaı-aq energetıka jáne tótenshe jaǵdaılar mınıstrlikteriniń laýazymdy tulǵalary beıne baılanys arqyly qosyldy.
Otyrysty ashqan Edil Jańbyrshın jalpy Atyraý óńiriniń ekologııalyq jaǵdaıy depýtattardy tolǵandyryp otyrǵanyn atap ótti.
– Qorshaǵan ortany qorǵaýǵa jyl saıyn qomaqty qarajat jumsalyp jatyr. Soǵan qaramastan bıyl ahýaldyń jaqsarǵanyn kórmeı otyrmyz. Oblysta tabıǵat paıdalanýshylar tazartý qurylǵylarymen jabdyqtalmaǵan, iri kásiporyndar áli kúnge sheıin avtomattandyrylǵan baqylaý júıesin engizbegen. Іri óndiristik kásiporyndar tazartylǵan káriz sýlaryn tehnologııalyq protsessterine paıdalanýdyń ornyna, óńirdegi aýyzsýdyń birden-bir ǵana kózi bolyp tabylatyn Jaıyq ózeninen sýdy shamadan tys kóp tutynýda. Onsyz da tartylyp bara jatqan Jaıyq ózenine bul jaǵdaıdyń keri áser etetini anyq, – dedi E.Jańbyrshın.
Jıynda Atyraý oblysy ákiminiń orynbasary Jasulan Bısembıev óńirdegi ekologııalyq ahýal týraly baıandama jasap, Jaıyq ózeni men Kaspıı teńiziniń jaǵdaıyna toqtaldy.
– Oblys kóleminde Jaıyqty ońaltý boıynsha túp tereńdetý jáne jaǵalaý bekitý jumystary júrip jatyr. Alaıda Jaıyq ózeniniń sońǵy úsh jylda arnalary tartylyp, ekologııalyq zardap shegý aldynda tur. Ózenniń ortasha kópjyldyq aǵynynyń qalypty kólemi 9,46-dan 2022 jyly ortasha jyldyq aǵyny 4,93 tekshe kılometrge, ıaǵnı 2 ese tómendedi. Osyǵan oraı birinshi kezekte ózenniń sý aǵynyn ulǵaıtý qajet. Ol úshin Jaıyq ózeniniń joǵary jaǵynda ornalasqan sý qoımalarynan tómen qaraı sý jiberý kólemin arttyrý, onyń aǵysyn úılestirý máselelerine jáne ózenniń ǵylymı-zerdeleý jumystaryn uıymdastyrýdy, Ekologııa, tabıǵı resýrstar mınıstrligi men Sý resýrstary jáne ırrıgatsııa mınıstrligi erekshe nazar aýdarýy qajet dep esepteımin, – dedi J.Bısembıev.
Óz kezeginde sóz sóılegen Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar vıtse-mınıstri Mansur Oshýrbaev oblystaǵy aýa basseıniniń lastanýynyń negizgi úlesi (85%-dan astamy) munaı-gaz óndirý jáne munaı óńdeý sharýashylyǵymen aınalysatyn kásiporyndarǵa tıesili ekenin málimdedi. Dese de, 2023 pen 2022 jylǵy derekterdi salystyrǵanda emıssııalardyń kólemi 52,793 myń tonnaǵa azaıǵany baıqalǵan.
– Onyń sebebi – janatyn otyn kóleminiń azaıýy, alaýda (fakelda) jaǵylatyn gazdyń azaıýy, jylytý peshterin jóndeý jáne gaz berýdi shekteý. Sonymen qatar Atyraý qalasynda ornalasqan sorǵy stantsııalaryn qalpyna keltirý, Qurmanǵazy, Mahambet jáne Jylyoı aýdandarynda aǵyndy sýlardy aldyn ala tazartýdy qamtamasyz etý úshin káriz-tazartý qondyrǵysyn salý syndy ózge de máseleler bar, – dedi M.Oshýrbaev.
Depýtattar oblystaǵy munaı-gaz ıgerýshi kompanııalar qorshaǵan ortany lastaý jumystaryn toqtatpaı, kelisilgen mindettemelerdi oryndamasa kelisim-shart aıaqtalatynyn aıtty. Sonymen birge Kaspıı teńizi men Jaıyq ózeniniń deńgeıiniń túsip ketýi, óńirdiń atmosferalyq aýasyn qorǵaý, lastanǵan jerlerdi rekýltıvatsııalaý, sýdy únemdeý jáne káriz sýlaryn tazalaý, óńir halqynyń densaýlyǵy máselelerine erekshe nazar aýdardy.
Іs-sharany qorytyndylaǵan Edil Jańbyrshın Kaspıı teńizi, Edil men Jaıyq ózenderindegi ekologııalyq ahýaldy Birikken Ulttar Uıymynyń deńgeıinde kóterý qajettigine mán berdi.
Otyrys barysynda aıtylǵan usynystar tıisti mınıstrlikter men Májilis komıtetiniń aldaǵy jumysynda eskeriletin bolady. Depýtattar ekologııalyq ahýaldy jaqsartý boıynsha shuǵyl sharalar qabyldaý qajettigin aıtyp, zańnamalyq qamtamasyz etýdi jetildirý boıynsha jumysty jalǵastyratynyn atap ótti.