Astronomdar biregeı «qubylmaly» juldyz tapty

ASTANA. QazAqparat – Kalıfornııalyq ǵalymdar toby tarıhta alǵash ret ústi birkelki emes, eki bólikke bólingen juldyz tapty: onyń bir jaǵy sýtekten, ekinshi jaǵy gelııden turady, dep habarlaıdy QazAqparat VVS-ge silteme jasap.

ıAnýs (Ejelgi Rımdegi qubylmaly Qudaı qurmetine) degen ataý berilgen juldyz aq ergejeılilerge jatady, ony ǵalymdar buryn zerttegen.

Ǵalymdar kóptegen mıllıard jyldan keıin bizdiń Kún aq ergejeılige aınalady dep boljap otyr.

Alaıda, bul eki «gaz polıýsinen» - bir jaǵy gelıı, ekinshi jaǵy sýtekten quralǵany anyq kórinetin alǵashqy juldyz.

«Bul aq ergejeıliniń qarama-qarsy jaǵynda fızıkalyq sıpattamalary múldem ózgeshe. Bizdiń ólshemniń nátıjesin bireýge kórsetsem, adamdar óz kózderine ózi sene almaıdy», - dep túsindirdi Kalıfornııa tehnologııalyq ınstıtýtynyń astrofızıgi Ilarııa Kaıatstso. Ol Nature jýrnalynda jarııalanǵan maqalanyń avtorlaryn tobyn basqarady.

San-Dıegodaǵy Kalıfornııa tehnologııalyq ınstıtýtynyń Palomar observatorııasynyń astronomdary tańqalarlyq juldyzdy birinshi bolyp tapty.

Ony Zwicky Transient Facility (ZTF) kómegimen anyqtaýǵa bolady — bul qural ár túnde jańa nysandardy izdeý úshin juldyzdy aspandy skanerleıdi.

Aq ergejeıliler - sóngen juldyzdardyń janyp ketken ıadrolary, olar sóngen kezde qyzyl alypqa aınalady.

Bul turǵyda «ıAnýs» evolıýtsııasy bizdiń Kúnnen on mıllıard jyl buryn paıda boldy, ol shamamen 35 myń gradýs Tselsıı temperatýrasyna deıin salqyndap úlgergen.

Juldyzdyń ataýy ázirge tyrnaqshamen jazylady, óıtkeni juldyzdar katalogtarynda qubylmaly ergejeıli áli kúnge deıin óziniń burynǵy «atymen» (dálirek aıtqanda koordınattarymen) tur: ZTF J203349.8+322901.1.

Ǵalymdarda bul qubylysqa kóptegen túsindirme berip jatyr, biraq olardyń kópshiligi munyń basty sebebin erekshe aq ergejeıliniń kúshti magnıt órisimen túsindiredi.

«Ǵarysh denesiniń mańyndaǵy magnıt órisi asımmetrııaly, ıaǵnı bir jaǵy ekinshi jaǵyna qaraǵanda kúshti. Bul túrli zattardyń bir-birimen aralasýyna aıtarlyqtaı yqpal etedi», - dep túsindirdi Kaıatstso.