Astanadaǵy eksperımentpen qamtylǵan aqyldy aýdan qalaı ózgeredi

ASTANA. QazAqparat - Elorda bıligi qaladaǵy eń eski shaǵyn aýdannyń turǵyndarymen kezdesti. Osy aýmaq «aqyldy aýdan» jobasyn iske asyrý úshin iriktelgen eken. Taıaý arada bul shaǵyn aýdan adam tanymastaı ózgerýi múmkin, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

«Astana Innovation» AQ basqarma tóraǵasy Oljas Sartaevtyń sózine qaraǵanda, Astana aýmaǵynda London, Berlın, Barselona sekildi álemdegi aldyńǵy qatardy shaharlardyń tájirıbeleri paıdalanylmaq.

«Biz de bul tájirıbeni paıdalanýǵa nıettimiz. Uzaq pikir almasýlar  nátıjesinde, «Jastar» shaǵyn aýdanyna tańdaý tústi. Biz osy aýdanda túrli tehnologııalardy testileýden ótkizbekpiz. Mysaly, kóptegen úılerdiń kireberisterine aqyldy domofon ornatylady. Sonymen qatar túrli beıne kameralar, jaryqtandyrý qurylǵylary, kún panelderi, málimetterdi qashyqtyqtan beretin esepteýish quraldar (sý men energııany ólsheıtin) testileýmen qamtylady. Ol úshin málimetterdi ótkizetin arnaıy jeli salynady. Atap aıtqanda, bizde aprobatsııadan ótkizý úshin osyndaı 31 sheshim bar. Olar ınvestıtsııalar esebinen iske asyrylady, ıaǵnı turǵyndardan aqsha jınalmaıdy», - dedi Oljas Sartaev.

Óz kezeginde Ýrbanıstıka ortalyǵy basshysynyń orynbasary Ashat Sádýov atalǵan shaǵyn aýdannyń negizgi problemalaryn atap ótti. Keńestik kezeńde salynǵan bul aýdanda kólik turaqtary retsiz salynyp, jaıaý júrginshiler úshin ınfraqurylym eskerilmegen. Sonymen qatar káriz júıesi men jylý tartylǵan júıede kemshilikter barshylyq.

Osy oraıda kompıýterlik baǵdarlamalar arqyly aýdan aýmaǵynda adamdar kóp júretin joldarǵa taldaý jasalyp, jaıaý júrginshiler úshin jaǵdaı jasaý múmkindikteri pysyqtaldy.

Usynystar aıasynda «Jaýyn-shashyn baqshasy» jobasy eskerilip otyr. Bundaı qurylystar jańbyrǵa arnalǵan káriz júıesi bolmaǵan jaǵdaıda salynady.

«Bul jańbyr sýyn paıdalaný úshin tıimdi sheshim bolmaq.  Shaǵyn aýdan aýmaǵyna júrgizilgen taldaý barysynda sýdyń kóp mólsheri asfalt ústinde jınalatynyn túsindik. Sýdyń barlyǵyn landshaftyq aýmaqtarǵa burý kerek jáne adamdar demalatyn oryndardy kógaldandyrýǵa jumsaǵan tıimdi», - dedi Ashat Sádýov.

Onyń atap ótýinshe, ǵımarattar arasyndaǵy keńistikterdi balalar oınaıtyn, sporttyq ári jasyl alańdarmen tolyqtyrý qajet.

«Biz qalalyq sheberhanany ashýdy usynyp otyrmyz. Ol jerde adamdar óz qoldarymen qajetti zattardy jasap, bul protseske jumyla alady. Bul óz kezeginde adamdardyń osy jerge qatystylyǵyn sezinýi úshin kerek jáne turǵyndar qurylǵan ınfraqurylymdy kútip ustaýǵa óz erikterimen tartylar edi. Adamdar osy sheberhanada óziniń aýdanyna paıdaly zattardy jasaı alady», - dep tolyqtyrdy Ýrbanıstıka ortalyynyń ókili.

Budan bólek, «Astana Innovations» AQ basqarma tóraǵasynyń keńesshisi Danııar Baıǵaraev turǵyndar úshin qolaısyz bolatyndaı ózgerister jasalmaıtynyn atap ótti.

«Bir kompanııa aqyldy domofondardy óziniń esebinen ornatady. Árbir turǵyn óziniń telefony arqyly úıge kim kelgenin kóre alady. Sonymen qatar qolyndaǵy telefonymen esikti de ashady. Eger órt bolsa, domofon dabyl belgisin soǵady. Bul júıe turǵyn úıge tolyqtaı qosylǵandyqtan, PIK-ter jumysyna daýys berýge múmkindik beredi. Sáıkesinshe, aýdan basshylyǵy kelip, PIK ókilderiniń jumysyn qaraıtyn bolady», - dedi Danııar Baıǵaraev.

Al kelesi kompanııa qoqys konteınerlerin jerdiń astyna ornalastyrady, osy oraıda qoqystan shyǵatyn jaǵymsyz ıister joıylyp, konteıner turǵan oryndar basqa maqsatta paıdalanylady.

Sonymen qatar, taǵy bir kompanııa qoqysty qurylymyna qaraı jekeleı jınaýmen aınalysady. ıAǵnı qaǵaz, plastık jáne basqa da zattar bólek jáshikterge jınalady.

Munymen qosa ol turyn úılerge elektr energııasyn, jylý men sýdy esepteıtin úshinshi býyndaǵy qurylǵylar qoıylatynyn jetkizdi. Bul qurylǵylar ekinshi býyndy esepteýishterden ózgeshe bolady.

«Ekinshi býyndy esepteýishterde dálsizdik 20-25 paıyzdy quraýy múmkin. Al úshinshi býyndaǵy esepteýishterde bul kórsetkish 3 paıyzǵa deıin ǵana. Sondyqtan árqaısylaryńyz osy esepteýish quraldaryn ornatýǵa qoldaý jasaýlaryńyz kerek. Osyndaı qurylǵylar ornatylǵannan keıin, tekserýshilek páterlerińizge kelmeıtin bolady. Sebebi esepteýishter avtomatty túrde barlyq málimetterdi arnaıy qyzmetterge jiberedi», - dedi D. Baıǵaraev.

Belgili bolǵandaı, shaǵyn aýdan aýmaǵynda qatty shyqqan dybysty baqylaıtyn tehnologııa ornatylmaq.

«Osy aýdanda bir meıramhana bar. Turǵyndar atalǵan jerdegi adamnyń aıǵaı-shýyna kóp shaǵymdanady. Bul rette dámhanalar mańynda ornatylatyn arnaıy qurylǵylar bar. Eger de sol jerden aıqaı-shý qatty shyqsa, polıtsııa dámhanaǵa ózderi keledi.  Sáıkesinshe, polıtsııa shaqyrtý úshin telefon shalýdyń qajettigi bolmaıdy», - dedi ol.Basty foto: ıAndeks.Karta