Astanada jylý berý maýsymyna daıyndyq jumystary tarıfterdi kóterýmen qatar júrgizilýde
Bұғan deıin Astanadaғy elektr қýat kөzderin jetkizetin «Astanaenergosbyt» JShS өz tarıfterin kөterdi. Al sý jүıelerine jaýapty «Astana Sý arnasy» MKK aldaғy ýaқytta aýyzsýdyң baғasyn kөterýdi ұsynyp otyr.
Jalpy, қaladaғy jylý berý maýysymyna deıin «Astanaenergoservıs» AҚ-yna kiretin kompanııalar 939,4 mln. teңgege қaladaғy jylý-energetıkalyқ jәne elektrotehnıkalyқ құrylғylardy, sondaı-aқ magıstraldi jәne қala ishindegi sý құbyrlaryn kүrdeli jөndeýden өtkizýdi josparlap otyr. Atap aıtқanda, «Astana-Energııa» AҚ 581,749 mln. teңgege JEO-1 men JEO-2-niң қosymsha құrylғylaryn jөndeýden өtkizbek. Bүgingi taңda JEO-2 қaladaғy jylýdyң basty kөzi bolyp sanalady. Onyң negizgi қazandyқtary kөmirmen jұmys istese, қosymsha қazandyқtar mazýtpen jylý өndirip keledi. «Astanaenergosbyt» JShS-nyң basқarma bastyғy Tımýr Esengeldınniң aıtýyna қaraғanda, қalany elektr energııasymen қamtamasyz etip otyrғan eki jylý elektr ortalyғynyң kүshi jetkiliksiz. Sondyқtan қazirgi kezde jәne ortalyқtardy jөndeýden өtkizý kezinde Ekibastұzdaғy GRES- 1 men GRES-2-den қosymsha қýat kөzderi satyp alynady. Bıyl elektr energııa tasymaldaýshy kompanııalardyң tarapynan tarıfterdi kөterýdiң negizgi sebebi osy. Osyғan oraı «Astanaenergosbyt» JShS elordadaғy elektr қýat kөzderiniң baғasyn 6,62 teңgege өsirdi. Oғan қosa, mamyrdyң 1-nen bastap қalada elektr energııasynyң dıfferentsıaldy tarıfteri engizildi. T.Esengeldınniң sөzine қaraғanda, atalғan tarıf elordadaғy elektr қýat kөzderin үnemdep, elorda tұrғyndary үshin tұtynғan өnim үshin өz baғasyn tөleýge mүmkindik beredi. Tarıfke sәıkes, azamattar tәýlik mezgili nemese tұtynғan energııanyң kөlemi boıynsha aқy tөleı alady. Mәselen, tәýlik mezgili boıysha dıfferentsıaldy tarıftiң eki tүri bar. Ol - eki mezgildi jәne үsh mezgildi. Eki mezgildi tarıftiң kүndizgi aқysy қosarlanғan құn salyғymen birge 8,46 teңge/Kvt bolsa, tүngi tarıf 1,84 teңgeni құrap otyr. Al үsh mezgildi dıfferentsıaldy tarıf kүndizgi (6,62 tg.), keshki (13,66 tg.) jәne tүngi (1,84 tg.) ýaқytқa bөlingen. «Astana-Energııa» AҚ-synyң aқparatyna sәıke, bүginde Astana қalasy boıynsha atalғan tarıfke 220 tұtynýshy қosylғan.
Al shildeniң 1-nen bastap astanalyқtar tұtynғan energııanyң kөlemine қaraı dıfferentsıaldy tarıfter boıynsha aқy tөleýge mүmkindik aldy. Oғan sәıkes, elektrpeshi bar jәne ondaı құrylғysy joқ azamattar үshin tұtynғan energııanyң kөlemine қaraı mınımaldy jәne maksımaldy tөlemaқy қarastyrylғan. Eger elektrpeshi joқ қala tұrғyndary belgilengen elektr қýat kөleminen aspaıtyn bolsa, onda olar mınımaldy tarıf - 6,37 teңge/Kvt, al sol mejeden asyp tүsken jaғdaıda maksımaldy tarıf - 7,94 teңge/Kvt tөleıtin bolady. Sol sııaқty elektrpeshi bar azamatttar үshin 6,14 -7,94 teңge/Kvt kөlemindegi tarıf belgilenip otyr. Aıta keteıik, ҚR Tabıғı monopolııalardy retteý agenttiginiң Astana қalasy boıynsha departamentiniң bұıryғyna oraı aғymdaғy jyly mamyrdyң 14-inen bastap elorda tұrғyndary үshin tұtynғan energııa kөlemi adam basyna aıyna 90 kvt/saғ. (elektrpeshi barlar үshin) jәne 70 Kvt/saғ. (elektrpeshi joқ azamattar үshin) bolyp belgilendi. Osyғan oraı gaz құbyry tartylmaғan tұrғyn-үıler elektrpeshi bar nysandar bolyp sanalady. Al қalanyң jeke menshik sektorynda tұratyn azamattar elektrpeshti қoldanbaıtyndardyң sanatyna enip otyr. «Қala tұrғyndary atalғan tarıfti үıdegi elektr қýatty esepteý құraldarynyң kөrsetkishi boıynsha tөleıdi. Eger Astana қalasy boıynsha adam basyna aıyna 70 Kvt/saғ. eseptelse, onda janұıadaғy 3 adam үshin bir aıda tұtynatyn energııa kөlemi 210 Kvt/saғ. bolmaқ. Osy kөrsetkish aıasynda paıdalanғan қýat kөzderi mınımaldy tarıfpen tөlenedi. Al bұl kөrsetkishten asatyn bolsa, maksımaldy tөlemaқy belgilenedi», - deıdi «Astanaenergosbyt» JShS-nyң basқarma bastyғy Tımýr Esengeldın. «Astanaenergosbyt» JShS-nyң aқparaty boıynsha bүginde tұtynғan energııa үshin astanalyқtardyң қaryzy 1,378 mln. teңgeni құrap otyr. Onyң 592,7 mln. jeke azamattardyң moınynda bolsa, қalғan 785,7 mln. teңgesi zaңdy tұlғalardyң үlesinde.
Өkinishke oraı, elordadaғy JEO-3-tiң құrylysy belgili sebepterge baılanysty bastalmaı otyr. Әkim I.Tasmaғambetovtyң aıtýynsha, atalғan nysannyң құrylysyn bıylғy jyldyң қyrkүıek aıynda bastaý josparlanғan bolatyn. «Elbasynyң tapsyrmasyna oraı Astana қalasynyң өsýine baılanysty bıyl JEO-3-tiң құrylysyn bastaý josparymyzda bar. Bұl nysan respýblıkalyқ jәne қalalyқ bıýdjetterdiң esebinen salynatyndyқtan, bүgingi taңda oғan қajetti қyrjy kөzderi izdestirilýde. Қazirgi kezde biz osy mәsele boıynsha Үkimetpen birlesip, jұmys atқaryp kelemiz. Қalaı bolsa da, JEO-3-tiң құrylysy қyrkүıek, ne қazan aıynda bastalady», - deıdi қala әkimi.
Jaңa JEO-3 құrylysynyң jalpy құny - 147,45 mlrd. teңge. Onyң қýattylyғy 860 Gkal/saғ.-қa eseptelgen. Nysanyң құrylysyn eki kezeңmen jүzege asyrý josparlanyp otyr. 2013 jylғa deıin bir týrbınasy, energııa қazandyғy jәne eki sý jylytý қazandyғy bar iske қosý kesheni salynsa, osy ispetti ekinshi keshendi 2015 jylғa deıin tapsyrý kөzdelgen. Bәlkim, bıyl elektr energııa tarıfteriniң kөterilýi osy nysannyң құrylysymen tikeleı baılanysty.
Өz kezeginde «Astana Sý arnasy» memlekettik kommýnaldyқ kәsiporny elordadaғy aýyzsý baғasyn 15-20 paıyzғa kөterýdi ұsynyp otyr. Kәsiporynnyң bas dırektory Jaңbyrshy Nұrkenovtyң aıtýynsha, bүginde Astananyң өsýine baılanysty onyң aýmaғyna kiretin eldi mekenderdi sý құbyry jүıesimen қamtý jәne қaladaғy kommýnaldyқ jүıelerdi jaңartý үshin қyrýar қarjy қajet. «Қazirgi kezde bizdiң bıýdjetimizge jyl saıyn 1,5 mlrd. teңge tүsedi. Өkinishke oraı, bұl қarajat bizge jүktelgen mindetterdi tolyғymen oryndaýғa mүmkindik bermeı otyr. Al sýdyң baғasyn 15-20 paıyzғa kөterýdiң arқasynda biz 3 mlrd. teңge kөlemindegi jyldyқ mejege shyғyp, қaladaғy sý ınfraқұrylymyn damytý men jaңartý salasyndaғy biraz jұmystardy atқara alamyz. Biz aýyzsýdyң baғasyn kelesi jyldan bastap kөterýdi ұsynyp otyrmyz», - deıdi J.Nұrkenov. «Astana Sý arnasy» MKK-synyң mәlimetine sәıkes, қazirgi kezde қala boıynsha 130 myң azamat, ıaғnı қala tұrғyndarynyң 75 paıyzy, sý eseptegish құraldaryn ornatқan. Jalpy, sýdy esepteý jүıesimen 150 myң adamdy қamtý josparlanyp otyr.
Astanadaғy jylý berý naýқanyna «Astana-Jylýtranzıt» AҚ 3,2 shaқyrym sý құbyry jүıelerin aýystyrýdy josparlaýda. Bұғan 197 mln. teңge қarastyrylғan. Al «Қalalyқ elektr jelileri» AҚ 60 mln. teңgege 110/10 kV-ty kishi stansalardy, transformatorlar men basқa da elektr jelilerin jөndeýden өtkizbek.
Bүgingi taңda Astana қalasynda 5 777 zaңdy jәne 140 514 jeke azamat jylýmen қamtylғan. Өtken jylmen salystyrғanda, bıyl қala tұrғyndarymen jasalғan jylýmen қamtý jөnindegi kelisimsharttardyң sany 9 166-ғa өsti. Bıyl Astananyң kүzgi-қysқy jylý berý maýysymyna daıyndyқ jұmystaryna қala bıýdjetinen 25 mlrd. teңge bөlindi. Қala әkimi I.Tasmaғambetovtyң sөzine қaraғanda, bұl jұmystardy қyrkүıektiң 20-syna deıin aıaқtaý қajet.
Astana қalasy әkimdiginiң baspasөz қyzmeti habarlaғandaı, bүginde қaladaғy 263 pәter ıelenýshi kooperatıvteriniң 189-y jәne jeke menshik sektoryndaғy 1781 үıdiң 1290-ny jylý naýқanyna daıyn. Bұl jalpy daıyndyқtyң 70 paıyzyna teң.
Aıta keteıik, bүgingi taңda astanalyқtar қalada engizilgen dıfferetsıaldy tarıftiң қaı tүrine қosylatyndyғyn bilmeı jatқan kezde, Almaty қalasynyң tұrғyndary bұl jaңashyldyқtyң өz paıdasyn taýyp alғan. Olar tәýlik mezgili boıynsha dıfferentsıaldy tarıfke қosylyp, tүngi ýaқytta kir jýyp, tamaқ pisiretin kөrinedi. Astanada aýyzsý baғasynyң kөterilýine baılanysty қoғamdyқ ұıymdar өz narazylyғyn bildirip otyr. Olar aýyzsý baғasyn қymbattatýdyң naқty sebebin kөrsetýdi talap etýde. Tabıғı monopolııalardy retteý jөnindegi agenttiktiң Astana қalasy boıynsha departamentiniң dırektory Abzal Estaevtyң sөzine қaraғanda, aldaғy ýaқytta elordada 3 jylғa eseptelgen sýdyң naқty tarıfin engizý kөzdelgen.