Astanada velotaksı jobasy ulttyq naqyshta jasalmaq - VIDEO/FOTO
Qazirgi tańda velotaksılerdiń sany - 10. Kásipkerler bolashaqta ony 100-ge jetkizgeli jatqandyǵyn jasyrmady. Velotaksıshilerdiń qyzmet kórsetetin jeriniń aýmaǵy da kólemdi emes - «Báıterek» monýmenti, «Hanshatyr», «Mega» SOO mańy jáne ortalyq park aımaǵy. Ázirshe eshkim ony kólik qatarynda kórip júrgen joq, kerisinshe tańsyq dúnıege tańdanysyn jasyra almaı, bir minip, serýendep qaıtý úshin ǵana jalǵa alady. Baǵasy da barar jerińniń alys-jaqyndyǵyna baılanysty - 1000-2000 teńgeniń ar jaq-ber jaǵy.
Bolashaqta, kásipkerlerdiń aıtýynsha, bundaı velotaksıler elimizdiń Almaty, Qaraǵandy sekildi iri qalalarynda da qatynaı bastaıdy.
Al, kompanııa menedjeri Ámirhan Áshenovtiń aıtýynsha, olar aldaǵy ýaqytta velotaksıge elektrlik qozǵaltqysh qoıyp, jumysyn jeńildetpek. Jumysy jeńildegennen keıin, baǵasy da tómendeıdi. Ol ol ma, aldaǵy ýaqytta jigitter velotaksıdi ulttyq naqyshta jasamaqshy eken. «Temir atqa» kıiz úıdiń shańyraǵyn ornatyp, jan-jaǵyn qazaqtyń oıý-órnegimen bezendirmek. Mine, jańalyq! Ol da bolsa ulttyq mádenıetimizdi týrısterge tanytý úshin qosyp jatqan úlken úles.
Bir aıta keterligi, bul Qazaqstanda paıda bolǵan alǵashqy velotaksıler.
Taksıdiń bul erekshe túriniń shyǵý tarıhyna toqtala ketsek, eń alǵashqy velorıkshalar (velotaksı) XIX ǵasyrdyń sońyna qaraı Japonııada paıda bolǵan eken. Sodan shyǵys jáne ońtústik-shyǵys Azııa elderine tanylyp, Fılıppınnen Pákistan jerine deıin taraǵan. XX ǵasyrdyń basynda kóliktiń bul túri Eýropa jáne Amerıka qalalaryna jetken. Biraq, negizgi mindeti - týrısterdi serýendetý, qala qonaqtarynyń kóńilin kóterý bolǵan. Qazir de Nıý-Iorkte velotaksı negizinen ortalyq park aýmaǵynda qatynaıdy. Vashıngtonda - Neshnl Moll, Londonda - Soho jáne Kovent-Garden aýdandary aýmaǵynan kóp aspaıtyn kórinedi.
Máskeýde velotaksı 2006 jyly paıda bolypty. Onda da Pýshkın alańy mańynan alys barmaıdy.
Sondaı-aq, onyń júrgizýshisi minetin ershigi aldynda ornalasqan jáne kerisinshe velosıpedshi art jaǵynda otyratyn eki túri kezdesedi. «Astana Bike» velojaldaý jelisi jumys jasap tur
Jasyratyny joq, buǵan deıin «balalardyń ermegi men poshtabaıdyń tulpary» sanalyp kelgen velosıped búginde basqasha baǵalanyp, qoǵam qolaı kórmeıtin kólikke aınalyp kele jatyr. Al, damyǵan elderde mektep oqýshylarynyń, stýdentterdiń, tipti qala turǵyndarynyń kóbi «temir atty» qatynas quraly retinde moıyndap úlgergen. Oǵan Eýropa halqynyń 30 paıyzy velosıpedpen qatynaıtyny dálel bola alady. Ekinshi jaǵynan, kóliktiń bul túrin tańdaý adamdar arasynda júrek talmasy aýrýynyń azaıýyna sep bolady. Bul velosıpedtiń tıimdi ǵana emes, paıdaly kólik ekendigin bildiredi.
Qazaqstanda da halyq arasynda velomádenıettiń keńinen tarap, qalyptasýyna jaǵdaı jasalyp jatyr. Bul bıylǵy shilde aıynyń basynda Astanamyzda qyzmetin bastaǵan «Astana Bike» velo-sharing júıesiniń ashylýynan anyq baıqalady. Bas qaladan bastaý alǵan bul joba túbinde elimizdiń túkpir-túkpirine taraıtyny anyq.
Qazirgi tańda velojaldaý jelisin qalyptastyrý jumystarynyń birinshi kezeńi iske asyrylyp jatyr. ıAǵnı, 40 veloturaq (200 velosıped) jumys istep tur. Stantsııalar sol jaǵalaýdyń ortalyq alańynda ornalasqan.
Astana qalasynyń ákimi Imanǵalı Tasmaǵambetov ıgi bastamanyń tusaýkeser jıynynda aldaǵy ýaqytta velojol salý, velosıpedpen júrý mádenıetin qalyptastyrý syndy jumystar qolǵa alynyp, ýaqyt óte kele «1000 velosıpedke 100 veloturaq salamyz» degen bolatyn.
Osylaısha qala logıstıkasynyń ótkizgen aldyn ala saraptamasy men ózge de esepteýleri boıynsha stantsııalardy salýdyń eń ońtaıly kestesi daıyndaldy. Olardyń ornalasý ara qashyqtyǵy 300-500 metrden aspaıtyn boldy. «Astana Bike» zamanaýı júıesi qala suranysyna qaraı stantsııalardaǵy turaq oryndary men mobıldi stantsııalardyń ornalasýyna ózgerister engizýine múmkindik beredi. Ár stantsııa kún energııasynan qýat alady. Syrtqy kommýnıkatsııany talap etpeıdi.
Ázirge velosıpedti jalǵa alýǵa bolatyn 40 veloturaq qalanyń sol jaǵalaýyna ǵana ornatylyp otyr. Qoldanysqa 200 velokólik berilgen. Kelesi kezeńde, joǵaryda aıtqanymyzdaı, taǵy 100 turaq ashylady jáne qosymsha 1000 velosıped paıdalanýǵa berilmek. Bul óz kezeginde oń jaǵalaýdy da qamtýǵa múmkindik beredi.
Tarıfterge keletin bolsaq, alǵashqy 30 mınýtty tegin tebýge bolady. 1 saǵaty - 100 teńge, 2 saǵaty - 250 teńge, 3 saǵaty - 500 teńge, 4 jáne odan keıingi árbir saǵat - 1000 teńgeden túsedi.
Bul tusta jobany uıymdastyrýshy «Samuryq-Qazyna» Ulttyq ál-aýqat qory» AQ bolyp tabylatynyn aıta ketý kerek. Óz kezeginde jobaǵa Astana ákimdigi men Qazaqstan Respýblıkasy Sport jáne dene shynyqtyrý agenttigi de qoldaý bildirip keledi.
Búgingi tańda Astanada 1 mıllıonǵa jýyq adam turady eken. Al, turǵyndardyń ortasha jasy 30 jas ekenin eskersek, velosıped tebýge qumar jandar az bolmaıdy dep boljaýǵa bolady.
2015 jyly bul joba tolyqtaı sol jaǵalaý men oń jaǵalaýdyń birqatar bóligin qamtıdy dep josparlanýda. Al, 2016-2017 jyldary EKSPO-2017 halyqaralyq kórmesiniń aýmaǵynda engiziledi dep kútilýde.
«Alyp» kete almaısyz
Aıtpaqshy, eger jalǵa alǵan velosıped 24 saǵattyń ishinde qaıtarylmasa, ol urlandy dep esepteledi jáne velosıpedtiń róli taımerdiń kómegimen avtomatty túrde buǵaýlanady. Sonymen qatar, onda arnaıy GPS qondyrǵy ornatylǵan, sondyqtan onyń qaıda turǵanyn anyqtaý qıynǵa soqpaıdy. Sondyqtan velosıpedti urlap ketý múmkin emes.
Al, velosıpedti joǵaltyp nemese syndyryp alsańyz, 100 myń teńge tóleýińizge týra kelmek.
Velosıpedter Frantsııada jasalǵan jáne onyń bólshekteri vandaldarǵa qarsy qurastyrylǵan. Sondyqtan bólshekteri ádettegi velosıpedterge kele bermeıdi. Jalǵa alǵannan soń ony keńseńizdiń janyna ýaqytsha qaldyryp ketý qajettiligi týyndasa, róldegi arnaıy symqulypty paıdalanýǵa bolady.
50 shaqyrymdy quraıtyn velojol salynady
Velosıpedti kópshiliktiń kóligine aınaldyrý úshin velojol máselesin sheshpeı bolmaıdy. Búgingi tańda elordamyzda nebary 4 shaqyrym kóleminde velojol bar eken. Onyń shamamen 3,6 shaqyrymy Ortalyq parkte ekenin eskersek, qala ishindegi velojoldyń uzyndyǵy kóńil kónshitpeıtini anyq.
Máselen, velojoldardyń uzyndyǵy Germanııada - 1400 km, Qytaıda - 450 km, Máskeýde - 74 km bolady eken. Bul damyǵan elderde velojolǵa áleýmettik mańyz bergendigin, bizdiń de elimizde osy baǵytta birqatar jumystar atqarylýy qajettigin kórsetedi.
Byltyr elordalyq velosúıermenderge qazirgi QR Sport jáne dene shynyqtyrý isteri agenttigi tóraǵasy Tastanbek Esentaev (ol kezde tóraǵa orynbasary qyzmetinde edi) jaqsy bir jańalyq jetkizgen bolatyn.
Onyń aıtýynsha, «EKSPO-2017» halyqaralyq kórmesi qarsańynda 50 shaqyrymdyq velojol paıdalanýǵa beriledi. Velojoldar qalanyń negizgi joldary boıynsha da, kórmege aparatyn joldarda da, sonymen qatar kórme terrıtorııasynda da salynady.
«Bolashaq energııasy» taqyrybymen elimizde tuńǵysh ret ótetin halyqaralyq kórme qarsańynda «tabıǵı energııamen» qozǵalatyn kólik quralyn qoǵamǵa keńinen taratyp, joldaryn jóndep, velojaldaý jelileri stansalary men velosıpedteri sanyn arttyra alsaq, kórme uranymen tamasha úılesim tapqandaı edi. Laıym, solaı bolǵaı?!
Erbol JANAT