Astanada EQYU Sammıti ótetin kúnderi qaýipsizdikti qamtamasyz etý úshin qala tirshiligine birqatar ózgerister engiziledi
Bul jaıynda QazAqparat tilshisine Astana qalasy Іshki saıasat basqarmasynyń bastyǵy Bolat Tilepov aıtyp berdi.
- Bolat Anapııauly, Sammıt ótetin kúnderi Astananyń kúndelikti tirshiliginde qandaı ózgerister bolady? Qala turǵyndarynyń júrip-turýyna, qoǵamdyq kólikterdiń qozǵalysyna qandaı shekteýler qoıylady?
- Árıne, Sammıt ótetin kúnderi Astana kúndelikti qalypty jaǵdaıymen tura beredi dep aıtýǵa bolmaıdy. Biraq «komendanttyq rejim» bolady deýge de negiz joq. Bilýimshe, qazir dál osy taqyryptyń tóńireginde dúrlikpe bar. Sammıt, mundaı aýqymdy is-sharalardyń ózge elderde uıymdastyrylyp júrgen syzbasy boıynsha ótkiziledi. Bul bizdiń turǵyndar úshin úırenshikti jáıt bolmasa da, qalypty tájirıbe jáne bul máselede azamattardyń barlyq quqyqtary eskerilgen. Men munda shekteýlerge qatysty aıtyp otyrmyn.
Ózderińiz oılap qarańyzdar, Sammıt kúnderi qalada 55 memlekettiń prezıdentteri, premer-mınıstrleri, parlament spıkerleri, 65 halyqaralyq uıymdardyń basshysy bolady. Olardyń árqaısysy jeke-jeke qorǵaýdy qajet etetin tulǵalar, olardyń kedergisiz qozǵalýyna múmkindikter jasaýymyz tıis. Munda resmı tulǵalardyń ǵana emes, turǵyndardyń ózderiniń qaýipsizdigi máselesi jatyr. Al ol qaýipsizdikti kólik qozǵalysyna shekteý qoımaı qamtamasyz ete almaımyz. Biraq taǵy qaıtalap ótemin, kósheler jón-joqsyz jabylmaıdy.
Naqtyraq aıtatyn bolsam, 26-30 qarasha kúnderi Táýelsizdik saraıynda, Óner ýnıversıteti men Beıbitshilik jáne kelisim saraıynda Sammıtke daıyndyq sharalary júrgiziledi, sonyń ishinde úkimettik emes uıymdar men BAQ ókilderiniń qatysýymen Sholý konferentsııasy ótedi. Olar nysanaly jerlerge jol polıtsııasy avtokólikteriniń ilesýimen jetkiziledi, ıaǵnı bul ýaqytta joldar jabylmaıdy.
26 qarasha kúni «S» aýmaǵyna (qyzyl aýmaqqa) alyp keletin joldar barlyq avtokólikter úshin jabylady. Olar - A.Baıtursynov (41 kóshe), Nájimeden (42), Táýelsizdik dańǵyly (Syǵanaq kóshesinen Saraıshyqqa deıin), Obaǵan kóshesi (39), Syǵanaq (M-3 kópirinen Táýelsizdik dańǵylyna deıin) jáne Saraıshyq kóshesi (B.Momyshulynan Aınakól kóshesine deıin). Bul aýmaqqa tek qoǵamdyq jáne arnaıy ruqsat qaǵazdary bar kólikter ǵana kire alady.
«Haıvıl», «Grand Astana» jáne «Gorodskoı romans» turǵyn úı keshenderiniń aýmaǵyna kirý jáne shyǵý tek qana ruqsat qaǵazdary boıynsha júzege asyrylady. Atalmysh turǵyn úı keshenderinde turatyn 850 avtokólik ıelerine ruqsat qaǵazdardy tapsyryldy.
Qalanyń qalǵan bólikterinde 26-29 qarasha kúnderi shekteýler bolmaıdy. Mádenı-oıyn saýyq jáne saýda ortalyqtaryna, medıtsınalyq mekemelerge esh kedergisiz jetýge bolady.
30 qarasha kúni tústen keıinnen bastap 1 jeltoqsannyń tańyna deıin resmı delegatsııalardyń basshylary kele bastaıdy. Meımandardy qonaq úılerge (13 qonaq úı) jetkizý kezinde qalanyń basty kósheleri, atap aıtqanda Áýejaı kúre joly, Qabanbaı batyr dańǵyly, 2-nshi kóshe, Túrkistan kóshesi, Syǵanaq, 1-inshi kóshe, Turan, Qorǵaljyn tas joly, Saryarqa, Abaı, Ýálıhanov, Táýelsizdik dańǵyly tolyǵymen jabylady.
Sammıt bolatyn 1-2 jeltoqsan kúnderi «S» aýmaǵyndaǵy kólik qozǵalysy tolyǵymen toqtatylady. Qalanyń qalǵan bólikterinde kólikter aǵynyn ýaqyttary belgilengen jeke syzbalar boıynsha retteý kózdelip otyr.
Máselen, 1 jeltoqsan kúni tańerteńgi saǵat 7.30-dan 8.30-ǵa deıin Táýelsizdik saraıyna Sammıtke qatysatyn delegatsııalar, úkimettik emes uıymdar men BAQ ókilderi keledi. Olar jol polıtsııasy mashınalarynyń ilesýimen jalpy kóliktik aǵynmen jetkiziledi, joldar jabylmaıdy.
8.30-dan 10.00-ge deıin elordanyń 13 qonaq úıine jaıǵastyrylǵan resmı delegatsııalardyń basshylary Táýelsizdik saraıyna jetkiziledi. Bul ýaqyt aralyǵynda negizgi kósheler (Qabanbaı batyr, Turan, Abaı, Táýelsizdik dańǵyldary men Ekinshi, Syǵanaq, Birinshi, Saraıshyq, Saryarqa kósheleri, Qorǵaljyn tas joly) tolyq jabylady.
Birinshi kúnniń otyrysy aıaqtalǵannan keıin, resmı delegatsııalar Táýelsizdik saraıynan Saltanat saraıyna jetkiziletin saǵat 17.00-den 20.00-ge deıin barlyq avtokólik túrleri úshin myna kósheler: Saraıshyq kóshesi; Turan dańǵyly (Saraıshyqtan Qorǵaljyn tas jolyna deıin); Qorǵaljyn tas joly (Turan dańǵylynan Qabanbaı batyr dańǵylyna deıin); Qabanbaı batyr dańǵyly (Qorǵaljyn kúre jolynan Baraev kóshesine deıin) jabylatyn bolady.
Saǵat 20.00-den 21.30-ǵa deıin Qabanbaı batyr dańǵyly (Qorǵaljyn tas jolynan Baraev kóshesine deıin) men «S» aýmaǵynan basqa barlyq joldar qaıta ashylady.
Sondaı-aq, saǵat 20.00-21.30 aralyǵynda «S» aýmaǵynan jol polıtsııasy mashınalarynyń ilesýimen jalpy kóliktik aǵynmen, qozǵalys shekteýsiz, ÚEU ókilderi «Dýman» ortalyǵyna, al otandyq jáne sheteldik BAQ «Han shatyr» saýda, oıyn-saýyq keshenine jetkiziledi.
Saltanat saraıynan shyqqan resmı delegatsııalardy qonaq úılerine (13) deıin kedergisiz jetkizý úshin saǵat 21.30-dan bastap joǵaryda atap ótken negizgi kósheler qaıta jabylady.
2 jeltoqsan kúni kúnniń birinshi jartysynda qala kóshelerimen qozǵalys 1 jeltoqsan kúngi syzba boıynsha júzege asyrylady.
Túski saǵat 13.00-den bastap resmı delegatsııalar basshylary Táýelsizdik saraıynan kezeń-kezeńimen Áýejaıǵa jetkiziletin bolady. Bul ýaqytta myna kósheler: Saraıshyq kóshesi, Qabanbaı batyr dańǵyly (Saraıshyq kóshesinen Áýejaı-Astana kúre jolyna deıin); Áýejaı-Astana kúre joly jabylady. Bul rette, turǵyndarǵa jańa ákimshilik ortalyǵynan oń jaǵalaýǵa jetý úshin úsh aınalma jol usynylyp otyr. Olar:
- Áýejaı-Astana tas joly - Turan men Qabanbaı batyr dańǵyldary arqyly, Syǵanaq - Orynbor - Táshenov kósheleri arqyly oń jaǵalaýǵa shyǵýǵa bolady.
- Jańa ákimshilik ortalyqta turatyn adamdarǵa sondaı-aq, Syǵanaq kóshesi ashyq bolady. Ol arqyly Kereı jáne Jánibek kóshesimen Telman kentine deıin, odan ary aýyl ishi jolymen «Ońtústik» aınalma jolyna shyǵyp Abylaıhan dańǵyly men Qorǵaljyn tas jolyna jetýge bolady.
- Turan dańǵylymen Ekinshi kóshe arqyly Komsomol kentine, odan ary Qorǵaljyn tas jolyna shyǵyp, Kúmisbekov, Seıfýllın kósheleri arqyly kez-kelgen baǵytta qozǵalýǵa bolady.
- Sammıt kúnderi qoǵamdyq kólikterdiń jáne basqa oblystardan kelgen avtomashınalardyń qozǵalysyna shekteýler qoıylady ma?
- Qoǵamdyq kólikterden bastaıyn. 26-29 qarasha kúnderi Táýelsizdik saraıynyń aýmaǵymen júretin 6 avtobýstyń syzbasyna ózgerister engizildi. Memleket basshylary keletin ýaqytta qoǵamdyq kólikter qalypty rejimde jumys isteı beredi, tek kortejder ótetin kezde ǵana joldyń jıegine yǵystyrylady.
Sammıt ótetin 1-2 jeltoqsan kúnderi qalanyń sol jaǵalaýyna alyp baratyn qoǵamdyq kólikterdiń qozǵalysyna shekteýler qoılady. Naqtyraq aıtqanda, bul kúnderi 18 baǵyttyń tek 5-eýi ǵana (tórteýi - «Báıterek» monýmenti aýmaǵyna, bireýi - Ilınka kentine deıin) qyzmet kórsetedi. Eki avtobýstyń qozǵalysy qalanyń ortalyq bóliginen - Respýblıka dańǵylynan bastap Orynbor kóshesine deıin, taǵy ekeýiniki - Ońtústik-Shyǵys kentinen Toqpanov men Orynbor kóshesine deıin júzege asyrylady. 5 baǵdardyń qozǵalysy ýaqytsha toqtatylady. Taǵy segiz baǵdardyń qalanyń eski aýmaǵymen júrý syzbasyna shekteýler qoıylady. Jalpy, qoǵamdyq kólikterdiń jetispeýshiligi kútilmeıdi.
Jekemenshik kólik týraly aıtatyn bolsam, Sammıt ótetin jerlerden ózge joldarda qandaı da bir shekteýler qoıý kútilip otyrǵan joq. Men Astana jáne basqa aımaqtardyń memlekettik nómirleri bar avtokólikterge qatysty aıtyp otyrmyn. Biraq kommýnaldyq qyzmetterdiń tehnologııalyq kólikterinen ózge, júk kólikterine qala ishimen júrýge tyıym salynady.
- Іs-shara kúnderi kommýnaldyq jáne shuǵyl áreket etý qyzmetteri qalaı jumys jasaıdy? Osy jerde birden, anyqtama qyzmetteri men aıyrbastaý pinktteri týraly aıtyp ótseńiz.
- EQYU sammıtine daıyndyq jáne ol ótkiziletin kúnderi qalanyń tynys-tirshiligin qamtamasyz etetin negizgi júıeler (energııalyq nysandar, jedel áreket etý jáne kommýnaldyq qyzmetter) qalypty, biraq kúsheıtilgen rejimde jumys isteıdi. Bul kúnderi negizgi aýyrtpalyq 051, 101, 102 jáne 103 shuǵyl qyzmetterine túsedi.
Úkimetten bólingen qosymsha qarajattarǵa jedel-medıtsınalyq járdem qyzmeti úshin 23 reanımobıl, 12 órt sóndirý tehnıkasy, qaýipsizdikti qamtamasyz etýge jáne jol polıtsııasynyń jumysyna arnalǵan 50 arnaıy avtomashına satyp alyndy. Aýa raıy jaǵdaıy nasharlap jatsa, eki kezeńmen jumys isteıtin (tańerteńgsi saǵat 07.00-19.00-ge deıin jáne 19.00-den tańerteńgi 07.00-ge deıin) mehanıkalandyrylǵan jınaý tehnıkalaryna jol polıtsııasynyń 20 patrýldik avtokóligi ilesip júretin bolady.
Anyqtamalyq jáne basqa da qyzmetter úshin bul kúnderi jumys kóbeıetini sózsiz. Qazir olardy tıisti standarttarǵa sáıkestendirý jumystary júrgizilýde.
- Halyq aýzynda Sammıt kúnderi bazarlar, saýda ortalyqtary, kınoteatrlar men basqa da demalý oryndary jabylady degen áńgimeler júr. Bul áńgimelerdiń negizi bar ma? Bar bolsa mundaı sharalar qandaı qajettilikterden týyndady?
- Bul másele boıynsha da áńgimeler tym ásirelengen. Barlyq sýpermarketter, saýda ortalyqtary, kınoteatrlar, demalý jáne oıyn-saýyq mekemeleri kúndelikti jaǵdaıda jumystaryn isteı beredi. Sammıtke daıyndyq jáne ol ótkiziletin kúnderi ýaqytsha jabý týraly sheshim tek bazarlarǵa ǵana qatysty qabyldandy. Bul nemen baılanysty? Bul eń aldymen, turǵyndardyń ózderiniń qaýipsizdigi úshin jasalyp otyr. Ekinshi kezekte, qaladaǵy kólik qozǵalysyn retteý úshin.
Ondaǵan memleketterdiń basshylary bir jerde jáne bir mezgilde bas qosqan mundaı aýqymdy sharalar, destrýktıvti kúshter úshin ıdeologııalyq, tipti fızıkalyq shabýyldar jasaýǵa jaqsy múmkindik ekendigin jiti túsinýimiz qajet. Jáne adam kóp shoǵyrlanǵan oryndar, sonyń ishinde bazarlar lańkestik áreketterden qaýipsizdendirilmegen. Bul segment qaýipsizdik turǵysynan alyp qaraǵanda anaǵurlym osal.Sondyqtan bul jerdegi bizdiń basty maqsatymyz - kúmándi tulǵalarǵa mundaı jerlerge qarý-jaraqtardy, jarylǵysh, ýlandyrǵysh, psıhotropty jáne basqa da osy syndy zattardy alyp kirýine jol bermeý. Bir sózben aıtqanda, barlyq bolýy jáne bolmaýy yqtımal jaǵdaılardy eskerý.
- Sheteldik meımandardy qarsy alýǵa daıyndyǵymyz qalaı? Qonaq úıler, kólik, tamaqtandyrý máselelerinde problemalar joq pa?
- Keletin qonaqtardyń jalpy sanyna sáıkes, 68 qonaq úıden 4701 orynǵa eseptelgen 3447 bólme daıyndaldy. Búgingi kúni olardyń barlyǵy qonaqtardy qarsy alýǵa tolyǵymen daıyn. Barlyq nysandardyń aýlalary abattandyryldy, ishki joldary jóndelip, avtoturaqtary keńeıtildi. Jalpy alǵanda 27 qonaq úıde kúrdeli jóndeýler júrgizildi. Barlyq nómirlerge ınternet jelileri tartyldy. Árıne, memleket basshylary ornalastyrylatyn 13 qonaq úı bizdiń erekshe baqylaýmyzda.
Negizinen, bas shahardyń qonaq úıleriniń standarttarǵa sáıkestigine baqylaý-revızııalyq jumystar kúndelikti júrgiziledi. Máselen, meımanhanalardyń servısin tekserý úshin engizilgen «qupııa klıent» ádistemesi óz nátıjesin berýde. Mysalǵa, osy ádispen tańdap alynǵan 13 qonaq úıdi tekserý barysynda barlyq derlik nysanda tazalyqqa qatysty kemshilikter boldy. Teń jartysynda qyzmetkerlerinde, dálirek aıtqanda olardyń júris-turysynda, tilderdi bilý jáne taǵy da basqa máselelerde problemalar bar. Bul túıitkilder qazir joıylyp jatyr. Osy apta boıy mundaı tekserýlerdi kúndelikti ótkizip jatyrmyz.
Qonaqtardyń tamaqtanýyna qatysty aıtatyn bolsam, is-sharalar ótkiziletin (Beıbitshilik jáne kelisim saraıy, «Shabyt» óner úıi) jerlerdegi tamaqtaný, sondaı-aq qonaq úıler men meıramhanalardaǵy tańǵy jáne keshki astarmen qamtamasyz etý máselesin QR Prezıdenti Іs basqarmasy, QR Syrtqy ister mınıstrligi men Astana ákimdigi birlesip uıymdastyrady.
Osy rette, Sammıtke qatystyrylatyn barlyq qonaq úıler, meıramhanalar men qoǵamdyq tamaqtanýǵa arnalǵan mekemeler kelýshilerge qyzmet kórsetýge 90 paıyzǵa daıyn ekendigin qadap aıtqym keledi. Sammıt qatysýshylary men qonaqtarynyń tamaqtanýyna (6,5 myń oryn) barlyq talaptarǵa jaýap beretin eń jaqsy 37 meıramhana tańdap alyndy.
- Áńgimeńizge rahmet!