Astanada «Afrıka kúni» toılandy
1963 jyly 25 mamyrda Efıopııa astanasy Addıs-Abeba qalasynda memleketaralyq «Afrıka birligi odaǵy» qurylǵan edi. Onyń jarlyǵyna Afrıka qurlyǵyndaǵy 30 memleket qol qoıdy. 60 jyl boıy 25 mamyr kúni «Afrıka kúnin» atap ótý dástúrge aınalǵan.
Elordadaǵy Afrıka kúnine arnalǵan shara keshe 83 jasynda kóz jumǵan tanymal ánshi Tına Ternerdi 1 mınýt únsizdikpen eske alýdan bastaldy.
Ońtústik Afrıka Respýblıkasynyń Qazaqstandaǵy, Qyrǵyzstandaǵy, Tájikstandaǵy jáne Túrikmenstandaǵy Tótenshe jáne ókiletti Elshisi Kııtýmettsı Sııpılo Tandeka Mettıýs Afrıkanyń óz damý qarqynyn, kásipkerlik qyzmetti jáne ınvestıtsııalyq ınfraqurylymdy arttyrýǵa talpynyp jatqanyn aıtty.
«Barshańyz biletindeı, Afrıka – óz qıyndyqtary bar kontınent, degenmen afrıkalyqtar retinde biz kontınent retindegi ujymdyq jetistikterimiz úshin ózimizdi qoshemetteýimiz kerek. Men Afrıkanyń búkil álemmen senimdi negizde bıznes júrgizýge daıyn ekenin qýanyshpen aıtamyn. Afrıka kúnnen-kúnge qarqyndy damyp kele jatqandyqtan jáne jastar árqashan basymdyqqa ıe bolǵandyqtan, ony ınvestıtsııa kóleminiń ósýindegi kelesi qadam dep aıtýǵa bolady. Afrıka bir orynda turmaıdy. Bul – álemdegi eń jyldam damyp kele jatqan ekonomıkalardyń biri, al orta taptyń ekonomıkasy mıllıardtan astam klıentke deıin ósedi dep boljanyp otyr», - dedi Tótenshe jáne ókiletti elshi.
Onyń aıtýynsha, Afrıka is-sharalardy júrgizýge jáne iskerlik múmkindikterdi keńeıtýge, sondaı-aq kontınent úshin zor bolashaq qurýǵa kómektesetin qajetti kompanııalardy qurýǵa umtylady.
«Biz Qazaqstandy osy baǵyttaǵy asa mańyzdy áriptes retinde qarastyramyz. Qazaqstan men barlyq Afrıka elderi arasyndaǵy taýar aınalymynyń jalpy ósýin erekshe qyzyǵýshylyqpen jáne úlken optımızmmen baqylap otyrmyz. Afrıka elderine qazaqstandyq taýarlardyń eksporty Afrıka qurlyǵynan ımporttaý kóleminen asyp, 624,6 mln AQSh dollaryna jetti, al ımport 2022 jyly 224,6 mln AQSh dollary kóleminde bolǵan. Saýda jáne ınvestıtsııalyq qyzmetten basqa, Qazaqstan Almaty men Astanadaǵy túrli ınstıtýttar men ýnıversıtetterde 5000-nan astam afrıkalyq stýdentterge bilim usynady. Munyń bári – Qazaqstannyń Afrıka qurlyǵynda óziniń adamı kapıtalynyń bazasyn qurýǵa qosqan baǵa jetpes úlesi», - dedi dıplomat.
Biraq, áli de kóptegen ashylmaǵan áleýet bar. Qurlyqtyń bolashaq órkendeýiniń negizin quraıtyn aýyl sharýashylyǵymen birge ınfraqurylym men elektr energetıkasyna kóbirek ınvestıtsııa salynýy kerek.
«Myzǵymas Qazaqstan-Afrıka qarym-qatynastaryn qurýda zor artyqshylyqtar bar ekenine jáne Afrıkanyń aıtarlyqtaı áleýeti bar kontınent ekenine senimdimin. Bul qurlyq adamı kapıtalǵa baı, 2050 jylǵa qaraı Afrıka búkil álem boıynsha kútiletin jalpy ósimniń 54 paıyzyn, al 2100 jylǵa qaraı – 82 paıyzyn almaq, bul óz kezeginde kúsh biriktirýdi qajet etedi. Afrıkalyqtar – álemdegi eń jas halyq, Saharanyń ońtústigindegi afrıkalyqtardyń 70%-y 30 jasqa tolmaǵan. Jastardyń kóptigi bul qurlyqtyń damýyna múmkindik beredi.
Hanymdar men myrzalar, Qazaqstan halqynyń qonaqjaılylyǵyn zor yqylaspen atap ótýge ruqsat etińizder. Jalpy, biz osy ádemi elde ózimizdi qaýipsizdikte sezinemiz jáne onyń bolashaǵynyń damýyna oń úles qosýǵa tyrysamyz. Biz bılikti jáne basqalardy osy ádemi ult arasynda afrıkalyq otandastarymyz úshin múmkindikterdi keńeıtýge shaqyrýdy jalǵastyramyz, óıtkeni munda kóptegen adamdar Qazaqstan ekonomıkasyna paıdaly jan-jaqty tájirıbemen jáne daǵdylarmen keldi», - dedi Kııtýmettsı Sııpılo Tandeka Mettıýs.
Aıta keteıik, «Afrıka kúnine» oraı, Qazaqstannyń Efıopııadaǵy Elshisi, Afrıka odaǵy janyndaǵy turaqty ókili Barlybaı Sadyqov «QazAqparat» agenttigine suhbat berip, Afrıka qurlyǵynyń mańyzdy róli týraly áńgimelegen edi.