Astana jurty alǵash ret Abaı shyǵarmashylyǵyna arnalǵan monooperany tamashalady
QR Mádenıet jáne aqparat mınıstrliginiń qoldaýymen qoıylǵan ózekti shyǵarmanyń avtory ári oryndaýshysy – óziniń barlyq kásibı qyzmetin Abaı shyǵarmashylyǵyn nasıhattaýǵa, aqyn danalyǵyn án arqyly jetkizýge arnaǵan Qazaqstannyń halyq ártisi, QR Memlekettik syılyǵynyń laýreaty Shahımardan Ábilov.
Onyń «Tolyq adam. Oı tolǵaý. Hákim Abaı» monooperasy – ondaǵan jyldar boıǵy izdenis pen eńbektiń nátıjesinde ómirge kelgen týyndy.
Shahımardan Ábilovtyń aıtýynsha, monoopera jazý ıdeıasy 30 jylǵa jýyq ýaqyt buryn Londonǵa sapary kezinde týǵan.
1995 jyly ıÝNESKO-nyń sheshimimen jarııalanǵan dúnıejúzilik Abaı jylyn merekeleý aıasynda Shahımardan Ábilov Londonda Abaı úıiniń ashylýyna qatysady. Osy saltanatty sharada ol Qazaqstannyń halyq ártisteri B.Tólegenova, E.Serkebaev jáne áıgili skrıpkashy M.Bısenǵalıevpen birge Charlz hanzadanyń orkestrimen ataqty Barbıkan ortalyǵynda óner kórsetken. Sol kezde Abaı arııasyn shyrqaǵan opera ánshisi alǵash ret Abaı jaıly kólemdi dúnıe shyǵarýdy oılaıdy.
Alǵashqyda monoopera eksperıment retinde Abaıdyń 3-4 ánimen tanystyrylǵan, odan keıin qazaqstandyq kompozıtorlar E.Rahmadıev, M.Saǵatov, M.Mańǵytaev pen T.Muhamedjanovtyń Shahımardan Ábilovtiń daýsyna arnap Abaıdyń óleńderine jazǵan romanstary qosylǵan.
– Tynymsyz izdenispen qanshama jyldar ótkende sol arman aqıqatqa aınaldy. Abaıǵa degen júrekjardy súıispenshiligim men qurmetim monooperaǵa ulasty. Ony jasaý úshin óte kóp eńbektendim. Nátıjesinde aqynnyń kóp oryndala bermeıtin 10 týyndysyn tańdap, solardyń negizinde monoopera jasadym. Biz Abaıdy estýimiz jáne onyń álemine shomýymyz kerek, sol úshin monoopera úzilissiz jáne kórermenderdiń qol shapalaqtaýynsyz bir saǵattan artyq ýaqyt júredi. Abaı ózinen keıin ólmeıtuǵyn sóz ǵana emes, ólmeıtuǵyn án de qaldyrǵan. Ol týǵan halqyn, qazaǵyn álemdik deńgeıdegi halyq bolsyn dep synaǵan. Bir ǵana Abaı arqyly álemge qazaqtyń kim ekenin kórsete alamyz, sondyqtan Abaıdy uǵyný – árqaısymyzdyń paryzymyz dep bilemin, – dedi Sh.Ábilov.
Ol uly oıshyldyń 180 jyldyǵyna oraı kelesi jyly orkestrmen birge úlken spektakl jasaýdy josparlap otyrǵanyn qosa atap ótti.
Aıta keteıik, monoopera – sırek janr. «Tolyq adam. Oı tolǵaý. Hákim Abaı» monooperasy 3 bloktan turady. Birinshi bólimine «Qarańǵy túnde taý qalǵyp», «Qarashada ómir tur», «Qor boldy janym» jáne «Segiz aıaq» týyndylary engen.
Ekinshi bólim uly aqynnyń bala tárbıesi, bilim, ǵylym, óner jáne mahabbat jaıly «Ata-anaǵa kóz qýanysh», «Boıy bulǵań», «Bireýden bireý artylsa», «Kózimniń qarasy» óleńderin qamtıdy.
Eń sońǵy úshinshi blogynda «Jelsiz túnde jaryq aı», «Aıttym sálem Qalamqas» ánderi oryndalady, oǵan «Astana Opera» teatrynyń balalar hory qatysty.
– Qazaqstan – bizdiń ortaq úıimiz, armandarymyz oryndalatyn jer. Sulýlyǵyna tamsanyp, tabıǵatty aıalaý jáne qadirleý úshin, mádenı turǵyda baıyp, uly isterdiń bólshegi bolýymyz úshin bizge baǵa jetpeıtin jer berildi. Barlyq adamdy baýyryndaı kórgen uly Abaı ósıet etkendeı, bul syı bizge beıbitshilik pen kelisimdi saqtaýdy mindetteıdi. Qazaqstanymyz álemdik mádenıettiń ortalyǵy bolǵanyn qalaımyn. Jer sharyndaǵy barsha adamzat beıbitshilik pen dostyqta ómir súrip, bir-birine ózderiniń baı dástúrlerin ashsa jáne jańa mádenı jaýharlar jasasa eken dep tileımin, - dep qorytyndylady Qazaqstannyń halyq ártisi.
Sahnanyń beıne rásimdelýi monooperanyń úsh bóliminiń tereń maǵynasyn jetkizip turdy. Mundaı erekshe kórkemdik kópir Abaıdyń tarıhı dáýirin mahabbat pen aqıqatty izdeý jaıly máńgilik taqyryptarmen baılanystyrady. Bul keshte fortepıano partııasyn halyqaralyq baıqaýlardyń laýreaty, Shahımardan Ábilovtiń turaqty kontsertmeısteri Álııar Ótetileý oryndady.
Osyǵan deıin Prezıdent aqyn Shómishbaı Sarıevtiń shyǵarmashylyǵyna arnalǵan kontsertti tamashalaǵanyn jazdyq.