Astana - máńgilik qala
Ataqty orta ǵasyrlyq tarıhshy, shejireshi Ábilǵazynyń tórt myń jyldyq tarıhty baıandaıtyn «Túrki shejiresi» jylnamasynda topan sýdan aman qalǵan Nuq Paıǵambardyń úsh balasynyń biri Iafet óz jurtymen Edil men Jaıyq ózenderi aralyǵyn qonystanǵanyn aıtady. Tarıhı jylnamada Iafettiń segiz balasynyń esimderi Túrk, Hazar, Saklab, Orys, Mıng, Shyń, Kemer, Taryqtar ekeni baıandalady. Etnogenezdik qazan ishinde sapyrylysqan Iafettiń osy segiz balasy keıin qazaqtardyń, Orta Azııa halyqtarynyń, slavıandardyń, kavkaz halyqtarynyń, ıran, pákistan, soltústik úndi, aýǵan, hotan halyqtarynyń arasyna sińisip ketti. Olaı bolsa, turaq, ýaqytsha meken maǵynasyndaǵy kóne túrkilik stan - stanıtsa sóziniń atalǵan elderge tán bolýy osydan. Saq etnonımi asaq, assaq bolyp ta aıtylǵan.
Buǵan dálel- - Qazaqstannyń Mańǵystaý oblysy Asseke aýdany men Asseke oıysynyń ataýy. Sondaı-aq Pákistannyń Svat jazyǵynda b.d.d. ІІІ ǵasyrda bolǵan Assaken memleketiniń ataýy. Assaken ataýy men osy eldiń bas qalasy Massaka ataýyna ǵalymdar saq etnonıminiń ózi dep aıtady. Qazaqstan astanasynyń ataýy Astana dep qoıyldy. Degenmen, ár nárseniń shyǵý tarıhy bar degendeı, nelikten astanamyz Astana ataldy degen zańdy suraq týady.
Elbasy N.Nazarbaev astanaǵa baılanysty óz tolǵanysyn bylaı jetkizedi: «Bir kúni túnde, dálirek aıtqanda, túngi ekide jańa astananyń aty Astana bolady degen oı keldi maǵan. Astana - ol Astana! Qaı tilde de, uǵymdy, uran tárizdi». Elbasymyzǵa osyndaı uly oıdy ákelgen ol - ulttyq Rýh jáne salt-dástúr. Qaıta jańǵyrý jolyndaǵy babalarymyzdan mıras bolyp qanymyzǵa sińgen salt-dástúr tamyrymyzda búlkildep jatqan izgi qasıetterdi týdyrady. Álbette, jańǵyrǵan qoǵamnyń óziniń tamyry, tarıhynyń tereńinen bastaý alatyn rýhanı kody bolady. Jańa turpatty jańǵyrýdyń eń basty sharty - ulttyq kodty saqtaý. Halqymyzdyń mádenıeti men salt-dástúrine aıryqsha mán berý - Otanǵa degen erekshe yqylas týǵyzady. Bul óz kezeginde halyqty ult etetin mádenı-genetıkalyq kodynyń negizi bolyp tabylady. Osy turǵydan alǵanda Astana ataýy halqymyzdyń rýhanı, ekonomıkalyq órleýine alyp keletin sımvoldyq qalqan bolsa kerek.
Týymyzda búrkittiń, Eltańbamyzda tulpar-pyraqtyń beınelenýleri Astana ataýymen bite qaınasyp, memleketimizdiń tutastyǵyn, halqymyzdyń birligin sıpattasa kerek. «Kúltegin» rýna jazýynda «Bars beg erti» - bars bek eli, dep jazylǵan. Til zańdylyǵynda býrı, bóri sózderi býrýs, bars dep aıtylatyny joqqa shyǵarylmaıdy. Olaı bolsa, Astana qalasynyń emblemasynda Barystyń beınelenýi kezdeısoqtyq emes.
Bul Táýelsiz memleketimizdiń qaıta qalyptasyp, jańarýy men Qazaqstan halqynyń rýhanı damýynyń belgisi bolyp tabylady.
1925 jyly Qazaqstannyń astanasy Orynbordan Qyzylorda qalasyna kóshirilgende klassık jazýshy Beıimbet Maılın «Astana» atty óleń jazǵany bar.
Degenmen de, Keńes dáýirinde óz aldyna jeke memleket bolǵan qazaq halqynyń tolyq táýelsizdigi bolǵan joq. Sol kezde Qyzylorda, Almaty qalalary astana bolǵan elimizde aýyr zardaptarmen qatar belgili bir jańǵyrý júrgeni ras. Biraq ta, bul - ulttyń emes, aýmaqtyń jańǵyrýy edi. Al astana úshinshi myńjyldyqqa aıaq basqan ultymyzdyń passıonarlyq dúmpýiniń nátıjesi men keskin-kelbeti.
Ataqty túrkitanýshy, ǵulama ǵalym L.Gýmılev: «Taıaý ýaqytta qazaq elinde kúshti serpilis, passıonarlyq dúmpý júredi. Sol dúmpýdiń nátıjesinde qoǵamdy alǵa súreıtin tulǵalar týady. Jáne ol tulǵa aldyna úlken maqsat qoıyp kúresedi jáne soǵan qol jetkizedi» dep aıtqan. Muny biz dúmpýdiń nátıjesi Astana qalasynda ótip jatqan alqaly úlken jıyndardan, qazaq eliniń álemniń alpaýyt elderiniń arasynda ózin tanytqanynan kórip otyrmyz.
Máńgilik eldiń myzǵymas Jeti tuǵy¬rynyń biri - Táýelsizdik pen Astana. Ol tutastyǵymyzdy aıqyndap táýelsizdik mıssııasyna adal Qazaqstan halqynyń kúsh-qýatyn kórsetedi. Astana - Qazaqstannyń aýmaqtyq tutastyǵy men halyqaralyq qaýipsizdiginiń kepili. Halqymyzdy berekege, molshylyqqa jáne tutastyqqa ákeletin Astana qazaqstandyqtardyń saıası strategııalyq jeńisi. Jańa dáýirdiń jańa astanasy, ıaǵnı táýelsiz memleketimizdiń jańa sımvoly Nur Astana máńgilik jasaı bersin.