Astana klýbynyń sarapshylary Eýrazııadaǵy jańa qaýipsizdik arhıtektýrasyn talqylady
Astana klýbynyń basty mıssııasy – jahandyq úrdisterdi taldaý jáne jalpy álemge, atap aıtqanda Úlken Eýrazııa aımaǵyna áser etetin asa mańyzdy máselelerdiń sheshimin tabý. Іs-sharanyń uıymdastyrýshysy – Nursultan Nazarbaev qory. Bıyl mundaı taqyryptyń tańdalýy Eýrazııada túbegeıli jańa qaýipsizdik arhıtektýrasyn qurý tásilderin ázirleý qajettiligine baılanysty boldy.
Sarapshylardyń pikirinshe, búgingi tańda búkil álemdik qaýymdastyqty alańdatatyn negizgi másele – jarty ǵasyr boıy qalyptasqan halyqaralyq tártip tolyǵymen joǵalyp ketti. Sarapshylar atap ótkendeı, biz biletin órkenıetti joıýǵa qabiletti qıyndyqtarǵa qarsy turýdyń tıimdi quraldaryn tabýǵa tyrysý mańyzdy.
Astana klýbynyń plenarlyq otyrysynda dástúr boıynsha Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti N.Nazarbaev qatysty. Ol halyqaralyq arenadaǵy teketiresterdiń kúsheıýi, ıadrolyq qaýipti tómendetýge qatysty yntymaqtastyqtyń álsireýi syndy sebepter jańa geosaıası ahýaldyń qalyptasýyna negiz bolǵanyn jetkizdi.
«Elimiz ıadrolyq qarýsyzdaný isine eleýli úles qosty. Meni ıadrolyq apat qaýpi alańdatyp otyr. Bul oraıda, jahandyq deńgeıdegi saıası erik-jigersiz naqty progreske qol jetkizý múmkin emes», - dedi Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti.
Klýbtyń VII otyrysy álemdik ekonomıka jáne geosaıasattaǵy jahandyq transformatsııa, sondaı-aq óńirlik damý máselelerine arnaldy. Sessııalardyń birinde ótken jyldardaǵy jınaqtalǵan jahandyq ósý dınamıkasyn «joıatyn» jáne fragmentatsııa úrdisin jedeldetin álemdik ekonomıkadaǵy kúızelis egjeı-tegjeıli qaraldy.
Mark Ýzan, Bretton-Výdsty jańartý komıtetiniń bas dırektory jáne negizin qalaýshy (RBWC) «búginde álem uzaq ýaqytqa sozylatyn jańa makroekonomıkalyq paradıgmaǵa aýysa ma, álde barlyq el birinen soń biri kúızeliske ushyraı ma?» degen suraq týyndaıtynyn atap ótti.
«Jahandyq pandemııa, jetkizý tizbeginiń buzylýy, soǵystar jahandyq saýdanyń senimdiligine kúmán keltirdi. Energetıkalyq daǵdarys ózara táýeldiliktiń názik ekenin kórsetti», - dedi Mark Ýzan.
Tıimdi logıstıka jónindegi jahandyq koalıtsııanyń teń tóraǵasy (GCEL), EYDU bas hatshysynyń orynbasary (2011-2014), Belgııanyń eks premer-mınıstri Iv Leterm mynany atap ótti:
«Belgili bolǵandaı, ekonomıkalyq progress avtomatty túrde batystyq úlgidegi demokratııaǵa ákelmeıdi, biraq erkin saýda men erkin naryq lıberaldy demokratııalyq qundylyqtardy ilgeriletýge yqpal etedi», - dedi ol.
Sarapshylar Ortalyq Azııanyń, atap aıtqanda Aýǵanstannyń bolashaǵyn talqylady.
Sanktsııalar, ýkraın qaqtyǵysy jáne Taıaý Shyǵystaǵy jaǵdaıdyń shıelenisýi de basty nazarda boldy. Ispanııa Premer-Mınıstri (2004-2011) Hose Lýıs Sapatero HHІ ǵasyrda álem barlyq elderdiń jáne kópjaqty halyqaralyq uıymdardyń, azamattyq qoǵamnyń, barlyq zııalylardyń jáne jalpy álemdik qoǵamdastyqtyń ortaq maqsaty bolýy kerek ekenin atap ótti.
«Adamzat tarıhynda bizge úmit beretin jáne Birikken Ulttar Uıymy qoldaıtyn qundylyqtardy ustaný óte mańyzdy. Janjaldardy beıbit jolmen sheshý ózara yntymaqtastyqtyń mindetti sharty bolyp tabylady», - dedi spıker.
Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń Bas dırektory Tedros Gebreısýs óziniń beıne habarlamasynda jahandyq beıbitshilikke jetý ıdeıalaryn qoldady.
«Birinshiden, biz densaýlyq saqtaýdy beıbitshilik úshin kópir retinde qarastyrýymyz kerek. Densaýlyq saqtaý – búkil álem elderi ıdeologııalyq sáıkessizdikterge qaramastan jumys isteı alatyn birneshe baǵyttardyń biri», - deıdi DDU basshysy.
Pikirtalasta sonymen qatar AQSh pen Qytaı sııaqty eki «alyptyń» teketiresi, jahandaný men blokalızatsııa tendentsııalaryn taldaý taqyryptary qozǵaldy. Sońynda qatysýshylar klımattyq kún tártibi taqyrybynda pikir almasty jáne jasandy ıntellekttiń adamzat ómiriniń barlyq salalaryna yqpalynyń ósýin talqylady.
Bıylǵy Astana klýbyna AQSh, Qytaı, Reseı, Ispanııa, Belgııa, Úndistan, Túrkııa, Ońtústik Koreıa, Ulybrıtanııa jáne basqa da elderden 40-tan astam spıker qatysty.
«Astana klýbynyń» VII otyrysynyń spıkerleri qatarynda Danılo Tıýrk, Výk Eremıch, Ýrban Rýsnak, Chon Re Kvon, Iohannes Lınn, Brýno Masaesh, Arıel Koen, Djeıms Lındsı, Edvard Lıýttvak, Evan Feıgenbaým, Maıkl Pıllsberı, ChjaoHýashen, Nık Goýıng, Pepe Eskobarı sııaqty tanymal halyqaralyq saıası qaıratkerler men sarapshylar boldy.