Astana forýmynda «Uly Jibek jolynyń» múmkindikteri talqylandy
Qytaı tóraǵasy Sı Tszınpınniń BOAO-2015 forýmynda málimdegenindeı, bul joba júzege asqan shaqta Jibek jolynyń boıynda ornalasqan elderdiń Qytaımen jyldyq saýda aınalymynyń kólemi 2,5 trıllıon dollardy quraıtyn bolady. Árıne, osynaý mol saýda qarjysynan beldeýdiń mańyzdy býynyndaǵy el retinde Qazaqstan da óz úlesin alýǵa tıisti.
Bizdiń Qazaqstan úshin de jáne Eýrazııa qurlyǵynyń basqa da kóptegen elderi úshin de mańyzdy sanalatyn osy taqyryp Astana ekonomıkalyq forýmynyń arnaýly sessııasy aıasynda jeke áńgime boldy.
Basqosýǵa tóraǵalyq etken Eýropalyq Qaıta Qurý jáne damý bankiniń Elder men ekonomıka sektorlary boıynsha basqarýshy dırektory Mattıa Romanı jıynǵa arnap quttyqtaý sóz aıtý úshin alǵashqy sóz kezegin Bretton-Výds júısin jańartýdy jaqtaıtyn komıtettiń atqarýshy dırektory jáne onyń negizin qalaýshy Mark Ýzanǵa berdi.
Ol qozǵalyp otyrǵan taqyryptyń mańyzdylyǵyna toqtala kele, ekonomıkalyq beldeý aıasynda shoǵyrlanatyn elder úshin biryńǵaı úılestirilgen saıasat qajet bolatyndyǵyn aıtyp ótti. «Jibek joly aınalasyndaǵy elder Qytaıdan shyqqan taýarlardy tasymaldaýǵa qyzmet etip qana qoımaı, sonymen qatar, yntymaqtastyq týraly ózara kelisimder jasaýy tıis. Mundaı órshil de úılestirilgen jospardyń bolýy barlyq múddeli jaqtardyń basyn biriktire otyryp, saýda kedergileri men kelisimderdi ońtaılandyrýǵa, óńirdegi ekonomıkalyq operatsııalardyń jedeldigi men sapasyn arttyrýǵa, sondaı-aq taýarlar men qyzmetterdiń qaýipsiz de kedergisiz jyljýyn qamtamasyz etýge qyzmet etetin bolady. Jibek joly ekonomıkalyq beldeýi boıyndaǵy ınvestıtsııalar jańa rynoktar úshin áriptestik pen ashyqtyqty kótermeleı otyryp, jańa múmkindikterdi qalyptastyrý arqyly Eýrazııa qurlyǵynda ornalasqan elderge eleýli yqpalyn tıgizedi dep oılaımyn», dedi ol.
Gonkong úkimetiniń ókili bolyp tabylatyn Jibek joly jónindegi komıssar Ivonn Choı hanym saýatty sóıledi. Ol bul halyqaralyq jobanyń tıimdiligi onyń barlyq elderge de paıdaly bolýymen ǵana eseptelmeıtindigin alǵa tartty.
«Men Gonkong úkimetinde qyzmet etemin. Bizde tek úkimet qana emes, jeke sektor da bul jobaǵa qyzyǵýshylyq tanytýda. Óıtkeni, jobanyń bıznes júrgizý úshin paıdaly ekendigin baıqap otyr. Biraq tek bıznes-qaýymdastyq qana emes, jekelegen elder men halyqaralyq uıymdar deńgeıinde kelgende bul jobanyń beretin ekonomıkalyq paıdasynyń ózi jetkiliksiz. Máselen, Ekonomıkalyq yntymaqtastyq pen damý uıymynyń (EYDU) elderi bul jobaǵa qalaı qatysa alady? Ol úshin, árıne, paıdaly bolýymen qatar teńdiktiń de bolýy qajet. Osy basqosýdy ótkizip otyrǵan Qazaqstan eli bul jobaǵa qosylmas buryn «Bir beldeý - bir jol» jobasyna qatysty máselelerdi Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq aıasynda talqylap alǵandary abzal bolar», dedi.
Sonymen, Qytaıdyń «Bir beldeý - bir jol» halyqaralyq jobasy atalatyn jańa Jibek jolynyń bolashaǵyna qatysty ótkizilgen sessııa jol boıyndaǵy elder úshin onyń tıimdiligi men táýekelderi jaıly biraz máseleniń betin ashyp bergendeı boldy. Sóz joq, bul jobanyń álemniń kóptegen halyqtary úshin beretin ekonomıkalyq paıdasy barshylyq. Sondyqtan onyń tartymdylyǵy jol boıynda ornalasqan elderdiń eshqaısysyn beı-jaı qaldyrmaı otyr. Degenmen, elderdiń ulttyq múddeleri turǵysynan kelgende atalǵan jobaǵa qatysty áli de anyqtaı túsetin máseleler bar sekildi. Bálkim biz bul máselelerge qatysty jaýapty keıinirek biletin de bolarmyz.