Áskerge jaramsyzdar arasynda psıhıkalyq aýytqýshylyqqa ushyraǵandar kóp
Bul týraly QR Qorǵanys mınıstriniń orynbasary Baqyt Qurmanov aıtyp berdi.
«Jyl saıyn áskerge shaqyrý kezinde 200 myńnan astam jas medıtsınalyq tekserýden ótedi. Onyń 78-80% áskerı qyzmetke jaramdy bolyp shyǵady jáne 20-22% jaramaıdy. Bul kórsetkishter sońǵy jyldary turaqty bolyp otyr jáne áskerge shaqyrý úshin deni saý jastardyń jetkilikti rezervin kórsetedi», - dedi B. Qurmanov QR Parlamenti Májilisi Halyqaralyq ister, qorǵanys jáne qaýipsizdik komıtetiniń otyrysynda.
Sonymen qatar, keıbir áskerge shaqyrý beketteriniń medıtsınalyq komıssııalary azamattardy negizsiz áskerı qyzmetke shaqyrǵan.
«2019 jyly 24 áskerı qyzmetshi jaramsyz dep úıine qaıtaryldy. Onyń basty sebepteri - jergilikti atqarý organdaryndaǵy medıtsınalyq komıssııa jumysynyń kemshiligi, áskerge shaqyrylǵandardy medıtsınalyq tekserýdiń sapasyzdyǵy, shekteýli zertteý múmkindikterinen kandıdattardy aldyn ala jetkilikti túrde zerttemeý bolyp otyr. Densaýlyq jaǵdaıyna baılanysty merzimdik áskerı qyzmetke jaramsyz dep tanylatyn aýrýlar arasynda psıhıkalyq jáne minez-qulyq aýytqýshylyqtary (25,4 %) kósh bastap tur», - dedi mınıstrdiń orynbasary.
Ekinshi orynda qan aınalymy men júıke júıesi (12,7 %) aýrýlary, úshinshi orynda - nesep-jynystyq júıesi (10,4%) men as qorytý músheleriniń aýrýlary (10,4%) tur.
Merzimdik áskerı qyzmetshilerdi áskerı qyzmetke jaramsyz dep jarııalaýdyń sebebi retinde psıhıkalyq jáne minez-qulyq aýytqýshylyqtary jıi atalady. 2019 jyly beıimdelý kezeńine baılanysty psıhıkalyq aýytqýshylyq úshin jaramsyz dep tanylǵan merzimdik áskerı qyzmetshiler úlesi 25,4% quraǵan.
Onyń aıtýynsha, merzimdik áskerı qyzmetshiler arasynda dástúrli ómir saltynyń kúrt ózgerýi, úıden alystaý, aýyr fızıkalyq júkteme, qarym-qatynas ornatýdaǵy stresstik jaǵdaılarǵa ákep soǵady.
«Kóptegen sarbazdar psıhologııalyq turǵyda daıyn bolyp kelmeıdi. Ómir saltynyń kúrt ózgerýinen psıhıkalyq aýytqýǵa beıim jandarda negatıvti emotsııalar paıda bolady. Odan bólek, áskerge deıingi ómirdegi faktorlar da kóp yqpalyn tıgizedi. Qarýly Kúshterge psıhıkalyq aýytqýlarmen aýyratyn nemese oǵan beıim azamattardy shaqyrý faktisi medıtsınalyq komıssııadaǵy psıhıatr-dárigerlerdiń sapasyz jumysyn kórsetip otyr», - dedi B. Qurmanov.
Spıker azamattardy áskerı qyzmetke negizsiz shaqyrý jaǵdaılaryn azaıtýdyń birqatar joldaryn kórsetti.
«Tirkeýdegi (16-17 jas) uldardy skrınıngtik tekserýge qatysty QR Densaýlyq saqtaý mınıstriniń halyqtyń maqsatty toptaryna profılaktıkalyq medıtsınalyq tekserý júrgizý erejelerine ózgerister engizýdi usynamyz. Qalqansha bezin, ish qurylysy men zár shyǵarý joldaryn ýltradybystyq zertteý, ehokardıografııa, qan men gormondardy zertteý ádisterin qosý kerek. Bul tolyqtyrýlar densaýlyq saqtaý organdaryna jasyryn aýrýlary bar jastardy áskerge shaqyrý ýchaskelerine tirkeý kezeńinde anyqtaýǵa jáne aldyn-alý, emdeý sharalaryn ýaqtyly júrgizýge múmkindik beredi», - dedi ol.
Sonymen birge, mınıstrlik ókili elektrondy densaýlyq saqtaý júıesimen birlesip jumys isteýdi usyndy.
«Áskerge shaqyrylýshy densaýlyǵynyń jaı-kúıi týraly senimdi aqparat almasý boıynsha jergilikti densaýlyq saqtaý organdarymen ózara jumysty kúsheıtý qajet. Osy maqsatta jergilikti áskerı basqarý organdarynyń elektrondyq júıesin QR Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń elektrondy densaýlyq saqtaý júıesimen biriktirý qajet. Bul medıtsınalyq komıssııa quramyna shaqyrylýshynyń densaýlyǵy týraly tolyq aqparat alýǵa múmkindik beredi jáne burynǵy aýrýlary týraly aqparatty jasyrýǵa jol bermeıdi», - dedi B. Qurmanov.