Asqar Sabdın: Dinniń saıasılanýy - qaýipti qubylys
Mamandar dinniń saıasılanýyn qaýipti qubylys dep sanaıdy.
«Dindegi taǵy bir qubylys – dinniń saıasılanýy, dindi saıası maqsatta qoldanǵysy kelgen kez kelgen sýbekt keıin onyń zardabyn tartady. «Saıası ıslam» degen tirkestiń ózi durys emes. Saıası aǵymda saıası maqsattardy kózdep dindi qoldanyp júrgen adamdar bar. Keıbir adamdar Saýd Arabııasyna, Birikken Arab Emıratyna qyzyǵyp qarap, bizge absolıýtti monarhııany tyqqysy keledi. Dinniń saıasılanýy - qoǵam úshin úlken problema. Dindi saıası qural retinde qoldaný – erteńgi kúni óziniń jaǵymsyz saldaryn kórsetedi. Men ózim jaqynda kýá boldym, bir meshitte mıtıng ótti. Onda saıası talaptar qoıyldy. Osynyń barlyǵy jaqsy qubylys emes. Ásirese, jastar arasynda teologızatsııalyq kórsetkish tym joǵary. Ony jastardyń leksıkonynan-aq baıqaýǵa bolady. Bul - dindarlyq emes, dinshildik. Ol - jaqsy emes. Dinshilder óte kóp, dindarlar az. Dindar adam óz nápsisimen kúresedi. Dinshil adam basqalardyń ımanymen aınalysady», - dedi Nur-Múbárak Egıpet ıslam mádenıeti ýnıversıtetiniń Dinı ekstremızmge qarsy ortalyǵynyń dırektory Asqar Sabdın.
Onyń aıtýynsha, dindi saıasat quraly retinde qoldanǵysy keletinder kóp.
«Din tanýshylar dinı turǵydan, ıslamtanýshylar teologııalyq turǵydan, zańgerler, BAQ ókilderi bári jabylyp osy protsesti toqtatý kerek. Din saıasat quralyna aınalǵan. Ol úshin ıdeologııalyq qorǵanysty kúsheıtý qajet», - dedi ol.
Saıası ıslam taqyrybyndaǵy pikirin Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasynyń tóraǵasy, Bas múftı Serikbaı qajy Oraz aıtqan bolatyn.
Ol Nur-Sultanda ótken Eýrazııa musylman ǵulamalarynyń forýmynda, qandaı jaǵdaıda bolmasyn, dindi saıasattyń quralyna aınaldyrmaý qajettiligi jaıynda pikir bildirgen edi.
Bas múftıdiń aıtýynsha, Eýrazııa musylmandary radıkalızmniń kez kelgen túrin, onyń ishinde din astyn jamylǵan sodyrlyq áreketterdi eshqashan qoldamaýy kerek. Kerisinshe, ıslamǵa qatysty ksenofobııa oryn almas úshin dinı radıkalızmge qarsy oryndy syn aıtyp, ortaq ustanymdardy jarııalap otyrý qajet.
«Eýrazııa keńistigindegi musylman halyqtary negizinen zaıyrly memleketterde ómir súredi. Álbette, árbir zaıyrly memlekettiń ózindik erekshelikteri bar. Degenmen, «dindi saıasılandyrmaý» qaǵıdasy zaıyrly memleketterdiń barlyǵyna ortaq dep sanaımyn. Olaı bolsa, biz qandaı jaǵdaıda da dindi saıasattyń quralyna aınaldyrmaýymyz qajet», — dedi Serikbaı qajy Satybaldyuly.
Belgili ǵalym, professor, teologııa ǵylymdarynyń doktory Dosaı Kenjetaı «saıası din» tirkesine tómendegideı anyqtama beredi.
«Saıası ıslam degen anyqtama ishine kiretin fýndamentalızm, ekstremızm, terrorızm sııaqty ıdeologııalyq mazmundaǵy, dindi qural retinde qoldanyp, eldi tutastyqqa emes, búlikke, turaqsyzdyqqa, lańkestikke, fanatızmge jeteleıtin saıası, partııalyq, ıdeologııalyq shablondaǵy, túsiniktegi, platformalardaǵy toptardy aıtamyz. Memleket zaıyrly ustanymdy basshylyqqa alatyn bolǵandyqtan bul topqa zańmen tyıym salýy tıis. Mysaly ata zańymyzda dinı partııa, ıdeologııalyq platforma, ulttyq negizdegi saıası qurylymdarǵa ruqsat bermeıdi. Endi osy shablonǵa saı, saıası sıpat alǵan kez kelgen dinı toptar men jamaǵattar eger bar bolsa, olardyń krıterııleri tabylsa, qoǵamda kórinis tapsa, árıne memleket aralasyp, zańmen tyıyp otyrýǵa tıisti», - dedi Dosaı Kenjetaı.
Aıta ketý kerek, qazirgi tańda Qazaqstanda dinı ekstremızmniń aldyn alýda eń negizgi sýbekt - memleket bolyp tur. Osy baǵytta júrgizilip otyrǵan memlekettik saıasattyń basty maqsaty - Qazaqstandy jat dinnen saqtaýǵa uıytqy bolý.