AShM: elimizde 1,5 mln ga jerge egin egildi
Mınıstrdiń aıtýynsha, kóktemgi dala jumystaryn ýaqytyly ári sapaly júrgizý máseleleri erekshe baqylaýǵa alynǵan. Oblys ákimdikteriniń derekteri boıynsha bıyl jalpy egis alańy 23,8 mln gektardy quraıdy.
«Memleket basshysynyń aýyl sharýashylyǵy daqyldaryn ártaraptandyrý jónindegi tapsyrmasyna sáıkes, bıdaıdyń egistik alańdary ótken jylmen salystyrǵanda 426 myń gektarǵa qysqaryp, 13,3 mln gektardy quraıdy», — dedi A. Saparov.
Sonymen qatar, onyń aıtýynsha, maıly daqyldar alańyn 373 myń gektarǵa jáne azyqtyq daqyldardy 66 myń gektarǵa ulǵaıtý josparlanyp otyr.
Tapsyrma sheńberinde, sýdy kóp qajet etetin daqyldardy qysqartý boıynsha jumystar júrgizilýde, maqta alańdaryn 16 myń gektarǵa, kúrishti 12 myń gektarǵa qysqartý kózdelgen.
«Búgingi tańda elimizdiń keıbir óńirlerinde egis jumystary júrgizilýde, 1,5 mln ga egildi. Al jappaı egis naýqany osy jyldyń mamyr aıynyń ekinshi onkúndiginde bastalady», — dedi A. Saparov.
Onyń aıtýynsha, kóktemgi egis jumystary kezinde aýa raıynyń qolaıly bolýy mańyzdy másele bolyp tabylady. «Qazgıdromet» boljamdyq derekterine sáıkes, respýblıkanyń basym bóliginde ylǵal qory ońtaıly. Sondaı-aq fermerler ylǵaldy saqtaý jumystaryn júrgizýde.
Bıylǵy 29 sáýirde, atalǵan máseleler Mınıstrlik janynda ótken dóńgelek ústelde salalyq odaqtardyń, ǵylymnyń, Qazgıdromettiń jáne oblys ákimdikteriniń qatysýymen talqylandy. Dóńgelek ústel qorytyndysy boıynsha sharýalarǵa aýa raıyn eskere otyryp, egýdiń ońtaıly merzimderi boıynsha usynystar jetkizildi. Sonymen qatar mınıstrdiń aıtýynsha, ákimdikterdiń derekteri boıynsha, búgingi kúni qajetti 2,4 mln tonna tuqymnyń 99%-i bar. Qalǵan kólem Azyq-túlik korporatsııasynyń rezervi esebinen qamtamasyz etiledi.
Búgingi tańda tuqymdardy aýamen qyzdyrý jáne dárileý jumystary júrgizilip jatyr.
Dala jumystaryn sátti júrgizýdiń negizgi faktorlarynyń biri – mıneraldy tyńaıtqyshtardy qoldaný. Bul baǵytta, mınıstrdiń aıtýynsha, Memleket basshysynyń tapsyrmalaryna sáıkes, osy jylǵa arnalǵan jospar 1,5 mln tonnany quraıdy, onyń ishinde 900 myń tonnasy otandyq zaýyttardyń ónimine tıesili.
Jalpy, búgingi tańda sharýalarǵa 453 myń tonna tyńaıtqysh tıep-jóneltildi, bul 2024 jylǵa arnalǵan jospardyń 30%-yn quraıdy. Atalǵan baǵyttaǵy jumys tek Qyzylorda oblysynda ǵana tolyq aıaqtaldy. Qalǵan ákimdikterge jumysty jedeldetý qajet.
Sonymen qatar tyńaıtqysh óndirýshilermen bólip tóleý máselesi pysyqtaldy. Ákimdikter zaýyttarmen barlyq máselelerdi tikeleı pysyqtap, sharýalarmen tıisti jumystar júrgizýi kerek.
Sondaı-aq Aıdarbek Saparov Ónerkásip mınıstrligine ishki naryqty qajetti kólemde tyńaıtqyshtarmen qamtamasyz etý jóninde sharalar qabyldaýdy jáne osydan keıin ǵana eksportqa jóneltýdi tapsyrýdy surady.
Egindi saqtaý úshin egistikterdi hımııalyq óńdeýdi ýaqytyly júrgizý qajet. Osy maqsattar úshin memleket pestıtsıdterdiń qunyn 50% mólsherinde sýbsıdııalaý túrinde qoldaý kórsetedi, bul qolaıly fıtosanıtarııalyq jaǵdaıdy saqtaýǵa múmkindik beredi.
Sonymen qatar mınıstr buqaralyq aqparat quraldarynda jıi kezdesetin – erekshe qaýipti klasqa jatpaıtyn túrli zııankesterdiń taralý oshaqtarynyń paıda bolý máselesine toqtalyp ótti. Buǵan mysal retinde raps japyraq qońyzynyń oshaǵyn aıtýǵa bolady. Mundaı zııankester boıynsha kúresti aýyl sharýashylyǵy óndirýshileriniń ózderi júrgizýi tıis, bul rette preparattar sýbsıdııalaýǵa jatady. Osyndaı jaǵdaılarda jergilikti atqarýshy organdar túsindirý jumystaryn keńinen júrgizýi qajet.
Budan basqa, shegirtkelermen kúresýge de erekshe nazar aýdarý kerek.
«2023 jylǵy maýsymda shegirtkelerdiń taralý aýmaǵynyń úlken bolýyna baılanysty, bıyl 2,5 mln ga alańda hımııalyq óńdeý jumystaryn júrgizý josparlanýda», — dedi A. Saparov.
Onyń aıtýynsha, eń kóbi Aqtóbe oblysynda – 784 myń gektar, Qostanaı oblysynda – 775 myń gektar jáne Túrkistan oblysynda – 272 myń gektar alańda taralady dep kútilýde.
Mınıstrdiń aıtýynsha, óńdeýdi júrgizýge arnalǵan barlyq qajetti resýrstar bar. Bıyl úıirli shegirtkelermen kúresýge respýblıkalyq bıýdjetten 8,1 mlrd teńge bólindi. Qazirgi ýaqytta shegirtkelermen kúresý úshin pestıtsıdter qory ýaqytyly satyp alyndy. Sonymen qatar shekara mańyndaǵy aýmaqtardaǵy shegirtkeler boıynsha jaǵdaı únemi qadaǵalanyp otyrady.
«Ótken jylǵy jaǵdaıdy boldyrmaý maqsatynda, ákimdikter shegirtkelerge qarsy kúres máselelerine óte muqııat jáne jaýapkershilikpen qaraýy kerek», — dedi A. Saparov.
Mınıstr egis naýqanyn júrgizý úshin aýyl sharýashylyǵy qurylymdarynda 150 myń traktor, shamamen 5 myń birlik joǵary ónimdi egis kesheni, 76 myń sepkish, 219 myń topyraq óńdeý quraly bar ekenin atap ótti.
«Búgingi tańda óńirlerdiń aqparaty boıynsha tehnıkanyń daıyndyǵy shamamen 98%-dy quraıdy, jappaı egis jumystarynyń bastalýyna qaraı bul tehnıka 100% daıyn bolýy kerek», — dedi aýyl sharýashylyǵy mınıstri.
Onyń aıtýynsha, sharýalardy jeńildetilgen dızel otynymen qamtamasyz etý maqsatynda baǵasy lıtrine 250 teńgemen 376 myń tonna bólindi, bul naryqtyq baǵadan 15%-ǵa arzan.
Alaıda, jergilikti jerlerde tıep-jóneltý jumysy óte baıaý júrgizilýde, búgingi tańda 194 myń tonna jóneltildi. Osyǵan baılanysty, oblys ákimdikteri qysqa merzimde janar-jaǵarmaıdy kestege sáıkes jóneltýdi qamtamasyz etýi qajet.
Taǵy bir mańyzdy másele — egis jumystaryn qarjylandyrý. Premer-Mınıstrdiń tapsyrmalaryna sáıkes, bıýdjette kózdelgen qalǵan qarajatty aýdarý esebinen de, qosymsha qarajat bólý esebinen de kóktemgi dala jumystaryn qarjylandyrý máseleleri sheshildi.
«Jalpy, bıyl kóktemgi dala jumystaryn jeńildetilgen qarjylandyrý 580 mlrd teńgeni quraıdy, onyń 400 mlrd teńgesi qarjy ınstıtýttaryn tikeleı sýbsıdııalaý tetigi boıynsha jyldyq taza 5%-ben sharýalarǵa nesıe retinde beriletin qarajat», — dedi Aıdarbek Saparov.
Mınıstr Qarjy mınıstrligine joǵaryda atalǵan sýbsıdııalarǵa Úkimet rezervinen 60 mlrd teńge kóleminde qarajat bólý máselesin jedeldetýdi tapsyrýdy surady.
«Kóktemgi naýqandy ótkizýdiń barlyq máseleleri erekshe baqylaýda. Úkimet basshysynyń tapsyrmasy boıynsha, jappaı egis naýqany kezeńinde jergilikti jerlerde jumystardy úılestirý úshin mınıstrliktiń qyzmetkerleri óńirlerge barady. Tıisti grafık jasaldy», — dedi A. Saparov.
Sonymen qatar barlyq problemalyq máseleler barlyq múddeli taraptardy tarta otyryp, Mınıstrliktiń jedel shtabynyń otyrystarynda qaralady jáne sheshiledi.
«Qabyldanǵan sharalar egis naýqanyn sapaly ári ońtaıly agrotehnıkalyq merzimde júrgizýge múmkindik beredi», — dep túıindedi A. Saparov.