Ashat Aımaǵambetov: Elimizde debat qozǵalysyn qaıta jańǵyrtyp jatyrmyz
Ol ekinshi kýrsta oqyp júrgenimde debattarǵa qatysa bastaǵan.
«Debatqa alǵash ret kýrstasymnyń ótinishi boıynsha qatystym. Negizi oıynǵa basqa azamat shyǵýy kerek bolatyn, biraq ol bara almady. Ár oıyn saıyn tájirıbe jınap, jarty jyldan keıin fakýltet deńgeıinde, keıin ýnıversıtet, qala, oblys deńgeıinde jeńimpaz boldyq. Odan keıin Ulttyq pikirsaıys týrnıri boldy. Sol jyldary debat qozǵalysy óte belsendi damyp jatty. Árbir ýnıversıtet pen mektep qabyrǵasynda debat klýbtary jumys isteıtin.
Mektepterde pikirsaıystar Karl Popper formatynda, al ýnıversıtetterde negizinen amerıkalyq parlamenttik formatta uıymdastyrylatyn. Oıynnyń qaı tilde ótkiziletinine baılanysty debat úsh lıgaǵa bólinetin», dep jazdy Ashat Aımaǵambetov Facebook -tegi
paraqshasynda.
Mınıstrliń aıtýynsha, qazirgi ýaqytta jan-jaqty damý úshin tek bilim qory jetkiliksiz. Ár adam jınaǵan bilimi men biligin durys paıdalanýy mańyzdy.
Bul rette debat oıyndary men mekteptegi ózin-ózi basqarý tetikteri joǵaryda atalǵan qabiletterdi qalyptastyrady.
«Debat tek zııatkerlik oıyn emes, ol – synı oılaý daǵdylaryn qalyptastyryp, aqparatty durys taldaýǵa, komandamen birlesip jumys isteýge, suraq qoıyp, olarǵa naqty jaýap berýge úıretetin bilim berý tehnologııasy.
Oıynǵa qatysýshylar keıin úgit-nasıhat pen popýlıstik ıdeıalardy ońaı ajyratyp, óz ustanymyn kópshilikke naqty argýmentter arqyly jetkize alady.
Mundaı tájirıbe jastarǵa kúndelikti aqparat aǵynyn synı qabyldaýǵa da kómektesedi. Balalar bir-birimen qarym-qatynas jasaı otyryp, ózderiniń áleýmettik baılanystary men bir-birine degen senimin nyǵaıtady», - dedi ol.
Pikirsaıystarda jetistikterge jetý úshin kózqaras, myqty minez, óz ustanymyn dáleldi túrde qorǵaı bilýge jeteleıtin umtylys mańyzdy. Ol úshin kóp kitap oqyp, tanymdyq baǵdarlamalardy qarap, qarym-qatynas ornata bilý, argýmentatsııa daǵdylaryn damytý boıynsha únemi jumys isteý kerek.
«Jalpy elimizdegi oqýshylar arasynda debat oıyndary alǵash ret 1996 jyldyń sáýir aıynda ótti.
Sol ýaqytta Almaty, Qaraǵandy, Soltústik Qazaqstan, Qostanaı, Aqtóbe, Pavlodar oblystarynda, Nur-Sultan jáne Almaty qalalarynda uıymdastyrylǵan oıyndardyń ózindik stıli men baǵyttary qalyptasty. Árıne, ol oıyndar oqýshylardyń boıynda kommýnıkatıvtik quzyrettilikti damytýǵa múmkindik berdi.
Biz elimizdegi mektepterde, kolledjder men ýnıversıtetterde debat qozǵalysyn qaıta jańǵyrtyp jatyrmyz», dedi Ashat Aımaǵambetov.
Mınıstrdiń aıtýynsha, Árbir oqý ornyndaǵy bilim alýshylardyń jan-jaqty damýyna barynsha múmkindik jasaý qajet. Bul rette mekteptegi ózin-ózi basqarý júıesiniń de yqpaly zor.
«Y. Altynsarın atyndaǵy Ulttyq bilim akademııasy arnaıy ádistemelik nusqaýlyq ázirlep shyǵardy. Sonyń negizinde elimizdegi mektepter ózin-ózi basqarý tehnologııalaryn engize alady.
Mekteptegi oqýshylardyń ózin-ózi basqarýy qalaı júrgizilmek?
Ádette oqýshylar arasynda saılaý uıymdastyrylyp, mektep parlamentiniń músheleri saılanatyn. Onyń qurylymynda atqarýshy organdar da bolýy múmkin, olardyń árqaısysy óz baǵytyna jaýap beredi. Bul júıe oqýshylarǵa basqarýdyń ne ekenin túsinýge, olardyń saıası jáne quqyqtyq mádenıetin arttyrýǵa múmkindik beredi. Balalarǵa jaýapkershilik júktep, óz betinshe áreket etýge jaǵdaı jasaıdy.
Munyń mańyzy nede?
Eń aldymen oqýshylar mekteptegi barlyq bilim alýshalardyń múddesine sáıkes bastamalar kóterip, tıisti sheshim qabyldaýdy jáne olardy júzege asyrýdy úırenedi.
Mekteptegi ózin-ózi basqarý bilim berý protsesin demokratııalandyrý, kóshbasshylyq qasıetterdi damytý, áleýmettik mańyzy bar jobalardy júzege asyrýǵa jáne bar máseleni birlesip sheshýge óz yqpalyn tıgizedi.
Aldaǵy ýaqytta ózin-ózi basqarý úrdisi de debat oıyndary sııaqty mektepterdegi, kolledjder men joǵary oqý oryndaryndaǵy tárbıe jumysynyń ajyramas bóligine aınalady», - dedi Ashat Aımaǵambetov.
Mınıstr balalar men jastardyń shyǵarmashylyq jáne zııatkerlik turǵyda damýyna baǵyttalǵan jobalardy qoldaıtyn jetkizdi. Mundaı kishigirim bastamalar bizdiń qoǵam úshin óte mańyzdy. Pikirsaıystar men ózin-ózi basqarý júıesi áleýmettik kapıtal men qoǵamdyq senim deńgeıin kóterýge de áser etpek.