«Armanǵa aınalǵan avıazaýyt» - baspasózge sholý
***
«Egemen Qazaqstan» gazetiniń jazýynsha, osydan eki jyl buryn Reseı úkimeti Norvegııadan, Kanadadan, Avstralııa, AQSh, Eýroodaq elderinen bir jylǵa deıin qustyń, sıyrdyń, shoshqanyń etterin, balyq, irimshik, sút, kókónis ónimderin óz eline ımport jolymen ákelýge tyıym saldy. Sóıtip, bul elderden keletin atalǵan taýarlar Reseıge jetkizilip, ishke kirgizilýine bóget qoıyldy. «Iá, Reseı shetten tasymaldanatyn taýarlar túrine embargo saldy, biraq Qazaqstanǵa ımporttyq taǵam túrleri Reseı shekarasy arqyly jetedi. Keden odaǵy aıasynda biz Reseı taýarlaryn ımporttap, tutynýdy bastadyq. Biraq bul kúnderi Reseıdiń ishki naryǵynda qus eti tapshy bolyp tur. Jylyna 1 mln. tonna qus eti nemese 800 mln. tonna jumyrtqa qajet. Sondyqtan da Reseı qus etin syrtqa shyǵarǵannan góri óz elderiniń naryǵyn qamtyp alǵandy jón kórip otyr», deıdi Qazaqstan qus ósirýshiler odaǵynyń prezıdenti Rýslan Sharıpov.
Mine, biz otandyq ónimdermen ózimizdi ózimiz qamtýǵa tyrysýymyzdyń bir sebebi osy, azyq-túliktiń deni syrttan keledi eken, daıynǵa aqsha tólep satyp ala salamyz dep otyrǵan kezde, ártúrli ekonomıkalyq-saıası jaǵdaılar bar, kórshilerdiń ózindik zań talaby bar, shetelden taýar ýaqtyly keledi dep senip otyrýǵa bola ma?! Al sapaly jumyrtqa, qus eti degen uzaq joldy, uzaq merzimge saqtaýdy kótermeıtin, tez buzylatyn ónim.
Rýslan Sharıpovtiń aıtýynsha, Qazaqstan Dúnıejúzilik saýda uıymyna kirgen kezde ýaqyt sozbaı, tezdetip sheshetin máseleler - respýblıkaǵa sheteldik qus ónimderin shamadan tys ákelýdi doǵartý, qus etiniń ımportyna talap, tarıftik kvota qoıý. Sonda ǵana elimizdiń qus ósirýshileri óz jumystaryn joǵary deńgeıde kórsete almaq. Óıtkeni, Qazaqstannyń qus ónimderi naryǵynda sheteldik emes, otandyq taýar óndirýshilerdiń ónimderin molynan paıdalaný kerek. Elimizdegi qus sharýashylyǵynyń turaqty damýy úshin ol tuqymdyq jumyrtqalarmen qamtamasyz etilýi tıis. Sondyqtan taýar óndirýshilerdi arzan da sapaly táýliktik balapandarmen jáne ınkýbatsııalyq jumyrtqalarmen qamtamasyz etý úshin aldymen qus tuqymyn asyldandyrý jumystaryn jolǵa qoıý kerek. Jyl saıyn elimiz tutynatyn qus etiniń 70 paıyzdan astamy shetelderden satyp alynady eken. Al buǵan mıllıondaǵan dollar kóleminde qarajat jumsalady. Bul týraly «Qus etin syrttan tasymaldaýdan qashan arylamyz?» degen maqalada berilgen.
Bas basylymda «Armanǵa aınalǵan avıazaýyt» atty maqala basyldy. Qaraǵandy avıazaýyty saýdaǵa shyǵarylatyn boldy. Bul týraly «QazAgroQarjy» AQ Qaraǵandy fılıalynyń dırektory Bısara Dúısembaeva málimdedi.
«Fermer» markaly aýylsharýashylyq ushaqtaryn shyǵaratyn «Qazavıaspektr» JShS avıazaýytyn jáne jer telimin satýdy jeke sot oryndaýshylary uıymdastyrady. Onyń bastapqy baǵasy 1 mıllıard 40 mıllıon 733 myń teńge bolyp belgilendi. Atqarý paraǵy jeke sot oryndaýshysyna jiberildi. Saýda ortaq elektrondy júıe boıynsha júzege asyrylady, - dedi B.Dúısembaeva Qaraǵandyda ótken baspasóz máslıhatynda.
Avıazaýyt «QazAgroQarjy» kompanııasyna nesıe qaryzyn tıisti merziminde qaıtarmaǵany týraly buǵan deıin de habarlanǵan bolatyn. Qaryz mólsheri syıaqy, aıyppul, ósimaqy bárin qosyp eseptegende 1 mıllıard 40 mıllıon teńgege jetken. Osyǵan baılanysty, «QazAgroQarjy» AQ sotqa júginip, kásiporyndy ınfraqurylymymen, jer telimimen birge satýǵa ruqsat suraǵan edi.
***
Búginde otandyq medıtsınanyń damyp kele jatqany jıi aıtylady. Desek te, ǵasyrlar boıy kele jatqan dástúrli emge júginetinder de az emes. Óıtkeni emdik shópter, dástúrli em-dom jasaý arqyly emshilerdiń naýqasty aıaqtan turǵyzyp jibergen sátterin kóz kórip júr. Sondyqtan ata-babadan jetken halyq eminiń orny erekshe. Osy oraıda Almatyda Táýelsizdigimizdiń 25 jyldyǵyna arnalǵan «Dástúrli halyq medıtsınasy, onyń keshegisi, búgingisi jáne bolashaǵy» V mereıtoılyq halyqaralyq sımpozıýmy ótti. Sharaǵa Germanııa, Túrkııa, Horvatııa, Bolgarııa, Reseı, Ýkraına, Belorýs, Tájikstan, Ózbekstan, Qyrǵyzstan elderinen kelgen ókilder qatysty.
«Ǵasyrlar boıy halyq medıtsınasy, mádenı ádet-ǵuryptarymyz adamdardy saýyqtyrý úshin taptyrmas em. Eske túsirsek, uly dárigerler erte ǵasyrlarda Avıtsenna, Eskýlap medıtsınalyq dıplomy bolmasa da halyq emshiligine júgingen. Shyny kerek, elimiz táýelsizdik alǵaly dástúrli em jasaıtyndarǵa zańdy ruqsat berilgeni - em alýshylar úshin de, emdeýshiler úshin de qolaıly boldy»,-dep jazady «Aıqyn» gazeti búgingi sanyndaǵy «Emdik shópter elge kerek» atty maqaladan tolyq oqı alasyzdar.
Osy gazette «GGG absolıýtti álem chempıony atanýǵa laıyq» degen maqala jarııalandy. Búgingi tańda maıtalman mamandardan bastap, qatardaǵy qarapaıym jankúıerlerge deıin Gennadıı Golovkınniń myqtylyǵyn biraýyzdan moıyndap otyr.
Onyń júrip ótken joly jarqyn jeńisterge toly. Kásipqoı boksty serik etken 10 jyl aralyǵynda qazaqstandyq óren 35 kezdesý ótkizip, barlyǵynda basymdyq tanytty. 32 qarsylasyn esinen tandyrdy. Sonyń arqasynda orta salmaqta judyryqtasyp júrgen jerlesimiz WBA (Super), IBF jáne WBC nusqalary boıynsha álem chempıony atanyp otyr.
«Bul óte keremet kórsetkish ekeni esh daý týǵyzbaıdy. Desek te, GGG-niń tarıhta qalatyndaı taǵy bir úlken is tyndyrýyna tamasha múmkindik týyndap otyr. Ol úshin Golovkın Ulybrıtanııa ókili Bıllı Djo Sondersti sabap, WBO nusqasy boıynsha álem chempıony atanýǵa tıis. Eger osy jospardy júzege asyra alsa, onda otandasymyz kásipqoı boks álemdegi eń beldi tórt uıymnyń altyn belbeýine ıelik etedi. ıAǵnı barlyq nusqa boıynsha chempıondyq tuǵyrǵa kóteriledi»,-dep jazady avtor.
***
«Ana tili» gazetiniń jazýynsha, jýyrda Almatydaǵy A.Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtynda Bilim jáne ǵylym mınıstri Erlan Saǵadıevtiń tilshi-ǵalymdarmen kezdesýi ótti. Onda qazaq tiliniń ǵylymı-zertteý baǵytyndaǵy máseleler, onyń ishinde tilimizdiń ulttyq korpýsyn qalyptastyrý, ınstıtýt ǵalymdary ázirlegen «Jıilik sózdikke» mán berildi. Bul rette aıta keterligi, ınstıtýt ǵalymdarynyń kózdegeni - qazaq tilindegi sóz baılyǵynyń, kúlli grammatıkalyq birlikteriniń «pasportyn» túzetin aýqymdy joba jasaý bolatyn.
Mınıstr Erlan Saǵadıev kún tártibindegi máselege oraı «Ózderińizge belgili, osyndaı úlken jobalar qolǵa alynǵanda onyń qandaı da bir bastamasy bolady. Sizder Ulttyq korpýsty jasaýda qandaı eńbekterge súıenesizder?» dep qyzyǵýshylyq bildirdi. Ǵalymdar ınstıtýtta jasalǵan 15 tomdyq «Qazaq ádebı tiliniń sózdigi», 106 myń ataý sóz ben 48 300 sóz tirkesi qamtylǵan Qazaq tiliniń 1 tomdyq úlken sózdigi, búginge deıingi jınalǵan 5 mıllıon kartochka, sonymen qatar akademııalyq sıpattaǵy eńbekterdiń barlyǵy paıdalanylatynyn atap aıtty. Áńgime barysynda Erlan Kenjeǵalıuly «Qazaq tiliniń ulttyq korpýsyn jasaýdyń jobasyn» qolǵa alyp otyrǵan mamandar pikirimen kelise otyryp, qazaqstandyqtarǵa qazaq tilin úıretýge negiz bolatyn «Jıilik sózdikti» jetildirý, ony tıisti mátindermen tolyqtyrý mańyzdy ekenine nazar aýdardy. «Ulttyq korpýsty» jasaý men qazaq tilin úıretýge kerekti «Jıilik sózdiktiń» jańa tıpin qolǵa alý qajettigin, ortaq jol tabý máselelerin oılastyrý qajettigine toqtaldy. Osy jaıynda tolyq bilgińiz kelse, basylymdaǵy «Tildi úıretýdiń túrli joly bar» atty maqalany qarańyz.