Aralda balyq aýlaý kólemi 15%-ke ósti

QYZYLORDA. QazAqparat - Mamyr aıynyń sońynda Aral máselelerine arnalǵan halyqaralyq forým ótti. Oǵan QR memlekettik hatshysy Gúlshara Ábdiqalyqova qatysty. Sonymen birge teńiz mańaıyna jaqyn ornalasqan Ortalyq Azııa memleketterinen arnaıy ókilder de keldi. Tirligi qaıta jandanǵan Aral teńiziniń búgingi jaı-kúıi jaıly QazAqparat tilshisi baıan etedi.    

      Elbasynyń tikeleı tapsyrmasymen júzege asyp, ǵasyr jobasy atanǵan «Syrdarııa ózeniniń arnasyn retteý jáne Aral teńiziniń soltústik bóligin saqtaý» (SARATS-1) jobasynyń birinshi kezeńiniń júzege asyrylýy nátıjesinde Qyzylorda oblysynyń áleýmettik-ekonomıkalyq damýyna, onyń ishinde balyq sharýashylyǵynyń damýyna úlken múmkindikter berdi. Osy joba sheńberinde Soltústik Aral teńizindegi Kókaral sý tospasy, Aıtek sý qurylysy kesheni jáne Syrdarııa ózenindegi qorǵanys bógetteri salyndy. Sóıtip teńizdegi balyq qory molaıyp, turǵylyqty halyqtyń ıgiligine aınaldy. Aınaldyrǵan az ǵana jyl ishinde teńiz Aral qalasyna 17 shaqyrymǵa deıin jaqyndady.        Buǵan qosa, Syrdarııa ózeninen Soltústik Aral teńizine quıylatyn sýdyń kólemi kóbeıip, óńirdegi kóptegen bıologııalyq túrler qalpyna kele bastady.

          Qazirgi tańda, oblys boıynsha balyq sharýashylyǵyna mańyzy bar Kishi Aral teńizi, Syrdarııa ózeni men 196 kól esepke alynyp otyr. Bul az tabys emes.

Olardyń ishinde, Kishi Aral teńizi tolyqtaı jáne 196 kóldiń 144-i tabıǵat paıdalanýshylarǵa bekitilip berildi.

Al, sońǵy 3 jylda balyq aýlaý kólemi 1,16 myń tonnaǵa nemese 15 protsentke ósti. Bıylǵy jyly balyq aýlaý lımıti 7696 tonnany qurady.

Balyq aýlaýdyń artýyna oraı keıingi jyldary Aral aýdanynda balyq qabyldaıtyn eki servıstik-daıyndaý ortalyǵy men Qazaly aýdanynda balyq óńdeıtin zaýyt salyndy.

Búgingi kúni oblysta jyldyq qýattylyǵy 11 myń tonna bolatyn 8 balyq óńdeý zaýytynda 450-500-den astam adam turaqty jumyspen qamtylyp otyr.

Az ǵana jyl ishinde Evroodaq elderine balyq jáne balyq ónimderin shyǵarýshy kásiporyndar tizilimine 3 kásiporyn, Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq elderine ónim shyǵaratan kásiporyndar tizilimine Aral aýdanynan 5 kásiporyn, Qazaly aýdanynan 3 kásiporyn endi.

 Munan ózge Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq elderine ónimderin shyǵarýshy kásiporyndar tiziliminde oblys boıynsha 11 kásiporyn bolsa, sonyń 8-i balyq sharýashylyǵynyń enshisine tıesili.        

         Byltyr barlyǵy 3604 tonna balyq ónimderi eksportqa shyǵaryldy, sonyń ishinde Reseı Federatsııasyna - 2192 tonna, Danııaǵa - 453 tonna, Polshaǵa - 259 tonna, Ázerbaıjanǵa - 420 tonna jáne Grýzııaǵa - 280 tonna jóneltildi. Osylaısha keıingi 3 jylda balyq ónimderiniń eksporty 5 esege ósti.

Máselen, Qazaly aýdanynan jeke kásipker Reseılik áriptesterimen  birlesip Reseı Federatsııasy Ýlıanovsk oblysy Tıısk qalasyndaǵy «Dımıtrovgrad balyq ólkesi» balyq óńdeý zaýytyn ashty.

Taǵy bir jaǵymdy jańalyq EKSPO-2017 halyqaralyq kórmesine Qyzylorda oblysynan 546 tonna balyq ónimderin jetkizý josparlasa, onyń aldyńǵy legi Arqa tórine jetip te úlgirdi.

Jýyrda ǵana ótken Aral halyqaralyq forýmynda kórshiles ózbek, qyrǵyz, túrikmen, tájik elderiniń ókilderi ekologııalyq zardaptyń shekara tańdamaıtynyna toqtalyp, ortaq máseleni sheshý joldaryn talqylady. Aıtýly jıynda kóptegen ortaq mámileler jasaldy. Kezinde aqyn Bekuzaq Táńirbergenov: «Araldyń tabanynan sý ketkenmen, Halqynyń júreginen jyr ketken joq»,-dep teńiz qasiretin jyrǵa qosqan edi. Al búgin sol ańqasy kepken Araldyń aıdyny tolyp, qus bazar kólderi qalpyna kelip jatyr. Álemde tuńǵysh márte qoldan teńiz jasalyp, Kókaral bógeti turǵyzyldy. Elbasy bastamasymen qolǵa alynǵan ǵasyr jobasy qazirden-aq óz jemisin berip jatyr. Muny-Aral kelesheginiń kemel ekendiginiń aıqyn kórinisi deýge bolady.