Aral teńizi týraly kórkem fılmniń stsenarıi jazylyp jatyr
«Araldyń qasireti barlyq adamǵa ortaq másele. Alaıda ony bári birdeı tolyq sezinip otyrǵan joq. Araldyń tartylýy Ortalyq Azııanyń ǵana emes búkil planetanyń ortaq máselesi. Tartylǵan teńiz tabanynan kóterilgen tuzdyń Soltústik muzdy muhıttan ǵana emes, Amerıkadaǵy And taýynan tabylýy sonyń naqty aıǵaǵy», - deıdi avtor. Aral teńiziniń qasireti onyń jan-dúnıesine qatty áser etkenin aıtqan rejısserdiń sózine qaraǵanda, máseleniń tolyqtaı óz sheshimin tabýy úshin ony halyqqa óner tilimen jetkizý kerek. Ókinishke oraı, áli úlken shyǵarmalar jazylyp, kórkem fılmder túsirilgen joq. Derekti fılmder men shaǵyn janrdaǵy ádebı shyǵarmalar jalpy jurttyń nazaryn aýdara almaýda.
Aral teńiziniń kólemi 1960 jyldarǵa deıin 1066 sharshy shaqyrymdy, tereńdigi 30-60 metrdi, tuzdylyǵy - 10-12 paıyzdy quraıtyn. Odan keıin óńirdi ıgerý bastalǵan soń ıgeriletin jer kólemi Ózbekstan men Tájikstanda 1,5 ese; Qazaqstanda 1,7 ese; Túrikmenstanda 2,4 ese ósti. Al qos ózen boıyndaǵy sharýashylyqtarda tyńaıtqyshtar men hımııalyq preparattardy qoldaný 10-15 esege ósken. Sonyń nátıjesinde 1960-1965 jyldar arasynda ǵana 44 myń tekshe metrge, al 1990 jyldary eki esege deıin qysqardy. Sondaı-aq deńgeıi 23 metrge deıin tómendep, onyń sý aıdyny 30-200 shaqyrymǵa deıin qýsyrylyp, sýdyń tuzdylyǵy 40 paıyzǵa deıin artty. Keıbir zertteýshiler Aral tabanynan kezinde jylyna 72 mln. tonna tuz dúnıe júzine shań bolyp tarap, al Aral óńirinde árbir gektar jerge 700 kg jelmen ilesip kelip túsetininin dáleldegen.