«Ańsaǵan sábı»: bıyl Astanaǵa 554 kvota bólindi
Buǵan deıin ol tegin medıtsınalyq kómektiń kepildik berilgen kólemi sheńberinde júrgizilgen bolatyn. Alaıda qarjylandyrý az bolǵandyqtan, jylyna shamamen 900-1000 kvota ǵana bólinetin. 2021 jyldan bastap QR Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń tapsyrmasy boıynsha Qazaqstanda 2026 jylǵa deıin ekstrakorporaldyq uryqtandyrýǵa jyl saıyn 7 000 kvota bólýdi kózdeıtin "Ańsaǵan sábı" baǵdarlamasy iske asyrylýda. Osylaısha, EKU-ǵa bólinetin kvota sany jeti ese ósti. Bedeýliktiń túrli kórsetkishteri anyqtalǵan patsıentter MÁMS sheńberinde ekstrakorporaldy uryqtandyrýdyń qymbat rásiminen tegin óte alady.
Kvotalar aımaqta turatyn reprodýktıvti jastaǵy áıelderdiń sanyna qaraı bólinedi. Astana qalasy boıynsha 2021 jylǵa 487 kvota, 2022 jyly 518 kvota bólindi, al 2023 jyly bul sandar 554-ke deıin ósti.
"MÁMS aıasynda EKU rásimine kvota alý protsesi aıtarlyqtaı jeńildedi. Úmitkerler sáıkes kelýi tıis barlyq talaptar "Qosalqy reprodýktıvtik ádister men tehnologııalardy júrgizý qaǵıdalary men sharttaryn bekitý týraly" Densaýlyq saqtaý mınıstriniń 2020 jylǵy 15 jeltoqsandaǵy № QR DSM-272/2020 buıryǵyna ózgerister men tolyqtyrý engizý týraly" QR Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń 2023 jylǵy 15 aqpandaǵy № 23 buıryǵynda mazmundalǵan.
"Ańsaǵan sábı" baǵdarlamasy iske asyryla bastaǵannan buıryqqa ózgerister engizildi. Atap aıtqanda, erli-zaıyptylar kvota (erler men áıelderdiń bedeýliginiń ár túrleri) suraı alatyn kórsetkishter tizbesi keńeıtildi, FSG jáne karıotıptiń qanaǵattanarlyq taldaýlary kezinde júrgiziletin azoospermııanyń obstrýktıvti túrinde jasandy uryqtandyrýdy paıdalaný rásimi MÁMS júıesine engizildi.
EKU úshin negizgi kórsetkish – gormonaldy jáne hırýrgııalyq túzetýge kelmeıtin bedeýlik. Áıelder úshin eń mańyzdy kórsetkishter – analyq bez qorynyń jetkilikti bolýy jáne júktilik úshin densaýlyqqa qarsy kórsetilimderdiń bolmaýy. Tirkelgen jeri boıynsha emhanada "bedeýlik" dıagnozy boıynsha dıspanserlik esepte turǵan, MÁMS júıesinde saqtandyrylǵan erli-zaıyptylar (resmı jáne azamattyq nekede turǵan) kvotaǵa úmitker bola alady. Olardyń medıtsınalyq derekterin Qoǵamdyq densaýlyq saqtaý basqarmasynyń MÁMS sheńberinde EKU-ǵa kvotalardy bólý jónindegi jumys toby muqııat qaraıdy" – dep túsindiredi Astana qalasynyń №2 kópsalaly aýrýhanasy dırektorynyń ambýlatorııalyq qyzmet jónindegi orynbasary, joǵary sanatty akýsher-gınekolog Sáýle Jamantaıqyzy Ibraeva.
Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń 19.06.2023 jylǵy № 355 "Qazaqstan Respýblıkasynda qosalqy reprodýktıvti tehnologııalar júrgizý úshin erli-zaıyptylardy irikteý jáne joldama berý jónindegi óńirlik komıssııa qurý týraly" buıryǵyna sáıkes, respýblıkalyq bıýdjet qarajaty esebinen qosalqy reprodýktıvti tehnologııalardy qoldana otyryp, bedeýlikti emdeý úshin erli-zaıyptylardy irikteý krıterııleri ázirlendi. Osy baǵdarlamaǵa qatysatyn erli-zaıyptylardyń Qazaqstanda turǵylyqty jeri boıynsha turaqty tirkeýi bolýy mindetti. Patsıent Qazaqstan azamatshasy bolýy tıis jáne "Kútý paraǵy" tizilimine engizilgen kezde onyń jasy 42 jastan aspaýǵa tıis.
Ekstrakorporaldy uryqtandyrý úshin erli-zaıyptylar klınıkany ózderi tańdaıdy. Qazaqstanda atalǵan em-sharany 19 medıtsınalyq uıym kórsetedi, onyń tórteýi Astanada ornalasqan: bul – "University Medical Center" korporatıvtik qory, "Genom Astana" JShS, "Astana Ekolaıf" JShS jáne "Ekomed plıýs" JShS.
Mindetti áleýmettik medıtsınalyq saqtandyrý sheńberinde EKU rásimin jylyna bir ret tegin ótýge bolady. 2021-2023 jyldardaǵy nátıjeler boıynsha baǵdarlamalardyń tıimdiligi orta eseppen 38%-dy qurady. 2021 jyly 122 bala, 2022 jyly 128 bala dúnıege keldi.
Kópuryqty júktiliktiń túsik túsý jáne perınataldyq aýrý qaýpi joǵary. Sondyqtan sońǵy ýaqytta reprodýktologtarda birneshe embrıondardyń tasymaldanýyn azaıtý áreketi anyq baıqalady. 2021 jyly Astanada osy baǵdarlama aıasynda 10 egiz, 2022 jyly bir úshem men 15 egiz, 2023 jyly 4 erli-zaıyptyda egizder dúnıege keldi.
«Ańsaǵan sábı» baǵdarlamasy arqyly alǵash ana atanǵan P.S.: «Prezıdent tapsyrmasy boıynsha EKO-kvotanyń kóptep bólinýi arqasynda 2021 jyly birinshi ret balaly boldym. 2023 jyly ekinshi ret kvota aldym, qazir júktiliktiń 16-aptasyndamyn. Sizderge rahmet» - dep qýanyshymen bólisse, taǵy bir otbasy bylaı deıdi: «Biz Taılanovtar, otbasymyzben №2 qalalyq aýrýhananyń ýrolog mamany Álıev Azamat Qaıyrgeldiulyna alǵysymyzdy bildiremiz. Ýrolog-maman bizdi EKU baǵdarlamasymen kvota boıynsha tizimge qoıdy. Bizge jaqsy keńes berdi. Sonymen qatar, Áıelderge keńes berý bólimshesiniń gınekolog-mamany Aısáýle Maqsutqyzyna da alǵysymyz sheksiz! Osyndaı bilikti mamandardyń arqasynda qyzymyz dúnıege keldi. Aýrýhana ujymyna úlken alǵysymyzdy bildiremiz».
MÁMS sheńberindegi EKU protsedýrasy qosalqy reprodýktıvti tehnologııalardy qoldaný arqyly sýperovýlıatsııany yntalandyrý, analyq bezderdiń transvagınaldy pýnktsııasy, jumyrtqa alý, ootsıtti (ootsıtterdi) uryqtandyrý nemese ootsıt tsıtoplazmasyna (ICSI) spermatozoıdty engizý, embrıondardy ósirý, olardy tasymaldaý, onyń ishinde, kórsetkish bolǵan jaǵdaıda, muzdatý tsıkldaryn qarastyrady.
"MÁMS júıesin engizý arqasynda EKU rásimin júrgizý qoljetimdi bola bastady, kóptegen erli-zaıyptylar buryn bul rásimnen tek aqyly negizde ǵana óte alatyn. Baǵdarlama bedeýliktiń ár túrlerindegi kórsetkishter tizimin keńeıtýge múmkindik berdi. Júrgizilgen jumystyń nátıjesinde ata-ana atanǵan baqytty erli-zaıyptylardyń alǵysyna ıe bolýdamyz. Barlyq jumysty uıymdastyrýdaǵy basty maqsatymyz da – osy", - deıdi medıtsınalyq uıymdaǵy basqarýshylyq sheshimderdiń oń nátıjelerimen bólisken №2 qalalyq kópsalaly aýrýhana dırektorynyń ambýlatorııalyq qyzmet jónindegi orynbasary Sáýle Jamantaıqyzy Ibraeva.
Qazirgi ýaqytta erlerdiń de, áıelderdiń de uryqtandyrý qabiletiniń qıyndyqtarymen baılanysty problema tek bizdiń respýblıkamyzǵa ǵana emes, búkil álemge tán, bedeýlik deńgeıi 20%-ǵa jetedi. Sarapshylardyń aıtýynsha, Qazaqstanda bul kórsetkish 15%-dy quraıdy. ıAǵnı, árbir altynshy otbasynda balaly bolý problemalary bar, árbir besinshi jup dál osy sebepti ajyrasady.
Dıagnostıkanyń zamanaýı ádisteriniń arqasynda aýrýdyń negizgi sebepterin dál anyqtaýǵa jáne tıimdi em taǵaıyndaýǵa bolady. Aıta ketý kerek, reprodýktıvti júıeniń patologııasy 40% jaǵdaıda er adamdarda kezdesedi, 30% jaǵdaıda – aralas faktorlar (erler men áıelder).
Sondyqtan áıelder de, erler de óz densaýlyǵyna ýaqytyly nazar aýdarýy, bedeýlikke ákelýi múmkin patologııalardyń órshýine jol bermeý úshin medıtsınalyq kómekke júginýi asa mańyzdy.
Esterińizge sala keteıik, EKU qyzmetterin kórsetetin jetkizýshilerdiń tizimimen Qordyń fms.kz resmı saıtynda "Patsıent úshin", odan ári "Klınıkany tańdaý" bóliminde tanysýǵa bolady.