Ankarada «Túrki ıntegratsııasynyń arhıtektory» kitaby tanystyryldy
Alqaly jıyn aıasynda Túrki akademııasy shyǵarǵan «Túrki ıntegratsııasynyń arhıtektory» kitabynyń tusaýkeseri ótti.
Basqosýǵa Halyqaralyq Túrki akademııasynyń basshysy Darhan Qydyráli, Qazaqstannyń Túrkııadaǵy Elshisi Abzal Saparbekuly, Túrkııa Respýblıkasy Prezıdentiniń Bas keńesshisi ıAlchyn Topchý, Túrki keńesi janyndaǵy Aqsaqaldar keńesiniń túrik múshesi, professor Mustafa Isen, Túrki keńesi Bas hatshysynyń orynbasary Ómer Kojaman, Túrkııanyń eks-mádenıet mınıstri Namyk Kemal Zeıbek, Ázerbaıjan Elshisi Hazar Ibrahım, Qyrǵyzstan Elshisi Kýbanychbek Omýralıev jáne Ózbekstan Elshisi Alısher Agzamhodjaev, Túrkııa Uly ulttyq májilisi depýtattary Ismaıl Kaıa men Feızı Berdıbek, Túrkııanyń 60-shy úkimetindegi Memleket mınıstri Kúrshad Túzmen, Densaýlyq saqtaý eks-mınıstri Halıl Shyvgyn, Túrkııa Syrtqy ister mınıstrligi ókili Orhan Yshyk, TÚRKSOI Bas hatshysynyń orynbasary Bılal Chakydjy, Ádilet jáne damý partııasynyń negizin qalaýshylardyń biri, burynǵy Qazaqstan-Túrkııa parlamentter arasy dostyq tobynyń tóraǵasy Halýk Ipek, Túrkııanyń tanymal kıno juldyzy Serdar Gókhan, sondaı-aq, analıtıkalyq zertteý ortalyqtary basshylary, sheteldik dıplomattar, zııaly qaýym, BAQ ókilderi men Túrkııada bilim alyp jatqan qazaqstandyq stýdentter jáne dıaspora ókilderi qatysty.
Іs-shara bastalmas buryn Túrkııa Uly ulttyq májilisiniń tóraǵasy Mustafa Shentop jáne Túrkııanyń astanasy – Ankara qalasynyń meri Mansýr ıAvashtan jedelhattar kelip tústi. TUUM tóraǵasy M.Shentop óziniń jedelhatynda Túrki yntymaqtastyǵy qazirgi tańda belgili dárejege jetkendigine nazar aýdara otyryp, kópjaqty saıası jáne ekonomıkalyq áriptestiktiń jańa belesterden ótýi jolynda «Túrki ıntegratsııasynyń arhıtektory» atty kitaptyń mańyzdy úles qosatynyna senim bildirdi.
Atalǵan sharanyń ashylýynda sóz sóılegen Qazaqstannyń Túrkııadaǵy Elshisi A.Saparbekuly: «Túrki dúnıesindegi birlik pen berekeni, ózara qarym-qatynasty kózdiń qarashyǵyndaı saqtaý bolashaq urpaq úshin de óte mańyzdy. Kitap – tasqa túsken tańbadaı, sanaǵa jazylyp qalady. Sondyqtan da, Tuńǵysh Prezıdentimizdiń túrki álemindegi rólin tolyqtaı ashatyn memleket basshylarynyń, tanymal saıasattanýshylardyń, ǵalymdar men zııaly qaýym ókilderiniń salıqaly pikirleri men oramdy oılary toptastyrylǵan osy kitap qolyna tıgen árbir adam, bizdiń tamyry tereńge jaıylǵan baýyrlastyǵymyzdy tereń túsinedi», - dedi.
A. Saparbekuly Tuńǵysh Prezıdent N. Nazarbaevtyń tamyry bir týys jurtty túgendep, úzilip qalǵan altyn arqaýdy qaıta jalǵaǵanyn, onyń bastamasymen 2009 jylǵy 3 qazanda Túrki keńesi qurylyp, Nahchyvan kelisimine qol qoıylǵanyn atap ótti.
Sóz kezegin alǵan Túrki keńesi Bas hatshysynyń orynbasary Ó.Kojaman N. Nazarbaevtyń myqty erik kúshi men saıası kóregendigi arqasynda Túrki álemi ıntegratsııa jolyna túskenin alǵa tartty. Sózin Túrki keńesiniń ótken 10 jyldaǵy jetistikterine ákelip, qazirgi tańda Túrki iskerlik keńesi, Túrki ýnıversıtetter birligi, Jastar platformasy sııaqty ınstıtýttardyń belsendi túrde jumys istep jatqanyn, «Orta dáliz» kólik jobasy iske qosylǵany, sondaı-aq, jaqynda Eýropanyń tórinde Býdapeshtte Túrki keńesiniń ofısi ashylǵany jaıly málimet berdi. Ó.Kojaman Ózbekstannyń Túrki keńesine qosylýyn qýantarlyq oqıǵa dep baǵalady.
Sózin túrik jurtshylyǵyn búgingi Túrik tili merekesimen quttyqtaýdan bastaǵan Halyqaralyq Túrki akademııasynyń Prezıdenti D. Qydyráli kitapta toptastyrylǵan pikirler men maqalalardyń avtorlary jaıynda aqparat berdi. Sonymen qatar, Tuńǵysh Prezıdent N. Nazarbaevty Atatúrikke teńeı otyryp, Túrki keńesi, Túrki akademııasy, TúrikPA sııaqty uıymdarǵa Elbasynyń «túrki» ataýyn bergenin eske saldy.
N. Nazarbaevtyń 1990 jyldardan bastap túrki áleminiń ıntegratsııasyna sabyrly jáne maqsatty túrde eńbek etkenin aıtyp ótken D.Qydyráli, túrki álemi bul eńbegi úshin ony Túrki keńesiniń Qurmetti tóraǵalyǵyna laıyq kórgenin jetkizdi. Akademııa tóraǵasy N. Nazarbaevtyń tarıhta uly túrik tulǵalary syndy óziniń óshpes izin qaldyryp, túrki bolmysynyń rýhyn asqaqtatýda bar kúsh-jigerin jumsap kele jatqanyn atap ótti.
Jıyn barysynda D. Qydyráli aýmaly-tókpeli jyldary azattyǵyn jarııalaǵan Túrki elderiniń baýyrlas Túrkııamen baılanystaryn qalyptastyrýǵa ólsheýsiz qoldaý kórsetken Namyk Kemal Zeıbek pen búginde túrki áleminiń yntymaqtastyǵyna zor úles qosyp júrgen ıAlchyn Topchýny Nahchyvan kelisiminiń 10 jyldyǵyna oraı, Akademııanyń arnaıy altyn medalimen marapattady.
Túrkııanyń tanymal memlekettik jáne qoǵamdyq qaıratkeri N.K.Zeıbek Elbasy N. Nazarbaevty túrki áleminiń uıytqysy ekendigin alǵa tartyp, túrki áleminiń búgingi «Bilge qaǵany» dep sıpattady. Sonymen birge, N.K. Zeıbek Prezıdent N. Nazarbaevtyń túrki álemine jasaǵan tarıhı eńbekteri týraly egjeı-tegjeıli aıtyp berdi.
N.K.Zeıbek N.Á.Nazarbaev tereń bilim ıesi ekenin aıta otyryp, ol M.K.Atatúrikti eń jaqsy zerttep, túsingen kisi dedi. Elbasy Nazarbaevtyń búkil álemdi tań qaldyrǵan sońǵy sheshimi bolsa, Nazarbaevtyń halyqtyń rýhyn, aqyl-sezimin seze otyryp, qabyldaǵan teńdesiz sheshimi dedi. Prezıdent Q.Toqaev bolsa, Elbasynyń osy sara jolyn jalǵastyratyn óte tájirıbeli, parasatty, zııaly memlekettik qaıratker dep baǵalady.
N.Nazarbaevtyń usynysymen Túrki keńesiniń turaqty hatshylyǵy qurylyp, búgingi kúnde jemisti jumys istep kele jatqanyna nazar aýdarǵan mádenıet eks-mınıstri, Elbasynyń túrki tildes baýyr elderdi jaqyndastyratyn kóptegen bastamanyń basynda turǵanyn basa aıtty.
Túrkııa Respýblıkasy Prezıdentiniń Bas keńesshisi ıA. Topchý T.R. Prezıdenti R.Erdoǵannyń konferentsııa qatysýshylaryna sálemin jetkize otyryp, óz sózinde N. Nazarbaevtyń tek túrki áleminiń tynyshtyǵy úshin ǵana emes, jalpy dúnıejúzindegi beıbitshilik pen turaqtylyq úshin ter tógip kele jatqanyn alǵa tartty.
Túrki keńesiniń arhıtektory, Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti N.Nazarbaev ekenin, jáne bul uıymnyń túpki maqsaty dúnıejúzilik beıbitshilik, ádilet, qaýipsizdik jáne turaqty damý dep atap ótti.
Sóz sońynda, ıA.Topchý Elbasynyń «Qazaqstan kúlli túrki jurtynyń qasıetti ata jurty» degen sózin keltire otyryp, Túrki álemine jáne baýyrlaryna júregi men kóńilin qushaq jaıa ashqan Elbasyna tereń rızashylyǵyn jáne qurmetin bildirdi. Búgin tusaý kesilip otyrǵan kitaptyń túrki áleminiń kóshbasshysy N.Á.Nazarbaevty barlyq qyrynan jaqsy tanytýǵa múmkindik beretin kitap dedi.
Shara resmı qabyldaýmen jalǵasty.
Eske slaa ketsek, osydan on jyl buryn 2009 jylǵy 3 qazanda Ázerbaıjan Respýblıkasynyń Nahchyvan qalasynda ótken sammıt barysynda Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti N.Á.Nazarbaevtyń bastamasymen «Túrkitildes memleketter yntymaqtastyǵy keńesin qurý týraly» kelisimge qol qoıylyp, jańa halyqaralyq uıym irge kótergen bolatyn. Búginde sol Túrki keńesi aýqymy keńeıip, múshe memleketter qatary Ózbekstanmen tolyǵaıyn dep otyr. Sonymen qatar, Majarstan keńeske baqylaýshy mártebesine ıe boldy.
«Túrki ıntegratsııasynyń arhıtektory» jınaǵyna Túrki áleminiń kóshbasshysy, Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy N.Á.Nazarbaev týraly birqatar memleket basshylarynyń, tanymal saıasatkerlerdiń, sarapshylardyń jáne zııaly qaýym ókilderiniń pikirleri toptastyrylǵan.
Avtorlar Elbasynyń túbi bir túrki halyqtaryn jaqyndastyrýdaǵy eren eńbegi men salıqaly saıasatyn, kóshbasshylyq qasıeti men danalyq sheshimderin jan-jaqty saraptaıdy.