Almatylyqtardyń basym bóligi durys tamaqtanbaıdy – saýalnama
«Densaýlyq» ulttyq qaýymdastyǵynyń prezıdenti Baqyt Túmenovanyń aıtýynsha, zertteý Almaly, Jetisý jáne Túrksib aýdanynyń turǵyndary arasynda júrgizildi. Saýalnama 57 myńnan astam adam tirkelgen №5 qalalyq emhana bazasynda ótti. Qatysýshylar bes jas tobyna bólindi: 18-25, 26-39, 40-49, 50-63, 63 jáne odan joǵary.
Saýalanamaǵa qatysqan barlyq respondentterdiń jartysynan kóbi makaron, kúrish jáne kartopty jıi tutynady.
Fastfýdty 18 ben 25 jas aralyǵyndaǵy jastardyń 70%-ǵa jýyǵy tutynady. 63 jastan asqan adamdardyń 6%-y tez daıyndalatyn taǵamǵa áýes ekeni belgili boldy.
Quramynda qant mólsheri joǵary ónimderdi, ıaǵnı tátti kondıterlik taǵamdar, tátti gazdalǵan sýsyndar men túrli shyrynǵa jastar jaǵynan suranys joǵary.
Barlyq jas toptarynda tátti shaı men kofeni joǵary tutyný baıqaldy - ár toptaǵy respondentterdiń 90 paıyzy osy sýsyndardy ishedi. Ortasha alǵanda, barlyq respondentter kúnine 2,5 kese shaı/kofe ishedi. Olar oǵan 1,6 as qasyq qant qosady. Kúnine bir adam 20 grammǵa jýyq qant jeıdi.
Qazaq taǵamtaný akademııasynyń bas ǵylymı qyzmetkeri, medıtsına ǵylymdarynyń doktory, professor Shámil Tájibaevtyń sózinshe, teńgerimsiz tamaqtaný men makaron ónimderi, kúrish, kartopty sııaqty taǵamdardy shamadan tys tutyný semizdikke ákeledi. Bul juqpaly emes aýrýlardyń damýyna yqpal etedi.
Onyń aıtýynsha, Qazaqstanda tirkelgen ólimniń 80-85 paıyzy juqpaly emes aýrýlarmen baılanysty. Oǵan júrek aýrýy, ókpeniń qabynýy, qaterli isik, qant dıabeti jáne taǵy basqalar kiredi.
«Zertteýge sáıkes, 50 jastan asqan adamdarda juqpaly emes aýrýlardyń ósýi baıqalady. Kóbinese bul arterııalyq gıpertenzııa, 50-den 63 jasqa deıingi toptaǵy respondentterdiń 25% -yn quraıdy. Sonymen qatar 50 jastan asqan adamdar arasynda sozylmaly júrek jetkiliksizdiginiń paıyzy joǵary. 26-39 jastaǵylardyń 2 paıyzy qant dıabetine shaldyqqan»,- deıdi ol.
«Densaýlyq» Ulttyq qaýymdastyǵynyń basshysy Baqyt Túmenova halyq arasynda tamaqtaný, densaýlyqty kútý mádenıetin qalyptastyrý kerektigin aıtty.
«Zertteý nátıjeleri Qazaqstanda dástúrli shaı ishý mádenıetine baılanysty alańdatarlyq jaǵdaı qalyptasatynyn kórsetedi, sebebi qalyptasqan dástúr boıynsha Qazaqstanda shaı qantpen, ne desert taǵamdarmen ishiledi. Bul Almaty qalasynyń ártúrli jastaǵy turǵyndarynyń 90% - dan astamyna tán. Zertteý kórsetkendeı almatylyqtardyń basym bóligi durys tamaqtanbaıdy», – deıdi «Densaýlyq» Ulttyq qaýymdastyǵynyń basshysy Baqyt Túmenova.