Almatylyqtar Altyn orda mádenıetimen tanysýǵa múmkindik aldy
Búgin QR Ortalyq mýzeıinde «Altyn Orda – qazaq memlekettiliginiń besigi» kórmesi ashyldy.
Bul mádenı shara QR Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń 1269 jyly Talas quryltaıynda derbestigi tolyq moıyndalǵan Altyn Orda ımperııasynyń 750 jyldyq mereıtoıyn merekeleý týraly málimdemesine oraı uıymdastyrylyp otyr.
Prezıdent óz málimdemesinde bizdiń elimizdiń baı mádenı murasyn dáripteýdiń mańyzdylyǵyna toqtalyp, kıeli nysandardyń qazaqstandyqtar men sheteldik týrısterdi tartý ortalyǵyna aınalýyna basymdyq berýdi tapsyrǵan bolatyn.
«Búgin ashylǵan kórme Altyn ordanyń 750 jyldyǵyna baılanysty bolyp otyr. Altyn orda – qazaqtyń altyn besigi. Osydan qazaq handyǵy qurylǵan. Búgingi kórmede XIII-XIV ǵasyrlardaǵy Altyn orda ýaqytyn qamtıtyn artefaktiler qoıylyp jatyr. Búgingi kórmede biregeı kórnekti zattar, jibek matalar qoıyldy. Jibek mata - teńdesi joq mata. Onyń ishinde altynmen tigilgen jipter de bar. Sonymen qatar, sol kezeńdi qamtıtyn jaýyngerlerdiń saımandary, aqsha, áshekeı buıymdar qoıylǵan. Memleket bolǵan soń moneta saraıy bolady. Jalpy alǵanda bizdiń qalalarymyz Uly Jibek Jolynda jaqsy damyǵan. Kórmege qoıylǵan taǵy bir keremet materıal - Katalon atlasy, ıaǵnı álem kartasy. Bul kartany 1375 Avraam esimdi evreı jasap, frantsýz koroli Hýan І-ge syılaǵan. Qazir onyń túpnuqsasy frantsýz ulttyq kitaphanasynda saqtalyp tur. Osy kartada Qazaqstannyń Altyn Orda ýaqytynda ómir súrgen ońtústik shyǵysymyz Jetisý óńiri kórsetilgen», - dedi QR Memlekettik Ortalyq mýzeıiniń arheologııa ortalyǵynyń jetekshisi Hamıt Aıtqulov.
Uıymdastyrýshylardyń taratqan aqparatyna sáıkes, munda otalyq mýzeıdiń qoryndaǵy XIII-XIV ǵǵ. tán 300 jýyq artefakti qoıylǵan. Biregeı kollektsııa mýzeıge kelýshilerdi Altyn Orda kezeńiniń mádenıetimen, turmys-tirshiligimen tanystyrady. Kórmeniń ereksheligi Almaty oblysy, Sheńgeldi aýyly mańyndaǵy qabirden tabylǵan artefaktiler – XIII-XIVǵǵ. Shaǵataı áýleti shendileriniń biri – sarbazdyń jibekten tigilgen sándi kıiminiń fragmentteri alǵash ret kelýshilerge kórsetiledi.
«Uly Jibek joly. Saýda. Import buıymdary. Monetalar» bóliminde Qazaqstannyń altynordalyq qalalarynan tabylǵan ımport buıymdary, sonymen qatar Saraıshyq qalashyǵynan tabylǵan Joshy ulysynyń jáne XIII-XIV ǵǵ. ózge memleketterdiń 25 moneta saraıynyń ónimi – kúmis, mys monetalar kóz tartady.
«Dinder: táńirlik, ıslam, nestorıandyq, zoroastrızm, býddızm» bóliminde nestorıandyq qulpytastar jáne taǵy basqa derektermen tanysýǵa bolady.
«XIII-XIVǵǵ. Minájatttyq dinı ǵımarattar sáýleti» ekspozıtsııalyq bóliminde Saraıshyq qalashyǵyndaǵy ǵımarattardyń fragmentteri, Joshy han, Alasha han, Bolǵan ana mazary, Qoja Ahmet ıAsaýı kesenesi syndy sáýlet óneri eskertkishteriniń maketteri qoıyldy.
Kórme jyl sońyna deıin jalǵasady.