Almatydaǵy halyqaralyq forýmǵa álemniń 40-tan astam elinen ınvestorlar keldi
Forýmǵa 240 iri bank ókilderi, ınvestıtsııalyq qorlar men damý ınstıtýttary, atap aıtqanda Qytaı, Túrkııa, Japon, Úndistan, Fılıppın, Jańa Zelandııa, Eýropa elderi, AQSh, Latyn Amerıka, Taıaý Shyǵys jáne Eýropa Odaǵynyń memleketterinen ókilder qatysyp jatyr.
Premer-Mınıstrdiń orynbasary - Qarjy mınıstri jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń EADB keńesindegi ókiletti ókiliniń orynbasary Erulan Jamaýbaev ADFIAP 46-shy jyldyq jınalysynyń qatysýshylaryna Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń alǵysózin oqyp berdi.
«Qazaqstan qarqyndy túrde ózara tıimdi ekonomıkalyq, ınvestıtsııalyq, saýda baǵyttaryndaǵy aımaqtyq jáne ǵalamdyq deńgeıdegi yntymaqtastyqty qoldap keledi», - delingen Qasym-Jomart Toqaevtyń alǵysózinde.
Prezıdent Qazaqstan agroónerkásip kesheni, munaı-hımııa, metallýrgııa, óńdeý jáne toqyma ónerkásibi, kólik jáne logıstıka, qarjy sektory men týrızm salalarynda zor kúsh-qýatqa ıe ekendigin atap ótken. Osy oraıda, ınvestıtsııalyq aýqattyń turaqty túrde damýy – memleket saıasatyndaǵy mańyzdy basymdyq.
Ótken jyly Qazaqstan 28 mlrd AQSh dollary bolatyn sheteldik tikeleı ınvestıtsııalardy ıelendi, bul – sońǵy onjyldyqtyń rekordtyq kórsetkishi. «Jalpy, tikeleı sheteldik ınvestıtsııa (TShI) kólemi búginde 383 mlrd AQSh dollary kóleminde», - dep kórsetilgen Prezıdent sózinde.
Almatyda ótkizilip otyrǵan halyqaralyq forým Azııa-Tynyq muhıt aımaǵynda ınvestıtsııalyq yntymaqtastyqtyń artýyna qýatty serpin berip qana qoımaı, Azııa-Tynyq muhıty memleketteri men Qazaqstan Respýblıkasynyń qarjy-ekonomıkalyq seriktestigin keńeıtpek.
46-shy ADFIAP jyldyq jıynyn ADFIAP tóraǵasynyń mindetin atqarýshy jáne Bangladesh IPDC Finance Bas dırektory Momınýl Islam alǵysózimen ashty. Ol óz sózinde qazirgi kezde ADFIAP Azııa-Tynyq muhıt aımaǵyndaǵy 40 memleket quramyndaǵy 91 qarjy ınstıtýtynan quralatyndyǵyn rastady. Atalǵan qarjy ınstıtýttarynyń aldyńǵy qatarynda Azııa damý banki, Japon halyqaralyq qaýymdastyq banki, Kanada kommertsııalyq damý banki, Qytaı memlekettik damý banki, Malaızııa damý banki jáne Úndistannyń ındýstrııalyq damý banki tur. EADB 2022 jylǵy maýsym aıynda ADFIAP dırektorlar keńesiniń múshesi bolyp qabyldandy.
«ADFIAP jyldyq jınalysy 2030 jylǵa deıingi merzim aralyǵynda Turaqty damý maqsattary men klımat boıynsha Parıj kelisiminiń mindetterin iske asyrý barysyndaǵy jańa da ortaq jobalardy talqylaý alańy bolmaq», - deıdi Momınýl Islam.
EADB Basqarma tóraǵasy Nıkolaı Podgýzov forýmnyń ashylý saltanatynda «Osy jyldyń basty kún tártibi − ulttyq jáne halyqaralyq damý ınstıtýttarynyń kólik, qatynas, energetıka jáne sandyq júıelendirý baǵyttary boıynsha atqaratyn rólin aıqyndaý» ekendigin aıtty.
«Ótkizilip otyrǵan is-shara barlyq qatysýshylar úshin uqsas jobalardy iske asyrý tájirıbelerimen bólisý, sondaı-aq ulttyq jáne halyqaralyq damý ınstıtýttarynyń talpynys kúshin biriktirý amaldary men Orta Azııanyń qomaqty ınvestıtsııalyq kúsh-qýat kózin ashý, jańa tanystyq baılanystar ornatyp, yntymaqtastyqty arttyrý úshin úlken septigin tıgizetindigine esh kúmánim joq», - dep atap ótti Nıkolaı Podgýzov.
Almaty qalasynyń ákimi Erbolat Dosaevtyń aıtýynsha, ǵalamdyq damý baǵyty Azııa aýmaǵyna jyljyǵandyqtan, qazirgi tańda jańa damý joldary ashylyp jatyr.
«Búgingi EADB-niń qarjylandyrý nátıjesinde biz Almaty qalasynda aýqymdy JEO-2 gazǵa aınaldyrý arqyly modernızatsııalaý, halyqaralyq Almaty áýejaıy men Úlken Almaty avtojol sheńberin keńeıtý (BAKAD) ispetti jobalardy iske asyrmaqpyz. Osy jobalardyń atqarylýyna 2,2 mlrd AQSh dollary kóleminde ınvestıtsııa bólinip otyr», - dedi ákim.
Ol Almaty Qazaqstannyń mádenı, ǵylymı, isker jáne qarjy ortalyǵy bolyp tabylatyndyǵyn da atap kórsetti. Almaty úlesine memlekettiń JІÓ kórsetkishiniń besten bir bóligi (2022 jyly 18,5%), ári eldiń ortaq tabys aýqymynyń tórtten bir bóliginen astamy tıesili. Bul qalada respýblıkanyń negizgi bankteriniń 90%-y, 111 halyqaralyq uıymdar men kompanııalar shoǵyrlanǵan.
«Bizdiń basty mindetimiz – álemniń túkpir-túkpirinen talanttardy, ınvestıtsııa men tehnologııalardy tartý arqyly Almaty qalasyn jaıly jáne qaýipsiz etý. Kólik júıesin jańǵyrtý, energııany únemdeıtin turǵyn úı qurylysy, ınjenerlik jelilerdi jańǵyrtý, basqa da «jasyl» jobalar men bastamalardy júzege asyrý basty nazarǵa ıe», - dep atap ótti qala basshysy.
EADB málimetteri boıynsha, sońǵy 20 jylda Eýrazııalyq aımaqqa ınvestıtsııa kólemi 17 esege artyp, 211 mlrd AQSh dollaryna jetti.
Qazaqstan halyqaralyq joǵary deńgeıdegi is-sharany ótkizý úshin kezdeısoq tańdalmady. Ol Doing Business (2020 j.) reıtınginde álemniń 190 eliniń arasynda 25-orynda tur. Sońǵy 15 jylda Qazaqstan bul reıtıngide 57 pozıtsııaǵa kóterilip, tikeleı sheteldik ınvestıtsııalardyń (TShI) eń kóp kólemin, atap aıtqanda óńirge kelip túsken TShI jalpy kóleminiń 75%-yn ıelendi.
Forýmǵa qatysýshylar Ortalyq Azııa memleketteriniń aldynda tolyq qamtylǵan jáne kelisilgen is-qımyldy talap etetin kem degende tórt negizgi problemany talqylaýǵa daıyn. Bul teńizge shyǵý jolynyń joqtyǵy, qarjy sektorynyń damý deńgeıiniń tómendigi, sý-energetıka salasyndaǵy is-qımyldardyń kelispeýshiligi, sondaı-aq jaǵymsyz klımattyq ózgerister máseleleri.
Forýmnyń jumysy úsh kúnge – 15 jáne 17 mamyr aralyǵyna josparlanǵan.