Almatyda qazaqtyń birtýar aqyny Tumanbaı Moldaǵalıevti eske alý keshi ótti

ALMATY. QazAqparat - Almatyda Abaı atyndaǵy qazaq memlekettik akademııalyq opera jáne balet teatrynda kórnekti aqyn, halyq jazýshysy Tumanbaı Moldaǵalıevtiń týǵanyna 80 jyl tolýyna oraı, merekelik eske alý keshi ótti. Keshke aqynnyń zaıyby Kúltaı apa men ul-qyzdary, Almaty qalasy ákimdiginiń ókilderi, aqyn-jazýshylar, stýdentter, mektep oqýshylary jáne qala turǵyndary jınaldy.

«Óner aldy qyzyl til», - dep dana halqymyz aıtqandaı osy bir uly ónerdiń shyńyna shyqqan, artyna ólmes sóz qaldyrǵan aqyndarymyz barshylyq. Solardyń ishinde Tumanbaı Moldaǵalıevtiń orny erekshe dep bilemin. Qazir birde-bir kóńildi jıyn, torqaly toı Tumaǵanyń jyrlarynsyz ótpeıtinin bilesizder. Tumanbaı Moldaǵalıev jasampaz lırık aqyndarymyzdyń biri boldy. Ol Nurǵısa Tilendıev, Shámshi Qaldaıaqov, Áset Beıseýov syndy ataqty kompazıtorlarmen tize qosyp, birge jumys istedi. «Qustar qaıtyp barady», «Baqyt qushaǵynda», «Júregim meniń» sekildi máńgi ólmeıtin ánder ómirge keldi. Qazaq halqy barda, aǵamyzdyń jyry da áni de eshqashan ólmeıdi», - dedi Almaty ákimi Ahmetjan Esimov. Osydan keıin qala ákimi Tumanbaı aǵanyń jary Kúltaı Qasymqyzyna gúl shoǵyn tabys etti.

Eske alý keshinde Qazaqstannyń estrada juldyzdary aqynnyń óleńderine jazylǵan ánderdi shyrqap, kórermenderdiń súıispenshiligine bólendi. Sonymen qatar, Rafael Nııazbek, Shómishbaı Sarıev, Baýyrjan Jaqyp sekildi kórnekti aqyndar arnaý óleńdar oqydy.

Tumanbaı Moldaǵalıev 1935 jyly 20 naýryzda Almaty oblysy, Eńbekshiqazaq aýdany, "Jarsý" sovhozynda týǵan. 2011 jyly 10 qazanda dúnıeden ozdy.

Tumanbaı Moldaǵalıev 1956 jyly Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń fılologııa fakýltetin bitirdi. Óziniń shyǵarmashylyq eńbek jolyn «Lenınshil jas» gazeti men «Pıoner» jýrnalynan bastaıdy. 1959-1970 jyldar aralyǵynda "Pıoner" jýrnalynda qyzmet atqarady. 1970-1973 jyldar aralyǵynda "Baldyrǵan" jýrnaly nyń jaýapty hatshysy boldy. 1973 jyldan "Jazýshy" baspasy janyndaǵy Balalar jáne jastar ádebıetiniń bas redaktsııasy men "Jalyn" jýrnalynyń bas redaktory bolyp qyzmet atqardy.

Alǵashqy óleńder jınaǵy "Stýdent dápteri" 1957 jyly jaryq kórdi. T. Moldaǵalıev názik syrly, oıly da otty jyrlarmen tanyldy. "Kámıla" (1960), "Kóktem tańy"(1961) , "Alataý qyzy"(1963), "Ferıýza týraly jyr"(1964), "Zýlaıdy kúnder"(1965), "Júregim meniń saparda" (1966), t. b. jınaqtary shyqty. 1967 jyly jaryq kórgen "Jańa dápter" atty kitaby úshin 1968 jyly Qazaqstan Komsomoly syılyǵynyń laýreaty atandy. "Eskertkish" (1969), "Shaqyrady jaz meni" (1970), "Júrek oıaý qashanda" (1972) atty kitaptary da oqýshylardyń iltıpatyna bólendi. Onyń "Qosh, kóktem" atty tańdamaly óleńder kitaby (1971), "Hattar" atty poemalar jınaǵy (1974) jaryq kórdi. T.Moldaǵalıevtiń orys tilinde "ıA - syn Semırechıa" (1962), "Pervaıa vstrecha" (1968), "Novaıa tetrad" (1969) atty óleń jınaqtary shyqqan.

Tumanbaı Moldaǵalıevtyń jalpy 500 óleńine ánder jazylǵan. Onyń "Qustar qaıtyp barady" (mýzykasy N. Tilendıevtiki), "Baqyt qushaǵynda", "Ánim sen ediń" (mýzykasy Sh. Qaldaıaqovtiki), "Ertis valsi" (mýzykasy B. Jamaqaevtiki), "Shaqyrady kóktem" (mýz. Á. Beıseýovtiki) atty ánge jazylǵan óleńderi halyq arasyna keń taraǵan. Ol Baıron, M. Lermontov, T. Shevchenko, O.Týmanıan, S. Kapýtıkıan, Ǵ. Ǵulam, R. Ǵamzatov jáne basqa da aqyndardyń shyǵarmalaryn qazaq tiline aýdardy.

Aqynnyń 1990 jyly 13 tomdyq shyǵarmalar jınaǵy, 2004 jyly 14 tomdyq shyǵarmalar jınaǵy jaryq kórdi. 1992 jyly Fızýlı atyndaǵy Halyqaralyq túrki dúnıesi aqyndary syılyǵy tapsyryldy. Tumanbaı Moldaǵalıev shyǵarmashylyǵynyń eń basty ereksheligi - onyń óleńderi sezimge, syrshyl lırızmge toly.