Almaty turǵyndary arasyndaǵy saýalnama: Partııalar reıtıngi anyqtaldy
Saýalnama kezinde «2023 jyldyń 19 naýryzynda saılaý ótedi. Daýys berýge barasyz ba?» degen suraq qoıyldy. Bul rette, keıingi 3 jylda turǵyndardyń saılaýǵa turaqty túrde qatysýy, óz saılaý ýchaskesi týraly habardar bolýy sııaqty faktorlar eskerildi.
Saılaýǵa qatysý jaǵynan eń tómen kórsetkish jastar arasynda (17,1 paıyz), al joǵary kórsetkish aǵa býyn arasynda (61 jas jáne odan joǵary – 49,2%) baıqaldy.
Aýdandar boıynsha jaǵdaı kelesideı boldy: Alataý aýdany – 25,1%, Almaly – 28,2%, Áýezov – 30,8%, Bostandyq – 31,4%, Jetisý – 27,8%, Medeý – 31,4%, Naýryzbaı – 30,4%, Túrksib – 28,9%.
Saılaýshylar arasynda qaı partııalar tanymal?
Respondentterge «eger siz Parlament Májilisi depýtattaryn saılaýǵa barsańyz, qaı saıası partııaǵa daýys berer edińiz?» degen suraq qoıyldy. Bul turǵyda 41,7%-y naqty jaýap bere almady, 6,5%-y jaýap berýden bas tartty.
Daýys berýge daıyn ekenin málimdep, óz tańdaýyn jasaǵan azamattardyń ishinde Amanat partııasy kósh bastap tur – 49%, odan keıin Respublica – 14,5% jáne JSDP – 7,2%. Halyq partııasy 4,8%, «Aýyl» 4,2% daýys jınady. Eń tómen kórsetkishter «Aq jol» (2,2%) men «Baıtaq»(1,8%) partııalaryna tıesili.
Saýalnama barasynda Almatyda respondentterdiń 16,3 paıyzy «barlyǵyna qarsymyn» degen tarmaqty tańdaıytyny belgili boldy.
Amanat-qa daýys berýge 30-45 jastaǵy (52,1%) turǵyndar jáne 61 jastan asqan (56,0%) azamattar daıyn ekenin aıtqan.
Máslıhattarǵa qatysty toqtalsaq, bul baǵyttaǵy kórsetkish Májiliske baılanysty aıtylǵan derekterden aıyrmashylyǵy asa kóp emes. Bul rette partııany tańdaýda naqty jaýap berýge qınalǵandardyń úlesi 43,7 paıyz bolsa, 6,5%-y jaýap berýden bas tartty.
Daýys berýge daıyn ekenin bildirgen qala turǵyndarynyń ishinde Amanat partııasy kósh bastap tur – 51,9%, odan keıingi orynda Respublica – 16,2%. Sonymen qatar, Qazaqstan halyq partııasy- 7,6%, «Aýyl» - 4,9%, «Aq jol» - 4,2% daýys jınady. Saýalnamaǵa qatysqan almatylyqtardyń 15,2 paıyzy barlyǵyna qarsy daýys beretinin aıtqan.
Budan bólek, respondentterge «jańa ózgeristerge sáıkes, Parlament Májilisiniń 29 depýtaty bir mandatty okrýgter boıynsha saılanatynyn bilesiz be» degen suraq qoıyldy. Osy oraıda turǵyndardyń jartysynan kóbi (50,1%) bir mandatty saılaý okrýgi boıynsha daýys berý týraly bilmeıtini anyqtaldy.
Saýalnama aıasynda Almatydaǵy úsh saılaý okrýgi boıynsha qala turǵyndary qandaı tańdaý jasaıtynyn málim etti. Osy oraıda «eger Parlament Májilisi depýtattaryn saılaýǵa barsańyz, óz okrýgińiz boıynsha kandıdattardyń qaısysyna daýys berer edińiz» degen suraq arqyly tıisti reıtıng anyqtaldy.
№3 saılaý okrýgi
№3 saılaý okrýgi boıynsha 37 kandıdattyń (saýalnama ótkizý kezinde) keminde 3 paıyz daýys jınaý múmkindigine tek 6 kandıdat qaýqarly bolyp tur.
Birinshi orynda aıtarlyqtaı basymdyqpen Ermurat Bapı (24,2%) bolsa, ekinshi orynda Amanat partııasynyń kandıdaty Rýslan Nurlybaev (11,8%), úshinshi orynda Aqbole Ábilqasymova (8,4%) turaqtady. Osydan keıin oryndarda Áıgerim Tileýjanova (4,2%), Inga Imanbaeva (3,6%) tur.
Daýys berýge baratyndaryn rastaǵan okrýg turǵyndarynyń 37,4 paıyzy óz tańdaýyn áli jasamaǵanyn alǵa tartyp otyr.
№4 saılaý okrýgi
№ 4 saılaý okrýgindegi saılaý jaǵdaıyna toqtalsaq, munda kandıdattar arasyndaǵy báseke birshama joǵary: daýys jınaý reıtıngi 3 paıyzdan astam qoldaýǵa ıe bolǵan 7 adam anyqtady.
Saýalnama kezinde Erlan Stambekov daýystardyń 7,8%-yn jınaǵan ıaǵnı ony kóbinese aǵa býyn ókilderi qoldap otyr. Turǵyndardyń 6,6 paıyzy Toǵjan Qojalyǵa daýys beretinderin habarlady. Odan keıingi orynda Amanat partııasynan úmitker Zúlfııa Baısaqova (6,2%) turaqtady. Sanjar Boqaev 5,8 paıyz jáne Abzal Dostııarov 5,6 paıyz daýys jınady. Saılaýshylardyń 5,2 paıyzy Serik Ábdirahmanovqa óz daýysyn berýge daıyn.
Sonymen qatar, bul tizimdegi úzdikterdiń qatarynda 4,4 paıyzben Araılym Nazarova da tirkeldi. Okrýg turǵyndarynyń jartysyna jýyǵy (47,2%) áli de óz tańdaýyna qatysty sheshim qabyldamaǵan.
№5 saılaý okrýgi
№5 saılaý okrýgi boıynsha segiz adam arasynda joǵary básekelestik baıqalyp otyr. Saýalnama nátıjesinde Baqytjan Bazarbek 8,8% jınap, kósh bastap tursa, odan keıingi orynda Áset Mataev (8,6%) jaıǵasty. Al úshinshi orynnan Oljas Súleımen (8,4%) kórindi.
4-8 oryn aralyǵynda tizimnen Asqar Hıkmetov (Amanat partııasynan úmitker) (5,2%), Dınara Egeýbaeva (4,4%), Muhtar Taıjanov (3,4%), Mels Eleýsizov (3,2%), Aıbek Barysov (3,0%) kórindi.
19 naýryzda saılaýǵa barǵaly otyrǵan okrýg turǵyndarynyń úshten birinen astamy (36,8 paıyzy) óz tańdaýyn áli jasamaǵan.
Saýalnama qorytyndysy boıynsha úsh negizgi tujyrym jasaýǵa bolady.
Birinshiden, Almaty turǵyndary arasynda partııalar reıtınginde Amanat, Respublica jáne JSDP kósh bastap tur.
Ekinshiden, bir mandatty okrýgterde partııa atynan shyqqan kandıdattarǵa joǵary deńgeıde qoldaý joq ekenin baıqaýǵa bolady. Bul turǵyda saılaýshylar ózin-ózi usynǵan kandıdattardy qoldap otyr. Osy oraıda Almaty turǵyndary qalanyń damýyna úles qosqan úmitkerlerge basymdyq beredi.
Úshinshiden, Almatynyń úsh okrýginde Parlamenttegi mandat úshin saıası kúrestiń ártúrli qarqyny kórinip tur. Eń joǵary báseke №5 saılaý okrýginde bastalmaq.
Bul saýalnamany bıyl 1-4 naýryzda Almatyda «Demokratııa ınstıtýty» ǵylymı-zertteý qaýymdastyǵy júrgizdi. Oǵan 18 jastan asqan 1600 respondent qatysty. Zertteý kezinde telefon arqyly saýal qoıý ádisi qoldanyldy.
Statıstıkalyq qatelik ± 2,5 paıyzdy quraýy múmkin. Buǵan deıin osy saýalnamany ótkizý týraly bastama QR Ortalyq saılaý komıssııasyna habarlandy.
Atap aıtqanda, qańtar aıynda Memleket basshysy Jetinshi saılanǵan QR Parlamentiniń Májilisin taratý jáne QR Parlamenti Májilisi depýtattaryn kezekten tys saılaýdy taǵaıyndaý týraly Jarlyqqa qol qoıdy.
Bul rette 2023 jyldyń 19 naýryzynda Májilispen qatar máslıhat depýtattaryn da kezekten tys saılaý usynyldy. Ortalyq saılaý komıssııasy qaýly jobasyn qabyldady.
2022 jyly 1 qyrkúıektegi Joldaýynda Memleket basshysy aldaǵy saılaý kezeńderin tıimdi josparlaý qajet ekenin aıtqan edi.
Al 19 qańtarda Prezıdent Parlament Májilisi jáne jergilikti máslıhat depýtattaryn kezekten tys saılaýǵa qatysty málimdeme jasady.