Almatydaǵy botanıkalyq baqta sırek kezdesetin 103 ósimdikti úsik shaldy
Osydan 55 jyl buryn salynǵan jylyjaı qazir apatty jaǵdaıda tur. Onyń aýdany – 1 025 sharshy metr. Munda sırek kezdesetin tropıkalyq ósimdikter ósiriledi.
Tropıkalyq jáne sýbtropıkalyq ósimdikter zerthanasynyń meńgerýshisi Sholpan Múrsalımovanyń aıtýynsha, oranjereıada qurylysy bastalǵan kezde kollektsııada 500-den astam ósimdik túri bolǵan. Qazir onyń 103-i úsip qalǵan.
«Olardyń ishinde 60-80 jyldyq ósimdikter de bar. Endi olardy qalpyna keltire almaımyz. Keıbireýleriniń tuqymy kollektsııalyq qorda bar. Al jerde turǵan ósimdikter aman qaldy, bıik óskenderi sýyqqa shydamady», - deıdi Sholpan Múrsalımova.
Mamandardyń sózinshe, 2022 jyldyń qysy aıazdy boldy, biraq soǵan qaramastan, ósimdikterdiń basym bóligin saqtap qaldy. Sýyq túspeı turyp kollektsııalyq qordaǵy qurma, strelıtsııa, fıkýs, agava, anardy basqa jaqqa aýystyrdy.
Sholpan Másálimova tropıkalyq jáne sýbtropıktik ósimdikterdiń sýyq temperatýraǵa beıimdelmegenin atap ótti.
«Botanıkalyq baq jylyjaılary qalypty klımatta ómir súre almaıtyn kóptegen ósimdik úshin biregeı jaǵdaılardy qamtamasyz ete otyryp, bıoártúrlilikti saqtaý, zertteýde mańyzdy ról atqarady. Jylyjaıdyń ishinde temperatýrany, ylǵaldylyqty, jaryqtandyrýdy jáne jeldetýdi retteý arqyly ártúrli ósimdikter úshin ońtaıly jaǵdaı jasaýǵa bolady», - deıdi ol.
Baq zańgeri Erik Toıjanov 2020 jyly qurylysqa qatysty jobalyq-smetalyq qujattama ázirlenip, memlekettik saraptamadan ótkenin aıtty.
2022 jyly konkýrs qorytyndysy boıynsha kelisim-sharttar jasaldy, merdiger sol jyly jumysyn bastady, biraq 2022 jyldyń sońyna qaraı qurylystyń smetalyq qunyn kóterýdi talap etip, qurylys jumystaryn toqtatty.
«Kelisim 2022 jyldyń aqpan aıynda 1,5 mlrd teńgege jasalǵan. Shart boıynsha olar nysandy 2023 jyldyń 14 maýsymynda bitirýi kerek edi, biraq oryndamady. Osydan keıin kompanııany memlekettik satyp alýdyń josyqsyz qatysýshysy dep taný úshin sotqa júgindik. Bizdiń shaǵym 2023 jyldyń tamyz aıynda qanaǵattandyryldy, sonymen qatar sot olarǵa qurylysty aıaqtaýdy mindettedi. Biraq sol sátten bastap olar eshqandaı shara qoldanbaı, qurylysty tolyǵymen toqtatyp, sot sheshimin oryndamady. Olardy qylmystyq jaýapkershilikke tartý úshin Ádilet departamentine habarlastyq», - dedi zańger.
Osyǵan baılanysty Botanıka jáne fıtoıntrodýktsııa ınstıtýty «Stroıtelnaıa kompanııa ShAH» JShS-in memlekettik satyp alýdyń josyqsyz qatysýshysy dep taný jáne qurylys jumystaryn aıaqtap, nysandy paıdalanýǵa berý jónindegi mindettemelerin oryndaýǵa májbúrleý týraly talap sotqa aryz berdi.
Búgingi kúnge deıin Botanıka jáne fıtoıntrodýktsııa ınstıtýty barlyq sot protsesterin, sonyń ishinde apellıatsııalyq sot ınstantsııalarynda da jeńip shyqty. Soǵan qaramastan merdiger qurylys jumystaryn aıaqtaǵan joq. 2024 jyldyń 30 sáýirinde «Stroıtelnaıa kompanııa ShAH» JShS-men kelisim-shart merzimi aıaqtaldy.
Erik Toıjanov jańa merdigerdi tabý úshin barlyq protsedýralardan ótip, qaıtadan jańa tender jarııalaý qajet – bul protsess kóp ýaqytty qajet etetinin basa aıtty. Sondyqtan Botanıkalyq baq qazir demeýshilerdi izdeýde.
«Eger qazir bul máseleni sheshetin demeýshi tabylsa, teorııalyq turǵyda biz ony ýaqytynda jasaı alamyz. Biz úshin qazir eń bastysy – jylyjaıdyń tóbesin jaýyp, jylytýdy bastaý. Al, qalǵan abattandyrý jumystaryn qys mezgilinde nemese kelesi jyldyń basynda júrgizýge bolady», - dedi ol.
Buǵan deıin qazirgi qıyn jaǵdaıǵa baılanysty Botanıkalyq baq kómekke zárý ekenin, jylyjaıdy qaıta jóndeý jumystaryn aıaqtaý úshin demeýshiler, metsenattar izdep jatqandaryn habarlaǵan bolatyn.