Almatyda 343 qulpytastyń mátini jazylǵan kitaptyń tusaýkeseri ótti

<p>ALMATY. KAZINFORM &ndash; Almatyda R. Súleımenov atyndaǵy Shyǵystaný ınstıtýty jáne Islam Yntymaqtastyǵy Uıymy janyndaǵy Islam tarıhy, óneri men mádenıetin zertteý ortalyǵy (IRCICA) uıymdastyrǵan &laquo;Altyn Orda jáne onyń muragerleriniń arabjazýly epıgrafıkasy&raquo; taqyrybyndaǵy halyqaralyq ǵylymı semınar ótti.</p>

Іs-shara kezinde Instıtýt qyzmetkerleri jaryqqa shyǵarǵan «Abat-Baıtaq» qorymynyń arabjazýly epıgrafıkalyq eskertkishteri» jáne «Máshhúr Júsip Kópeıuly. «Rısala-ıı janaıız (Janaza kitaby)» kitaptarynyń tusaýkeseri boldy.

– Aqtóbede «Abat-Baıtaq» qorymy bar. Ol jerdegi arab grafıkasymen jazylǵan 343 qulpytastyń mátini 3 tilde – qazaq, orys jáne aǵylshyn tilderinde jarııalanyp otyr. Bul – aıtýly ǵylymı oqıǵa. Sebebi Islam órkenıetiniń ishinde qazaq eskertkishteriniń orny erekshe. «Abat-Baıtaq» qorymy Altyn Ordanyń úlken qalasy bolǵan Ortaq shaharynyń qasynda ornalasqan. Ózinde 400 jyldyq tarıhty qamtyp otyr. Tarıhqa eń senimdi derek bul epıgrafıkalyq jádigerler. Sebebi tasqa jazylǵan nárseni qaıta ózgerte almaısyń, - dedi Islam tarıhy, óneri men mádenıetin zertteý ortalyǵynyń Orta Azııa boıynsha dırektory Áshirbek Mýmınov.

Foto: Dosbol Atajan / Kazinform

Sondaı-aq ol halyqaralyq semınar taqyryby nelikten «Altyn Orda jáne onyń muragerleriniń arabjazýly epıgrafıkasy» dep qoıylǵanyn túsindirip ótti.

– Altyn Ordada bolǵan dástúrlerdi osy qulpytastar saqtap qalǵan. Qulpytastyń ózin qoıý, arab jazýyndaǵy kallıgrafııa, ony qashaý óneri – Altyn Orda dáýirinen jetken dástúr. Ekinshiden, Altyn Orda muragerleri deýimiz, Edil-Oral, Daǵystan, Horezm óńirlerindegi osyndaı qulyptastarmen salystyrýdy maqsat etip otyrmyz, - dedi ol.

Foto: Dosbol Atajan / Kazinform

Halyqaralyq semınarǵa qatysqan Túrkııanyń Qyrshehır Ahı Evran ýnıversıteteniń professory Osman Kabadaıynyń aıtýynsha, qulpytas – bir eldiń tólqujaty.

– Kitapqa mátini engen qulyptastar – HVIII-XIX ǵasyrdyń eskertkishteri. XVI-XVII ǵasyrdan qalǵan qulpytastar áli tabylǵan joq, biraq olar bolýy kerek. Qulpytastardy zertteý Qazaqstanda endi jandanyp keledi. 1979 jyly alǵash ret «Qazaq epıgrafıkasy» degen kitap shyqqan. Biraq onda kóne túrkilerden qalǵan rýnıkalyq áriptermen jazylǵan epıgraftar zerttelgen. Arab áripterimen endi zerttelip jatyr. Qulpytas degen – bul bir memlekettiń, bir halyqtyń tólqujaty. Sondyqtan ony zertteý mańyzdy, - dedi sheteldik meıman.

Eske salaıyq, Sozaq dalasynan eki myń jyl burynǵy qańly ǵıbadathanasy men jádigerler tabyldy.