Alqabıler sotynyń damýyna ne kedergi - Joǵarǵy sot jaýaby
QR Joǵarǵy sotynyń Qylmystyq ister jónindegi sot alqasynyń tóraǵasy Abaı Rahmetýllınniń aıtýynsha, qazirgi ýaqytta alqabıler soty tek 13 qylmys quramy boıynsha is qaraı alady. Degenmen, kóptegen qylmystar boıynsha alqabıler sotqa qatyspaı otyr jáne oǵan kedergi keltiretin birneshe sebep bar.
«Alqabıler soty qaraıtyn qylmystar sanatyn keńeıtý máselesin qarastyrý kerek. Beıbitshilikke jáne konstıtýtsııalyq qurylym men memleket qaýipsizdigine qarsy qylmystardy sanamaǵanda, barlyq asa aýyr qylmystardy qosý qajet. Oǵan kedergi keltiretin sebepter de joq emes. Birinshiden, sotqa deıingi óndiris, ıaǵnı tergeý organdary alqabılerdiń qatysqanyn qalamaıdy. Keı áriptesterimiz «azamattyq tulǵalardyń zańnan habary joq, emotsııamen kináli tulǵalardy tek aqtaýǵa tyrysady» dep esepteıdi. Biraq, tergeý sapasyz júrgizilse, sot otyrysynda kúdiktiniń aıyby rastalmaıdy, sáıkesinshe ol aqtalyp shyǵady», - dedi ol.
Alqabılerdiń qylmystyq isti qaraýyna kedergi keltiretin ekinshi sebep - qorǵaýshylardyń belsendi bolmaýy.
«Kúdiktiler men sottalýshylardy qorǵaýy tıis advokattar olarǵa alqabılerdiń isti qaraýyn, onyń artyqshylyqtaryn jete túsindirýi tıis. Úshinshiden, ádil sot júıesindegi alqabıdiń róli men mańyzy naqty anyqtalýy qajet. Alqabıler sotyna úmitker atanǵandardy oqytý kerek, olar óz quqyǵyn, mindettemelerin jáne tulǵanyń aıypty-aıypty emestigin, tipti taǵdyryn sheshýdegi qandaı ról oınaıtynyn bilýi kerek», - dep túıindedi sózin Abaı Rahmetýllın.
Alqa tóraǵasynyń aıtýynsha, bul sharalardyń barlyǵy halyqtyń alqabıler sotyna jáne jalpy sot júıesine degen senimin arttyrady. Onyń aıtýynsha, 2007 jyly qoldanysqa engen Alqabıler soty 2009 jyly 59 is qana qaraǵan. Ári qaraı, alqabılerdiń isterdi qaraý quziretin keńeıtý arqyly bul kórsetkish 339-ǵa deıin ósken (2011 jyl).
«Alaıda, 2013 jyldyń 3 shildesinegi Zańǵa sáıkes, alqabıler sotynyń quzireti ózgerip, qylmystar sanaty qysqardy. Osylaısha, 2013 jyly alqabılerdiń qatysýymen 189 is qana qaraldy. Atap aıtqanda, qylmystyq zańnamada ólim jazasy nemese ómir boıy bas bostandyǵynan aıyrý jazasy kózdelgen qylmystar týraly ister ǵana qaralatyn boldy. Al uıymdasqan toptyń adam óltirýi, esirtki nemese psıhotropty zattardy ótkizý syndy asa aýyr qylmystar alqabıler qaraýynan alynyp tastaldy», - dedi A. Rahmetýllın Joǵarǵy sotta alqabıler sotyn jetildirýge arnalǵan forýmda.
Osyǵan baılanysty, alqabılerdiń qatysýymen qaralǵan ister sany kúrt qysqardy, 2014 jyly - 64 is, 2015 jyly - nebári 17 is qaralǵan.
«Keıinirek memleket sot tóreliginiń osy túrin keńeıtý maqsatynda sharalar qabyldady. «100 naqty qadam» Ult josparynda alqabıler sotynyń quziretin keńeıtý qajettigi kórsetildi. Alqabıler sotynyń qatysýy mindettelgen qylmystyq ister sanaty zań júzinde anyqtaldy. 2015 jyldyń 31 qazanyndaǵy Zańǵa sáıkes, alqabıler sotynyń quzireti asa aýyr qylmystardyń 4 quramymen tolyqty. Osylaısha, 2016-2017 jyldary alqabılerdiń qatysýymen qaralǵan ister birshama kóbeıdi», - dep tolyqtyrdy sózin Alqa tóraǵasy.