Álemde eshbir memlekettiń bastaýysh mektepterinde úsh til qatarynan oqytylmaıdy - A. Qusaıynov
«Men 20 jyldan astam ýaqyttan beri shetelderdiń bilim berý júıesin zerttep kelemin. Osy baǵytta birqatar eńbekter jazdym. Endi, sizderge birinshi kezekte myna bir jáıtti jetkizgim keledi. Búgingi tańda álemniń eshbir memleketiniń bastaýysh mektepterinde úsh til qatar oqytylmaıdy. Al Qazaqstannyń jańa 12 jyldyq bilim berý júıesiniń bastaýysh synyptarǵa arnalǵan standartynda ol qarastyrylǵan. Shetelderde úsh til tipti altynshy synypqa deıin oqytylmaıtyndyǵyn basa aıtqym keledi. Men balalardyń kóp til bilgenine qarsy emespin. Biraq bala birinshi kezekte ulttyq tildi, ulttyq qundylyqtardy óz boıyna sińirip ósýi kerek. Tek sodan keıin ǵana shet tilderin úırene berýge bolady. Shetelderde mine osyndaı ustanym basshylyqqa alynǵan», - dedi óz sózinde Asqarbek Qabykenuly.
Pedagog-ǵalymnyń aıtýynsha, bastapqy synyptarǵa arnalǵan oqý baǵdarlamalary da kóńil kónshitpeıdi.
«Biz Qazaqstan men Japonııanyń bastaýysh mektepteriniń, ıaǵnı 1-synyptan 5-synypqa deıingi oqý baǵdarlamalaryn qatar qoıyp, salystyryp, zerttep shyqtyq, - dedi Asqarbek Qabykenuly, - Birden aıtarym, Japonııada balalarǵa ulttyq turǵyda rýhanı tálim-tárbıe berý máselesine jiti kóńil bólinedi.
Qazaqstandyq balalardyń bes jyl boıy qazaq tili jáne ádebıeti, orys tili jáne aǵylshyn tili pánderin oqyp úırenýlerine 1938 saǵat bólinse, Japonııada balalar 5 jyl boıy 1200 saǵat tek japon tilin oqyp úırenedi.
Til úırený, ádebıet, matematıka, ınformatıka jáne jaratalystaný pánderi balaǵa psıhologııalyq salmaq túsiretin aýyr pánder. Bizde olarǵa 3128 saǵat qarastyrylǵan. Sonda bizdiń balalar mundaı aýyr pánderdi japondyq balalardan 952 saǵat artyq oqıdy. Al sanıtarlyq norma boıynsha mundaı aýyr pánderdi munshalyqty kólemde balalarǵa berýge bolmaıdy. Japonııada bul pánder sanıtarlyq normaǵa sáıkes júrgiziledi. Rýhanı-adamgershilik qundylyqtarǵa negizdelgen pánder. Óner, adam jáne qoǵam, dene shynyqtyrý pánderine Qazaqstanda 1020 saǵat qana belgilense, Japonııada qoǵamtaný, qorshaǵan ortany zertteý, úı sharýashylyǵy, adamgershilik tárbıe, mýzyka, sýret, syzý, dene shynyqtyrý pánderine 1753 saǵat berilgen. ıAǵnı, bizde bul -pánder 733 saǵatqa kem oqytylady degen sóz.
Qoryta kelgende, qazaqstandyq balalar jańa standartqa sáıkes tolyq oqý jospary boıynsha 5168 saǵat oqıtyn bolady, al olardyń japondyq qurbylary 4422 saǵat oqıdy. ıAǵnı bizdiń balalar 746 saǵat artyq oqıdy! Ol azdaı kóbinese aýyr pánderdi oqıdy! Buǵan múldem jol berýge bolmaıdy! Jalpy bizdegi 12 jyldyq bilim berý júıesindegi bastaýysh synyptardyń bilim berý standarty 2004 jyldan beri aıta-aıta ábden jaýyr bolǵan taqyryp. Endi qazir «Qazaqstandaǵy 12 jyldyq bilim berý standarty - Nazarbaev zııatkerlik mektebi daıyndaǵan standart negizinde jasalǵan» - degen áńgime jıi aıtylyp júr. Biz osyǵan baılanysty úlken zertteý jumystaryn júrgizdik. 25 pedagog-ǵalym Úkimetke, Parlamentke ashyq hat ta joldadyq. Osy 12 jyldyq bilim berý júıesiniń bastaýysh synyptarǵa arnalǵan standarty Parlament Májilisiniń áleýmettik-mádenı damý komıtetinde qyzý talqylandy. Onda orta mektepterdiń ustazdary, dırektorlary jáne ǵalymdar sóz sóıledi, óz usynystaryn ortaǵa saldy. Osy talqylaýǵa qatysqan Májilis tóraǵasynyń orynbasary Darıǵa Nazarabeva usynylyp otyrǵan standartty óńdep, tolyqtyrý úshin maqsatynda ony 2-3 jylǵa keshýildetý jóninde Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń basshylyǵyna usynys bildirdi. Ony barlyq depýtattar biraýyzdan qoldady. Sondyqtan men endi búkil jurtshylyqty osy máselege jiti kóńil bólýge shaqyramyn. Óıtkeni bastapqy bilim - bilim berýidiń negizi.
Ári qaraı, Asqarbek Qabykenuly urpaǵyna birinshi kezekte rýhanı-adamgershilik turǵyda tárbıe berýge umtylatyn el ǵana damyǵan elder qataryna qosyla alatyndyǵyn jetkizdi.
«Bul jerde pedagog mamandardyń roli erekshe ǵoı. Bul turǵyda álemniń ozyq tájirıbelerin paıdalanýymyz qajet. Mysaly, Fınlıandııa. Bul eldegi bilim berý júıesi - búkil Eýropa úshin etalon deýge bolady! Munda pedagogıkalyq mamandyqqa mektepterdiń tek eń úzdik túlekterin ǵana qabyldaıdy. Eń aldymen olar kásibı jaramadylyq talaptary boıynsha bólek emtıhan tapsyrady. Odan óte almasa, oqýǵa túse almaıdy. Tipti qansha jerden bilimdi bolsa da! Óıtkeni ekiniń biri pedagog bola almaıdy ǵoı. Balany súıetin, balaǵa meırim jasaıtyn adam ǵana ustaz bola alady. Ustazdyń boıynda erekshe ustazdyq qasıet bolýy kerek! Sonymen, stýdent bakalavrıatýrada oqıdy. Oqyp júrip praktıkalyq synaqtardy qatar alyp júredi. Keıin magıstratýrada oqıdy. Sodan keıin baryp dıplomyn alyp, mektepke kelgen soń, óz betimen jumysty alyp ketkenshe oǵan tálimger ustaz taǵaıyndalady.
Biz de she? Bizde qalaı? Aıtpasa da túsinikti. Sondyqtan biz osyndaı tájirıbelerdi engizýimiz kerek dep oılaımyn.
Pedagog-ǵalym ásirese áńgimesin aıaqtaı kele, bastaýysh synyptardaǵy bilim júıesiniń alatyn ornyn taǵy da erekshe atap ótti.
«Bastaýysh mektep - bilim alýdyń negizi. Eger de balalar bastaýysh synyptarda myqty muǵalimnen dáris alatyn bolsa, al keıin nashar muǵalimge tap bolsa, olardyń 50 paıyzynan astamynyń keıin sapaly bilim alýlaryna, báribir bilimdi bolyp shyǵýlaryna múmkindikteri bar. Al eger kerisinshe, balalar bastaýysh synyptarda nashar muǵalimge tap bolsa, keıin jaqsy muǵalimderge tap bolǵandarymen, olardyń tek 25 paıyzynyń ǵana keıin sapaly bilim alýlaryna múmkindikteri bolady. Osydan-aq bastaýysh bilimniń mańyzdylyǵyna kóz jetkize berińizder», - dep sózin aıaqtady Asqarbek Qusaıynov.