Álem tynysh emes kezde el táýelsizdigin erekshe baǵalaýymyz kerek – Sabyrhan Smaǵulov

<p>1991 jyly azattyq tańy atqanyn óz kózimen kórgen aldyńǵy býyn bolmasa, keıingi jastar ótken ǵasyrdyń, ásirese 90-jyldardaǵy tarıhı oqıǵalardyń tereńine boılap, mánin jete túsine bermeıdi. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti &laquo;Qazaqstan tarıhy&raquo; kafedrasynyń aǵa oqytýshysy Sabyrhan Smaǵulov osyndaı oı aıtty, dep habarlaıdy <a href="https://kaz.inform.kz/" target="_blank" rel="noopener">Kazinform</a>.</p>

Tarıhshynyń aıtýynsha, qazirgi jastar táýelsizdikke taǵdyrdyń bere salǵan syıy retinde qaraıdy.

«Al shyn máninde ahýal ońaı emes. Qazaq halqynyń tarıhyna qarasaq, túrli zulmattar men náýbetterdi, aýyrtpalyqtardy basynan keshirgen. Soǵan qaramaı, qazaq halqy ult-azattyq jolyndaǵy kúresti bir kún de toqtatqan joq. Sol jolda kúndiz otyrmady, túnde uıyqtamady. Taǵdyrsheshti máselelerde jeti ret emes, jetpis ret ólshep, kesýge májbúr boldy. Biz tyǵyryqtan urynbaı aman-esen shyǵyp, eshkimge esemizdi jibermeı, jańa sıpattaǵy qazaq memleketin qurdyq. Búgingi jáne bolashaq urpaq muny árdaıym bilip otyrýy kerek», — deıdi tarıhshy.

Ǵalym búgingi kúni álemde tynyshtyq bolmaı turǵanyn, sol sebepti ártúrli jaǵdaıǵa daıyn bolyp, el táýelsizdigin ary qaraı nyǵaıta berý kerek dep sanaıdy.

«Táýelsizdikke bastaıtyn jol ashyp bergen mańyzdy saıası qujat 1990 jyly 25 qazanda qabyldanyp jarııalanǵan Qazaqstannyń memlekettik egemendigi týraly deklaratsııa edi. Ol konstıtýtsııalyq mańyzy bar, tarıhı oqıǵa boldy. Táýelsizdik — shyn máninde eń basty qundylyǵymyz. Qol jetken táýelsizdikten, alǵan azattyqtan aırylyp qalmalyq dep orasan zor qaırat kórsetýimiz kerek, ony kózimizdiń qarashyǵyndaı qorǵap, saqtaýymyz jáne ary qaraı nyǵaıtýymyz kerek. Bárimizge málim, búgingi kúni dúnıe otqa oranyp tur. Sondyqtan qaı kezde bolmasyn, qarýymyz qaıraýly, atymyz baılaýly bolýy kerek. Uıymdasyp, bir jaǵadan bas, bir aýyzdan sóz, bir jeńnen qol shyǵaryp, elimizdiń odan ári kúsheıýine qyzmet qylýymyz ári táýelsizdigimizdi erekshe baǵalaı bilýimiz qajet», — dedi Sabyrhan Smaǵulov.

Táýelsizdiktiń arqasynda Qazaqstan ózge eldermen terezesi teń, keregesi keń elge aınaldy.

«Biz san jyldar boıy, ata-babalarymyz ańsaǵan, sol jolda qanyn tógip, janyn qurban etken bostandyqqa qol jetkizdik. Jańa zaman kelip, jaryq kún týyp, nuryn shashty, temir qursaýdan shyqtyq. Kúrmelgen til, baılanǵan jol ashyldy. Aýyzdaǵy qaqpaqtan, aıaqtaǵy tusaýdan aryldyq. Armansyz erkin sóılep, oı-pikirimizdi ashyq aıtýǵa qol jetkizdik. El erki ózine tıdi, el tizginin óz qolymyzǵa aldyq. Uly dala tósinde kók baıraǵy jelbiregen, tórtkúl dúnıe túgel moıyndaǵan, BUU-daǵy barlyq memlekettermen terezesi teń, keregesi keń qazaq memleketi saltanat qurdy. Bul — barsha qazaqstandyqtar úshin kóńil tolqytar, júrekjardy uly oqıǵa ári baǵa jetpes qundylyq», — dep atap ótti spıker.

Qazaqstannyń táýelsizdik alǵanyna bıyl 32 jyl toldy. Adamzat tarıhy úshin bul ýaqyt az bolǵanymen, spıker «elimiz úshin 30 ǵasyrǵa tatıtyn ýaqyt» dep baǵalaıdy.

«1991 jyl — Qazaqstannyń tarıhy men taǵdyryndaǵy eń eleýli, asa mańyzdy jyl. Táýelsizdik dáýiriniń jyl sanaýy bastaldy. Sebebi, Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik táýelsizdigi týraly Konstıtýtsııalyq zań qabyldandy. 1991 jyl qazaqqa óshkeni janyp, ólgeni tirilgendeı qýanyshty jyl boldy. Bıyl Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 32 jyl tolyp otyr. Adamzat tarıhy úshin 32 jyl az ýaqyt kóringenmen, bizdiń halqymyz úshin osy bir taǵdyrly ýaqyt mejesi 30 ǵasyrǵa tatıdy dep aıtýǵa bolady», — dedi Sabyrhan Smaǵulov.