Aqtóbede bolgarlardyń mýzeı úıi jumys istep tur
Alǵa aýdany Saryhobda aýyldyq okrýgine qarasty Bolgarka aýylynda qazir túrli ult ókilderi turady. Budan bir ǵasyrdan astam ýaqyt buryn munda bolgarlar kóship kelip, egin egý jumystaryn júrgizgen. Úı salyp, óz salt-dástúrlerin ustandy. Bul úrdis búginge deıin jalǵasyp keledi.
- Bizdiń aýyldaǵy mektepte etnografııalyq burysh boldy. Keıin adamdar tarıhı qundy jádigerlerdi saqtaý, ony belgili bir jerge qoıý týraly usynystardy aıta bastady. Dál sol shaqta osy úı bos turdy. Muny Grıgorıı Pılıch salǵan. Alǵashynda kishkentaı ǵana saraı bolyp, ony keńeıtti. Ieleri kóship ketkende bos qalyp, eshkim satyp ala qoımady. Sol kezde mýzeı úı qylyp qaıta jasaqtaý úshin ıelerinen ruqsat suradyq. Sebebi munda pereselender qazǵan qudyq, ishi tastan órilgen jerasty qoımasy boldy. Qujattary rásimdelip, bolgarlardyń etnomádenı birlestigine berildi. Resmı ashylýy 2015 jyly boldy. Demeýshilerdiń kómegimen kútimin jasaımyz. Eki jyl buryn jóndeý jasaldy,- dedi mýzeı úıin uıymdastyrýshy Marına Marınova.
Tarıhı derekterge súıengen mýzeı úıi uıymdastyrýshysynyń aıtýynsha, bolgarlardyń 500 jyl boıy Osman ımperııasynyń quramynda boldy. Shamamen HVIII ǵasyrdyń ortasynda bostandyq alyp, bólinip shyqty. Bolgarlar ol kezde Dobrýdja aýmaǵynda turyp, shekara bólisi júrdi. Sol aýmaqtyń soltústiktigi Rýmynııa, ońtústigi Bolgarııada qaldy. Sonda halyqtyń bir bóligi Moldavııa terrıtorııasy Bessarabııaǵa eki jyl qonystanyp, Stolypın reformasymen Qazaqstan jerine keledi.
- Aldymen poıyzben Orynborǵa jetip, beri qaraı atpen, arbamen jetti. Olar Saryhobda ózeniniń jaǵasyna toqtap, osy jerge qonystandy. Qudyq qazyp, jerasty qoımasyn da tastan órdi. Ol qundy dúnıeler áli de saqtaýly. Qysy qatty bolǵan soń úı salǵan eken. Bolgar tiline toqtalsaq, shynymen de biz óz tilimizde sóıleı almaımyz. Bolgarııa respýblıkasyn qaıta qurý reformasy bastalysymen tildi saqtap qalý, damytý reformasy taǵy 100 jylǵa sozyldy. Sebebi Osman ımperııasy quramynda bolǵan soń úıde de, túzde de bolgar tilinde sóıleýge tyıym salyndy. Birinshi lıngvıstıkalyq sózdik 1976 jyly shyǵaryldy. Al bolgar tiliniń damýy 1944 jyldan bastaldy. Bul Sovettik entsıklopedııasynan alynǵan derek. Osydan-aq tildi saqtaý qıyn bolǵanyn túsinýge bolady. Bizdiń halqymyz túrik tilinde jaqsy sóılegen soń qazaq jerine kelgende bir-birin túsiný qıynǵa soqpaǵan. Jaqyn mańdaǵy aýyl halqymen aralasyp, birge tatý-tátti turdy,- dedi Marına Marınova.
Qazir mýzeı úıinde sol jyldary qonystanǵan adamdar tutynǵan dúnıe bar. Onyń bir bóligin bolgarlar ózderimen birge ala kelgen. Іshine dán salyp alyp kelgen qumyrany Olga Boshkova tapsyrdy. Sonymen birge kilem toqıtyn aǵash qurylǵy tur. Ony bolgarlar dıýzen dep ataıdy. Sal bıdaı jarmasyn jasaýǵa arnalǵan dıirmendi kaııa dep aıtady. Ony munda Maksım Boshkov tapsyrǵan.
Mýzeı ishinen Búkilreseılik sanaqtaǵy tizimdi kórýge bolady. Bul 1917 jyly bolatyn. Mýzeı uıymdastyrýshysy Marına Marınova onyń kóshirmesin saqtap qoıǵan.
- Arhıvtegi qujatty osynda saqtap qoıdyq. Kelgen adamdar qarap, tanysa alady. Sonymen birge alǵash qonystanǵan adamdardyń fotolary men olar tutynǵan zattardy jınap otyrmyz. Munda Reseı, elimizdiń túkpir-túkpiri men Bolgarııadan da adamdar kelip, tanysyp ketedi. Endi aýylymyzdy ári qaraı kórkeıtip, Mádenıet úıi bolǵanyn qalaımyz. Kitaphana da bar, tek mektep ishinde tarshylyq etip tur,- dedi Marına Marınova.
Bolgarlar kóship kelgende jergilikti turǵyndar óz kómegin aıamady. Qajet kezde jol siltep, aqyl-keńesin berip otyrdy.
- Jyly jaqtan kelgen bolgarlarǵa qystan tońbaı shyǵýdy, qoı baǵýdy úıretti. Osy elge kelip, birlikte, tatýlyqta turyp jatyr. Eshkim bólindeıdi, birge qýanady, birge muńaıady. Al bolgarlar kókónis ekti, úıretti. Bizde úlken peshte tamaq pisiredi. Toıda bir-birimizge kómektesemiz. Qazir mýzeı úıinde turǵannyń bári biregeı dúnıe. Bári tarıhı qundy. Kilem toqıtyn qural-jabdyq, qumyra, dıirmen sol Bolgarııadan ákelingen. Áli de alǵashqy qonystanýshylardyń fotosyn qoıyp, soǵysqa qatysqandardy, kópbalaly analardy kórsetkimiz keledi. Kıimderdi qoldan tikken bolgarlar. Munda saqtalǵan oramalǵa 100 jyl bolǵan.Bári-bári bizdiń mýzeıde tur. Sonymen birge túrli sharalardaǵy foto qujattardy saqtap otyrmyz,- dedi Marına Marınova.