Ákimderdiń jumysyn kórsetetin KPI qalaı esepteledi
Osy ýaqytqa deıin ákimderdiń jumysyn baǵalaıtyn KPI-dyń birneshe túri engizildi. Máselen 2022 jyly naýryzda ákimderdiń azyq-túlik qaýipsizdigin qanshalyqty qamtamasyz etkenine qaraı KPI bekitiletini belgili boldy. Onyń oryndalýyn Aýyl sharýashylyǵy jáne Saýda mınıstrlikteri qadaǵalaýǵa tıis.
Sol jyly maýsymda Úkimet ár ákim 10 myń adamǵa shaqqanda 100 jańa jumys ornyn ashýǵa mindetti ekenin, soǵan qarap onyń jumysyna baǵa beriletinin jetkizdi.
Sonymen qatar KPI kórsetkishi ár ákimniń aımaqqa qansha ınvestıtsııa tarta alǵanyna qaraı esepteletini bar. Bıylǵy 5 naýryzda Premer-Mınıstrdiń orynbasary — Ulttyq ekonomıka mınıstri Nurlan Baıbazarov ár ákim men mınıstrge ınvestıtsııa tartýyna qaraı arnaıy talaptar qoıylǵanyn aıtqan bolatyn.
Al bıyl shildede Úkimet basshysy Oljas Bektenov «Otbasynyń tsıfrlyq kartasy» men ondaǵy kórsetkishter ákimderdiń KPI kórsetkishine týra áser etetinin aıtty.
Bul júıe Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligine júkteldi. Qazir platforma Astanadaǵy ortalyqta basqarylǵanymen óńirlerde bilim, jumyspen qamtý jáne áleýmettik baǵdarlamalar basqarmalarynda mamandar kirip, baqylaý múmkindigin alǵan.
Al endi osy qaptaǵan KPI-diń oryndalýyn tekserip, sony oryndaı almaǵan ákimdi jumystan bosatqanyn estigen eshkim joq.
KPI kórsetkishine birneshe krıterıı qosý kerek — depýtat
Qazir elimizde oblys ákimderiniń reıtıngin jasaıtyn túrli ınstıtýttar men qorlar bar. Olar túrli kórsetkishke súıenip, óz usynysyn da aıtyp jatady. Bul joly depýtattar men qoǵamdyq keńes múshesiniń de pikirin tyńdap kórdik. Olar da óz usynysyn aıtty.
— KPI kórsetkishin qarap otyratyn sarapshylar bar. Ekonomıka, ınvestıtsııa tartý, shaǵyn jáne orta bıznes, bilim men densaýlyq boıynsha Úkimet parametr qoıady. Kórsetkishke jetýin, oryndalmaı qalǵan jumystaryn baqylap otyrady. Men úshin, qalalyq máslıhat tóraǵasy retinde turǵyndardyń baǵasy mańyzdy. Olar kótergen suraqtar sheshilse, ınfraqurylym, jol, mektep salý, aýrýhana qurylysy, aýla jóndeý sekildi kózge kórinetin jumystardy baǵalaý talaby bolsa, halyq qatelespeıdi dep oılaımyn. Al ındıkatorlyq baǵany monıtorıng jasaıtyn arnaıy mamandardyń baǵalaǵany durys. Eń aldymen ındıkator durys bekitilýi kerek. Tapsyrma sol basshyǵa tikeleı baılanysty ma, baılanysty emes pe? Sonda ǵana qorytyndy shyǵarýǵa bolady, — dedi Aqtóbe qalalyq máslıhatynyń depýtaty Anar Darjanova.
Onyń aıtýynsha, reıtıngti anyqtaý kezinde áleýmettik kásipkerlikti de qosqan jón. Bul — kásipkerlerdiń de usynysy.
— Maǵan kásipkerlik salasy jaqyn. Áleýmettik kásipkerlikti reıtıngterdiń birine kirgizse dep oılaımyn. Ol kezde jańa baǵytqa kóp kóńil bóliner edi. Sebebi zańnyń ózi 2021 jyly qabyldandy. Zań jańadan qabyldanǵan kezde durys jumys istep ketýi úshin beıimdeý kerek. Qazaqstan boıynsha áleýmettik kásipkerlermen kezdestip, kásipkerlerden osyndaı naqty usynys boldy. Múgedektigi bar azamattar, qandastar, tabysy az otbasylar, zeınetkerlikke jaqyndap jumysqa tura almaı júrgen adamdar, jazasyn ótep shyǵyp, eńbekke aralasa almaǵandar, munyń bári Áleýmettik kásipkerlik týraly zań jumys istegende sheshiledi. Men tizimge engizý kerek degen oıdy quptaımyn, — dedi Anar Darjanova.
Al Aqtóbe oblystyq qoǵamdyq keńes múshesi Erlan Tátimovtiń aıtýynsha, ákimderdiń jumysy áleýmettik jáne saıası baǵytta baǵalanýy qajet.
— Aımaqtyń perspektıvtik jospary bolýy kerek. Qyzmetkerlerdiń kásibı quqyǵyn saqtandyrý qajet dep oılaımyn. Kelip, jumysqa kirisken adam bireýge unap, bireýge unamaıdy degen bolmaýy kerek. Al ekinshisi, mamanǵa áleýmettik jaǵynan jaǵdaı jasalýy tıis. Mamandy turǵyn úımen qamtý, qoldaý mańyzdy, — dedi Erlan Tátimov.
Qoǵamdyq keńes múshesi aımaqtar arasynda ádil báseke bolǵany durys dep esepteıdi. Ári saýalnama júrgizý kezinde tek qalamen shektelmeı, aýdan, aýylǵa barǵan jón.
— Bul jerde lobbı jáne nemquraılyq bar. Ekeýi bir-birine qarama-qaıshy. Keıde bir aýyl óz adamyn qoldap ketedi. Bul kezde krıterıı basqasha bolýy tıis. Іskerligine basymdyq berilip, halyqpen jumys isteýine basa nazar aýdarsa jaqsy. Al adamdardyń nemquraıly bolmaı, kómektesip, janashyrlyq tanytqany durys. Osy kezde jumys nátıjeli bolady, — deıdi Erlan Tátimov.
Baqylaý bolsa ákimniń jumysy da jınaqtalady — saıasattanýshy
Ákimderdiń KPI kórsetkishi jumysty júıeleýge kómektesedi. Bul — Q.Jubanov atyndaǵy AÓÝ aǵa oqytýshysy, saıası ǵylymdar kandıdaty Ashat Keńesovtiń pikiri.
— Birinshiden, KPI kerek. Óıtkeni bılikti jáne baqylaýdy saqtap qalý úshin qajet. Qazir oblys, qala ákimderi taǵaıyndalady. Eger olar saılansa, onda baqylaýdyń qajeti joq bolatyn edi. Taǵaıyndalǵannan keıin olardy mindetti túrde baqylaý kerek. Saılaǵannyń ózinde baqylaý mańyzdy dep oılaımyn. Paıdasy qandaı? Esep berý barysynda, halyq aldynda, Úkimetke esep berý barysynda jınaqylyq bolady. Shyǵyn az bolýy da múmkin. Ekinshiden, jumystyń baǵyty anyqtalady. Baqylaý bolǵan soń qaı jerde mınýs, qaı jerde plıýs bar ekenin bilýge bolady. Ákimdik kórmegendi mınıstrlik kórýi múmkin degen sóz bul. Baqylaý bolǵan soń jumysy jınaqtalady dep aıttym. Biraq munyń mınýstary da bar. Ol — qarjylyq táýeldilik. Sonymen birge jemqorlyqtyń ósýine ákelýi múmkin. ıAǵnı, esep berý barysynda tanys-tamyrǵa basymdyq berýi múmkin. Táýelsiz kompanııalar munymen aınalyspaıdy. Muny mınıstrlik pen kvazısektordaǵy kompanııalar saraptaıdy. Táýelsiz kompanııa barsa, shyndyq ashylady. Ol ákimdikke tıimdi emes. Qazir esepteý barysynda reıtıngtiń logıkalyq qorytyndysy joq bolyp tur. Máselen Ashat Shaharov reıtıngte joǵary turǵandardyń biri. Shyn máninde problema kóp. Aqtóbe oblysynda bolǵan sý tasqynyn eske alyńyz. Bir jaǵynan túpkilikti birjaqty qaraýǵa bolmaıdy. 30 jyl boıy jınalǵan problemany bir kúnde sheshe de almaıdy. Sheshý úshin ýaqyt kerek. Sondyqtan kórsetkish sanǵa emes, sapaǵa baǵyttalsa deımiz. Sapalyq kórsetkishke kelisemin. Sandyq 50 úı salyndy, 20-y jóndeldi. Ol mańyzdy emes. Mańyzdysy — «Bir jyldan soń úı qulap qalmaı ma?» degen suraqtyń jaýaby, — dedi saıası ǵylymdar kandıdaty Ashat Keńesov.
Kazinform saıasattanýshynyń usynysyn da surady.
— Birinshiden, jemqorlyq. Ekinshiden, ekonomıkalyq ósim. Úshinshiden, azamattardyń qoǵamdyq isterge aralasý deńgeıi. Ásirese jastardyń, belsendi azamattardyń. Oblystyq qoǵamdyq keńes bar. Soǵan shynaıy azamatardy qosý kerek. Tórtinshiden, saıası básekelestikpen kúres demokratııalyq turǵyda ótýi kerek, — dedi Ashat Keńesov.
Áleýmettik jaǵdaıdy baǵalaıtyn KPI qalaı esepteledi?
Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi janynda Eńbek resýrstaryn damytý ortalyǵy bar. «Otbasynyń tsıfrlyq kartasy» jobasyn qurastyryp shyǵarǵan da — osy ortalyq mamandary. Júıeniń jumys isteýin osy uıym baqylaıdy. Elimiz boıynsha biryńǵaı bazaǵa kirý úshin jergilikti jerlerde mamandarǵa «kilt» berildi.
— «Otbasynyń tsıfrlyq kartasy» negizi 5 sanatqa bólinedi. «A» sanaty — aýqatty. ıAǵnı, turmysy jaqsy. «V» sanaty — qanaǵattanarlyq. «S» sanaty — qanaǵattanarlyqsyz. «D» sanaty — daǵdarys. «E» sanaty — shuǵyl, — dedi Aqtóbe oblystyq jumyspen qamtý jáne áleýmettik baǵdarlamalar basqarmasynyń bólim basshysy Aqsulý Jubanazarova.
Ákimder KPI kórsetkishi joǵary bolýy úshin «D» jáne «E» sanatyndaǵy otbasylardyń ál-aýqatyn kóterýi tıis. Jumyspen qamtý, turǵyn úı máselesi, tipti medıtsınalyq mekemede tirkeýde turý, saqtandyrylýy da mańyzdy ról atqarady.
— Sanat ár otbasyna ball qoıý arqyly beriledi. Ball berýdiń krıterııi óte kóp. Turǵyn úıi, bala sany, kirisi men nesıesi de eskeriledi. Nesıeni ótemegenine 90 kún asyp ketse de bólek krıterıı qarastyrylǵan. Baza bárin avtomatty túrde eseptep, qorytyndysyn shyǵarady. Bári 27 aqparat bazasyn ıntegratsııalaǵan kezde anyqtalyp tur muny. Al biz eshteńe ózgerte almaımyz, tek kórip otyramyz, — dedi Aqsulý Jubanazarova.
QR Premer-mınıstri Oljas Bektenov elimizde ómir súrý sapasyn jaqsartý jóninde keńes ótkizgen kezde «Biz ákimderdiń adamdardyń ál-aýqatyn jaqsartýǵa qosqan úlesin naqty baǵalaý krıterııine kóshemiz. Indıkatorlardyń oryndalý monıtorıngi turaqty bolady. Biz onlaın rejımde dınamıkany kórip, qorytyndy jasaımyz», — dep atap ótti.
Úkimet onlaın dınamıkany kórip otyr, ákimdikterge naqty tapsyrma da júkteldi.
Ázirge ony oryndaı almaǵan óńirlerge qandaı shara qoldanylatyny belgisiz.