Aqberen Elgezek: Prezıdent suhbatynda ádildik pen eńbekqorlyq ulttyq qundylyqqa aınalatynyn aıtty
«Jalpy suhbattaǵy birneshe messedj meniń nazarymdy erekshe aýdardy. «Ádildik», «ádilettilik» degen sózderdi birneshe ret qaıtalap aıtty. Biz ádildikke ábden sýsap, shóldep qalǵan elmiz ǵoı, sondyqtan «ádilet», «ádildik» degen sózderdi óte jıi aıtqany júregime qondy. «Eńbekqorlyq» degen sózdi de kóp aıtty. Biz ózimiz eńbek etpesek, syrttan eshkim eshteńe ákep bermeıtinin aıtty. Álemdegi damyǵan elderdiń bári ózinen-ózi ondaı deńgeıge jetken joq. Onyń bári bilim men eńbek arqyly keldi. Suhbattyń sol tustary qatty unady. «Qazaqtyń taǵdyry óz qolynda» degen messedjdi basa aıtty. Bir ǵana otan bar ekenin, táýelsizdikti kózimizdiń qarashyǵyndaı saqtaýymyz kerektigin aıtty. Qazaqtyń erkin el retinde irgesin nyǵaıtýǵa qajet degen úlken qundylyqtardyń bárin qamtydy deýge bolady. Memleket basshysynyń aýzymen aıtylýy kerek dep kútken máseleler aıtyldy, qysqasy», - dedi ádebıetshi.
Sondaı-aq, ol qańtar oqıǵasy haqynda «bári de stsenarıı boıynsha bolǵan» degenge saıatyn pikirlermen kelispeıtinin aıtady.
«Qańtar tragedııasy boıynsha tergeý áli aıaqtalǵan joq. Biz asyǵyp otyrmyz. Bir aıdan astam ǵana ýaqyt ótti ǵoı. Osy bir aıdyń ishinde túsimizge de kirmegen, armandaýǵa qorqatyn nárseler boldy. Sondyqtan kishkene sabyrǵa kelip, tergeýdiń aıaǵyn kútýimiz kerek. Qazirdiń ózinde joǵary jaq bolsyn, ár salada tazarýdyń alǵysharttary baıqalyp qaldy. Bul endi toqtamaıtyny belgili. Óıtkeni Prezıdent batyl sheshim qabyldaı alatynyn jáne barlyq baqylaý men bılikti óz qolyna alǵanyn kórsetti. Munyń bári stsenarıı dep aıtýǵa kelmeıdi. Stsenarıı dep júrgender bar ǵoı, stsenarıı bolsa, mynandaı dúnıelerdi jasaý múmkin bolmas edi», - deıdi aqyn.
Aqberen Elgezek qańtar oqıǵasy kezinde Ujymdyq qaýipsizdik shart týraly uıymnyń kómekke kelýimen baılanysty ýaıymy bolǵanyn da jasyrmady.
«Bárimizdiń kókeıimizde bir ýaıym bolǵan edi. «Soltústik kórshimizdiń yqpalyna túsip qaldy» dep oılap júrgenbiz. Biraq Reseı Prezıdenti Qazaqstanmen arada eshqashan jer máselesi, shekara máselesi kóterilmeıtinin aıtty. «Biz táýelsiz memleketter retinde teńquqyqty deńgeıde aralasamyz» degen tuspaly da elge, sonymen qatar, alys-jaqyn memleketterge úshbý sálem retinde estildi. Ash qalsaq ta, táýelsiz bolǵanymyz artyq, Ony biz qańtar oqıǵasynda tolyq sezindik dep oılaımyn. Memleketimizdiń irgesi shaıqalyp, halıfat pa, basqa bir qurylym bolyp kete jazdadyq.
Ujymdyq qaýipsizdik týraly shart uıymynyń bitimgerlik kontıngentin shaqyrý týraly óte durys máseleni túsindirdi. «UQShU áskeri Reseıdiń jeke menshik áskeri emes» ekenin, sol sátte Qazaqstandaǵy jaǵdaıdyń rettelýi Reseıdiń ǵana emes, uıymǵa múshe ózge elderdiń de geosaıası múddesine saı bolǵanyn sebebin kórsete otyryp túsindirdi. Óıtkeni irgesindegi Qazaqstanda lań bolyp jatqany Reseıge de, Qyrǵyzstanǵa da, ózge elderge de qajet emes. Qańtar oqıǵasy kezinde tek Qazaqstannyń ǵana emes, UQShU-ǵa kiretin elderdiń de múddesi qorǵaldy. Sony dıplomat retinde, saıasatker retinde basa aıtty», - dedi Jazýshylar odaǵy tóraǵasynyń birinshi orynbasary.
Qoǵam qaıratkeri Prezıdent suhbaty týraly áleýmettik jelide tarap jatqan pikirlerge de toqtaldy.
«Áleýmettik jelide «Prezıdent óz suhbatynda ana máseleni bylaı dep aıtýy kerek edi», «myna máseleni búı dep aıtý kerek edi» dep jazyp jatyr. Memleket basshysy irgeli, iri máselelerdi aıtýy kerek. Qalǵanynyń bárin, túsindirý jumystaryn memlekettik mashına atqarýy kerek. Sol úshin qurylǵan aqparattyq-ıdeologııalyq qurylymdar bar. Prezıdent negizgi, iri kontseptýaldyq dúnıelerdi aıtýy kerek. Ár máseleni ejiktep, tápsirlep otyrý onyń deńgeıindegi sharýa emes. Buryn Nursultan Nazarbaevtyń Joldaýyn bastan-aıaq taldap, jiliktep beretin edi ǵoı. Qazirgi Prezıdenttiń kezinde nege olaı istemeıtinin men túsinbeımin. Sonyń saldarynan halyqtyń ishinde túsinbeýshilik bolyp jatýy múmkin», -dedi ol.
Onyń paıymynsha til reformasy, latyn álipbıine kóshý máselesi boıynsha da Prezıdenttiń ustanymy aıqyn.
«Latynǵa baılanysty aıtsaq, óz basym soltústik kórshimizdiń yqpaly bar ekenin bilem. Áıtpese, bári daıyn. Qanshama nusqasy súzgiden ótti?! Qazir latyn grafıkasyn engize salýdyń eshqandaı qıyndyǵy joq. Kezinde latynǵa kóshýdiń shyǵyny shash etekten ekenin aıtqandar boldy. Qazirgi kezeńde bıznestiń bári kóship aldy. Kez kelgen dúnıeniń latynsha ataýy daıyn tur. Bul ózi zańdy protsess bolyp ketti. Bul jerde taza geosaıası másele ǵana bar dep oılaımyn. Qalǵan jaǵynan latynǵa kóshý boıynsha eshqandaı másele kórip turǵan joqpyz. Biraq Prezıdentke bizge qaraǵanda kóp nárse aıqyn ǵoı. Sol turǵydan alǵanda, asyqpaıyq dese, asyqpaý kerek»,-dep túıindedi Aqberen Elgezek.