AHQO ıslamdyq qarjy júıesin qalaı damytady
Álibek Nurbekov Qazaqstandaǵy ıslamdyq qarjy júıesin damytý boıynsha AHQO júrgizgen jumystardy baıandady.
«Qazaqstan óńirdegi ıslamdyq qarjylandyrýdy damytý úshin tartymdy platforma sanalady jáne ıslamdyq qarjylandyrý - AHQO strategııalyq mindetteriniń biri. Bul AHQO-nyń konstıtýtsııalyq zańynda da, Tuńǵysh Prezıdenttiń «100 naqty qadamynda» da aıqyn kórsetilgen. Sondyqtan, AHQO Ortalyq Azııa men TMD elderi úshin ıslamdyq qarjylandyrýdyń óńirlik habyna aınalýdy kózdeıdi. Ol úshin arnaıy ınfraqurylym, quqyqtyq jáne salyqtyq rejım jáne kásibı damý múmkindikterin usynyp otyr», - dedi hab basshysy «QazAqparat» tilshisine bergen suhbatynda.
Onyń aıtýynsha, dástúrli qarjylandyrýmen salystyrǵanda, ıslamdyq qarjylandyrýdyń birqatar artyqshylyqtary bar.
«Eń aldymen, ıslamdyq qarjylandyrýda qaryz paıyzy atymen joq. Ekinshiden, bıznesti qarjylandyrýda alyp-satarlyq áreketter bolmaıdy. ıAǵnı, ıslam banki nemese ıslamdyq qarjylyq ınstıtýt pen bıznes arasynda táýekelder men tabystar teń bólinedi. Dástúrli bankpen salystyrǵanda ıslamdyq bank kásiporynnyń birlesken ınvestory bolady. Oǵan kásipkerdiń nemese boryshkerdiń sátsizdikke ushyraýy tıimsiz, bul jaǵdaıda qos tarap ta kóp nárse joǵaltady. Jáne mundaǵy aıyppul men ósimaqy bank tabysyna emes, qaıyrymdylyqqa jumsalady», - dedi Á. Nurbekov.
AHQO ıslamdyq qarjylyq bıznes-habynyń mindeti - ıslamdyq qarjylyq naryq qatysýshylaryna qolaıly orta jasaý.
«Islamdyq qarjylyq naryq qatysýshylary AHQO tarapynan beriletin jeńildikter men biz jasap shyqqan retteýshi baza aıasynda erkin jumys isteı alady. Bizdiń artyqshylyqtarymyz retinde ıkemdilik, sheshimder men zańdardyń jyldam qabyldanýyn jáne olardyń jańa ekenin atap ótýge bolady. Biz ıslamdyq qarjylandyrýdy damytýdaǵy úzdik álemdik tájirıbeler men halyqaralyq standarttarǵa sáıkes jumys isteımiz. Tipti keı tusta alǵa ozyp, óz bastamalarymyz ben quraldarymyzdy jasap, ózge elderge taratýymyz da bek múmkin», - dedi Álibek Nurbekov.
AHQO-da ıslamdyq qarjylandyrý salasynda jumys isteıtin alǵashqy kompanııalar da tirkeldi. Olardyń arasynda malaızııalyq, ulybrıtanııalyq, AQSh jáne qazaqstandyq ıslamdyq bankter, ýaqyp qory, ınvestıtsııalyq qor, ıslamdyq qarjy tehnologııasy uıymdary jáne zańgerlik, konsaltıngtik kompanııalar bar. 2018 jyly AHQO ıslamdyq qarjy salasyndaǵy eń bedeldi Global Islamic Finance Awards (GIFA) 3 syılyǵyn jeńip alǵan.
«Búgin Islamdyq qarjylandyrý prıntsıpteri boıynsha Ortalyq keńestiń jumysyn bastadyq. Sonymen birge, ıslamdyq qarjy boıynsha Sharıǵat keńesi bar. Eki jyl buryn ashylǵan Halyqaralyq saraptamalyq keńestiń usynymdary arqyly qolaıly ekojúıe qura aldyq. Biraq, biz osymen toqtap qalmaımyz. Zamanaýı úrdistermen qatar damı túsemiz», - dedi Á. Nurbekov.
AHQO Azııalyq damý bankimen birlesip, ıslamdyq qarjylandyrý, ıslamdyq bankıng, ıslamdyq saqtandyrý men ıslamdyq kapıtal naryǵy boıynsha qolaıly quqyqtyq jáne retteýshilik baza qurý boıynsha jumys istedi. Islamdyq qarjy boıynsha zańnamany ári qaraı jetildirý úshin AHQO ókilderi IFSB (Islamdyq qarjy qyzmetteri boıynsha Keńestiń tehnıkalyq komıteti) men IFSB standarttaryn ázirleý jumys tobynyń quramyna endi. Odan bólek, «Astana» halyaqaralyq qarjy ortalyǵy bedeldi AAOIFI (Islamdyq qarjylyq ınstıtýttardyń býhgalterlik esep jáne aýdıt uıymy), CIBAFI (Islam bankteri men qarjylyq ınstıtýttarynyń bas keńesi) uıymdaryna múshe.
Sonymen birge, Á. Nurbekov malaızııalyq professor Azmı Omardyń «Islam qarjylandyrýyn damytý týraly Jol kartasy» jáne Islam halyqaralyq reıtıng agenttiginiń eńbegi týraly pikir bildirdi.
«Jol kartasy Islam damý bankiniń tehnıkalyq kómegi aıasynda júrgizildi. Onda Qazaqstandaǵy ıslamdyq qarjylandyrýdy damytý aıasynda júrgizilgen zertteýdiń aldyn ala nátıjeleri aıtyldy. Bul qujattar arqyly aǵymdaǵy jaǵdaıdy baǵamdap qana qoımaı, kemshilikter men alda turǵan negatıvti kórsetkishterdi de anyqtaı alamyz. Jol kartasy durys baǵytty bet alýǵa kómektesemiz. Al Islam reıtıng agenttigi óz ádistemesin qoldaný arqyly táýelsiz taldaý jasady. Islam yntymaqtastyq uıymy elderiniń óz erekshelikterin, adamı kapıtaly men damýyndaǵy kórsetkishterdi eskerdi», - dedi Á. Nurbekov.
Qazirgi ýaqytta AHQO-da ıslamdyq qarjylandyrýdyń tolyqqandy naryǵy qalyptasyp keledi. AHQO Bırjasynda táýelsiz jáne korporatıvti ıslamdyq qundy qaǵazdardy (sýkýk) shyǵarý josparlanǵan.
«Táýelsiz Sýkýk oblıgatsııasyna qatysty retteýshi bazany 2015 jyly ázirlegenbiz. Ony 2020 jylǵa qaraı shyǵarý josparlanǵan. Sonymen birge jasyl sýkýk shyǵarýdy da umyt qaldyrmaımyz», - dep túsindirdi AHQO ókili.
Sondaı-aq, spıker Qazaqstandaǵy ıslamdyq qarjy júıesin halal-ındýstrııamen qatar damytýdy usyndy.
«Islamdyq qarjy júıesi ekonomıkanyń naqty sektorymen tyǵyz baılanysty. Onyń quraldaryn paıdalanýda belgili bir shekteýler bar. Máselen, kásipkerdiń qumar oıyn uıymdastyrýyna, alkogol óndirýine, ústeme ósimge tyıym salynǵan. Sondyqtan ıslamdyq qarjylandyrýdaǵy kásip halal bolǵany jón. Halal bıznesti azyq-túlik ındýstrııasymen ǵana baılanystyryp úırengenbiz. Al shyn máninde farmatsevtıka, týrızm syndy aıasy keń. Sondyqtan, halal-ındýstrııany damytsaq, ınvestıtsııa da kóptep túser edi. Qazirgi ýaqytta elimizde halal-bıznes, onyń sertıfıkattaý, akkredıtteý máseleleri jolǵa qoıylmaǵan. Tehnıkalyq reglamentteri Qazaqstanda ǵana emes, EAEO aýmaǵynda sheshilmegen. Osy oraıda AHQO-da Islam qarjylandyrýymen, halal-ındýstrııamen jáne ınvestıtsııa tartýmen aınalysatyn qaýymdastyq qurylyp jatyr», - dedi spıker.
Á. Nurbekovtyń aıtýynsha, Qazaqstanda bıznes qaýymdastyqqa ǵana qyzmet etip kelgen ıslamdyq qarjy jeke tulǵalarǵa da qyzmet kórsete bastady.
«Qazaqstandaǵy alǵashqy ıslamdyq bankter kóp jaǵdaıda korporatıvtik qarjylandyrýmen aınalysatyn. Qazir taǵy bir ıslam banki ashyldy jáne ol halyqpen jekeleı jumys isteýdi bastady. Olarǵa ıpoteka, avtonesıe, ınvestıtsııalyq depozıt qyzmetterin kórsetýdi bastady. Onyń da talaptary naryqpen birdeı. Qazaqstandaǵy ıslamdyq qarjylandyrý úlesi 1 paıyzdan tomen aınalasynda. Bul aldaǵy ýaqytta ósý qarqynynyń joǵary ekenin bildiredi. Sondyqtan, qarjylyq ınstıtýttardy mundaı bolashaǵy zor salaǵa belsendi qatysýǵa shaqyramyz», - dedi Álibek Nurbekov.
Spıkerdiń aıtýynsha, 2019 jyldyń 22-26 shildesinde AHQO Islamdyq qarjylyq qyzmet kórsetý keńesimen (IFSB) birlesip, birneshe sharalardy ótkizedi. Onyń ishinde,Islamdyq saqtandyrý naryǵy (takafýl) men ıslam kapıtaly naryǵyn retteýdiń negizgi qaǵıdattary, IFSB jumys toptary men tehnıkalyq komıtetiniń kezdesýleri ótedi. Sondaı-aq IFSB músheleri men naryq qatysýshylarynyń ınteraktıvti sessııasy ótedi. Jıynda IFSB ókilderimen ıslamdyq qarjylandyrýdy odan ári damytý týraly tájirıbe jáne pikir almasý josparlanǵan.