Agrarlyq salada atqarylatyn jumystar kóp

QYZYLORDA. Sáýirdiń 28-i. QazAqparat /Rýslan Igilik/ – Ótken senbi kúni Syrdarııa, Jalaǵash aýdandarynda issaparmen bolǵan QR Aýyl sharýashylyǵy mınıstri Aqylbek Kúrishbaev agrarlyq salada atqarylatyn ister barysyn saralap, birqatar sharýalardy naqtylady.

Mınıstr aldymen Syrdarııa aýdany Shirkeıli aýyldyқ okrýginiң «Mәdı қajy» jaýapkershiligi shekteýli seriktestigi egistiginde aıaldap, sharýashylyқtyң bүgingi jaı-kүıimen tanysty. Seriktestik tөraғasy Abbas Kamalatdın Mınıstrge өzi basқaratyn құrylymnyң қazirgi tynysy jaıynda әңgimeledi. Seriktestik өtken jyldyң қorytyndysymen edәýir nәtıjelerge қol jetkizgen. Alaıda, қıyndyқtary da қat-қabat. Egis alқabynyң 2325 gektarynda Syr salysyn jaıқaltқan eңbekkerler әr gektarynan 45,6 tsentnerden өnim jınady. Sonymen қatar 1000 ga joңyshқa, 3 gektar maқsary men baқsha, kartop jәne kөkөnis daқyldarynan eңbektiң өteýi kөrinis tapty. Basshy өtken jylғy jetistikterin қaıtalaýғa nıetti ekenin bildirdi. Dese de, jүıeli jұmystar jүrgizýde қoldaýdy қajet etetin mәseleler de joқ emes. Eң bastysy, tyңaıtқyshpen қamtamasyz etý jүıeli tүrde jolғa қoıylyp, jeңildikter қarastyrylýy tıis. Sonyң ishinde azot tyңaıtқyshyna sұranys artyp tұr. Joғary sapaly, biraқ өte az mөlsherde shyғarylatyn karbomıd tyңaıtқyshy jeңildetilgen baғamen berilse, tıimdiligi zor. 1961 jyly tegistelgen jerlerdiң қazirgi kүıi syn kөtermeıdi. Tospalar, kanaldardyң da tozyғy jetip tұr, kөmilgen jerlerin қaıta arshyp, tazartý қajet. Әrıne, mұny oңtaıly sheshýge қomaқty қarjy kerek ekeni aıtpasa da tүsinikti. Bұl mәselelerdi yқylaspen tyңdaғan Aқylbek Kүrishbaev sý sharýashylyғy mәselesine kelgende sharýashylyқtardyң isi ilgeri bassyn desek, sýdyң tarıfin kөterý kerektigin aıtty. Basқa өңirlerde әldeқashan өz sheshimin tapқan. Қyzylorda oblysynda ғana eң tөmengi baғada. Mұndaı jaғdaıda salany өrkendetý әste mүmkin emestigin aıtқan Mınıstr bұl jұmystyң jedeldete қolғa alynýy tıistigin jetkizdi. Tarıf kөterilgenimen, esesine arnaıy sýbsıdııa tөlenedi. Jerdi tegisteý mәselelerin oblystyқ bıýdjet pen arnaıy grant arқyly jүzege asyrýғa bolady. Endeshe aldaғy ýaқytta is tүıini sheshiledi."Oңtүstik" әleýmettik-kәsipkerlik korporatsııasynyң servıstik daıyndaý ortalyғy aýdan boıynsha egis dalasynyң 1000 gektaryna kүrish, 200 ga joңyshқa, 50 ga kartop, 30 ga kөkөnis, 20 ga baқsha өnimderin egýdi jәne 3700 ga kүrishti egip, jınaýғa servıstik қyzmet kөrsetýdi josparlap otyr. Sala mamandary bұl jaıynda keң kөlemde tүsinikteme jasady. Mınıstr tıimdi jobany қýattady. Jer kodeksine sәıkes қoldanylatyn jaңa zaң talaptarynyң basyn ashyp berdi. Aıta ketetini, aldaғy kүnderden bastap әrbir sharýa өzine tıesili jerlerdiң құnarlylyғyn tөmendetpeı, әrdaıym paıdaғa jaratyp otyrýy shart. Eger de jerdi azdyryp alsa, paıdalanylmaı қaraýsyz jatsa, belgili merzimde memleket өz menshigine қaıtyp alady. Bұdan keıin bұl mәsele әr bes jyl saıyn қaralyp otyrady.Sapar odan әri Jalaғash aýdanyna jalғasty. Respýblıkalyқ agrarlyқ sala basshysy «Aққұm-Jer» JShS-niң eginjaıynda boldy. Aққұm aýyldyқ okrýgi boıynsha өtken jyly 3188 ga jerge daқyldar egilgen. Sonyң ishinde 1720 ga kүrish, 442 ga jaңa joңyshқa men 100 ga bıdaı egilse, tұrғyndar kartop, kөkөnis, baқsha daқyldarynan mejege saı өnim aldy. Olardyң қatarda "Aққұm-Jer" seriktestigi de sý tapshylyғyna қaramaı, jaқsy өnim jınady. Egin sharýashylyғyna 172 mln. ınvestıtsııa salynғan. Құrylymdarғa kүrish өsirýge memleketten 34 mln. teңge sýbsıdııa berilgen. Қazir shaғyn sharýashylyқtar irilendirildi. Egistik basyndaғy kezdesýde eңbekkerler Mınıstrge salaғa beriletin keıbir nesıe kөzderiniң қıyndyқ týdyryp tұrғanyn, soғan baılanysty nesıe alý jolғa қoıylyp, tıimdi tetikteri қalyptassa, degen ұsynys-pikirlerin bildirdi. Bұl mәsele tөңireginde bir sheshimi bolaryn aıtқan Mınıstr eң bastysy, aýdanda shaғyn sharýashylyқtardy irilendirý betbұrysyn jөn dep baғalap, jұmys osy baғytta jүrgizilýi tıis ekendigin aıtty. Sapar soңynda jýrnalıstermen brıfıngte aýyl sharýashylyғynda қordalanғan mәseleler shash etekten ekendigine toқtalғan Aқylbek Kүrishbaev oıyn bylaı tүıindedi: «Bұl өңirde maңyzdysy ? sý mәselesi. Eң aldymen sýarmaly jerlerdegi mәselelerdi қolғa alý қajet. Қazirgi ýaқytta Shardarada 5 mlrd. 428 mln. tekshe metr sý bar. Sony үnemdi jұmsaýymyz kerek. Sýdyң da sұraýy bar ekenin әrdaıym jadymyzdan shyғarmasaқ deımin. Өıtkeni Syrdarııa arnasy boıynsha jylyna 1 mlrd. 200 myң tekshe metr sý joғaltady ekenbiz. Қazaқstanda sý tapshylyғy beleң alғan kezeңde bұl bereketi joқ ysyrap bolyp tұr. Kүrishke 1 gektarғa 120-130 tekshe metr sý jұmsalýda. Mұndaı ysyrapshyldyққa jol bermeý үshin aldymen sý joldaryn jөndeýdi қolғa alýymyz kerek. Sosyn tamshylatyp sýarý tәsiline kөshkenimiz abzal. Sonan keıingi mәseleler sý tarıfin kөterý, tyңaıtқyshpen қamtamasyz etýdi jolғa қoıý jәne tұқym sharýashylyғyn damytýғa betbұrys jasaýғa tıispiz. Tұқym өndirýdi өzimizde қalyptastyrsaқ, syrttan tasymaldanatyn қymbat baғaғa keletin tұқymғa jұmsalatyn қarjyny da үnemder edik».