AES qurylysy: Qazaqstan halqy búgin tańdaý jasaıdy
Referendým bıýlleteninde bir ǵana saýal bar
2023 jyly 1 qyrkúıektegi «Ádil Qazaqstannyń ekonomıkalyq baǵdary» atty Qazaqstan halqyna Joldaýynda Memleket basshysy Qazaqstanda atom elektr stantsııasyn salý máselesin jalpyulttyq referendým arqyly sheshý qajettigin alǵa tartty. AES qurylysy men referendým ótkizý taqyrybyn qoǵam bir jyl talqylady, ıaǵnı pikir almasyp, mańyzdy sheshim qabyldaýǵa daıyndaldy. Týra bir jyldan keıin Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev «2024 jylǵy 6 qazanda respýblıkalyq referendým ótkizý týraly» Jarlyqqa qol qoıdy.
Respýblıkalyq referendýmdy uıymdastyrý men ótkizý Referendýmnyń ortalyq komıssııasy qyzmetin atqaratyn Qazaqstan Respýblıkasynyń Ortalyq saılaý komıssııasyna, sondaı-aq referendýmnyń aýmaqtyq jáne ýchaskelik komıssııalarynyń qyzmetin atqaratyn aýmaqtyq jáne ýchaskelik saılaý komıssııalaryna júktelgen.
Respýblıkalyq referendým bıýlleteninde bir ǵana saýal bolady:
– Siz Qazaqstanda atom elektr stantsııasyn salýǵa kelisesiz be?
Daýys berýshi jaýaptyń eki nusqasynyń birin tańdaıdy:
- «Iá, kelisemin» nemese, «Joq, kelispeımin».
Bıýlletender eki tilde – qazaq jáne orys tilderinde basylady.
Daýys berý múmkindigi
Sonymen, dál qazir el aýmaǵyndaǵy 84 ýchaskede daýys berý bastaldy. Olar - áskerı bólimder men vahtalyq eldi mekender, aýysym kestesimen jumys isteıtin adamdar turatyn ýchaskeler, ıaǵnı bul núktelerde daýys berý saǵat 6:00-den bastap júredi.
Ortalyq referendým komıssııasy tóraǵasynyń orynbasary Konstantın Petrovtyń aıtýynsha, eger aýysymmen isteıtin azamattyń jumysy saǵat 07:00-de bastalsa, onda 06:00-den daýys bere alady. Mundaı ýchaskelerdiń kópshiligi Qaraǵandy men Abaı oblystarynda, sonymen qatar Almatyda, al vahtalyq eldi mekender Aqtóbe men Mańǵystaý oblystarynda ornalasqan.
Al bulardan basqa daýys berý ýchaskeleri saǵat 7:00-den 20:00-ge deıin ashyq bolady.
Buǵan deıin habarlanǵanyndaı, 1 shildedegi jaǵdaı boıynsha el kóleminde 12 176 968 adam referendýmǵa qatysý múmkindigine ıe.
Ortalyq referendým komıssııasynyń tóraǵasy Nurlan Ábdirovtiń aıtýynsha, daýys berýge arnalǵan 10 323 ýchaske, onyń ishinde 59 sheteldegi mekemeler janynan ashylǵan 74 referendým ýchaskesi jumys isteıdi.
Syrtqy ister mınıstrliginiń erekshe tapsyrmalar jónindegi elshisi Alýa Nádirqulova málim etkenindeı, shetelde daýys berýge quqyǵy bar otandastarymyzdyń tizimi jasaldy. Olardyń jalpy sany – 12 485 adam. Bul rette Lıvan, Iran jáne Izraıldegi 228 Qazaqstan azamaty daýys bermeıdi. Taıaý Shyǵystaǵy jaǵdaıdyń aıtarlyqtaı shıelenisýine baılanysty bul elderdegi Qazaqstan dıplomattary kúsheıtilgen rejımde jumys istep jatyr. Kúrdeli áskerı-saıası jaǵdaıda Qazaqstan azamattarynyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý maqsatynda referendým ýchaskeleriniń qyzmetin ýaqytsha toqtatý týraly sheshim qabyldandy.
Ortalyq referendým komıssııasy múgedektigi bar adamdar úshin qajetti jaǵdaılardy qamtamasyz etý týraly qaýly qabyldady. Atap aıtqanda, zaǵıp jandar úshin barlyq ýchaske Braıl shrıfti bar arnaıy trafarettermen, sondaı-aq bıýlletenderdiń aýdıo nusqasymen qamtamasyz etilýi tıis. Qajet bolǵan jaǵdaıda estý qabileti buzylǵan azamattardy ymdaý tili mamanymen baılanystyrý úshin ınternetke qol jetkizý, kreslo-arbalardy paıdalanatyn múgedektigi bar adamdar úshin – manevrlik qozǵalysqa arnalǵan arnaıy keń kabınalardyń bolýy, barlyq aqparattyq stendterdi kreslo-arbalardy paıdalanatyn azamattar úshin qoljetimdi bıiktikte úlken qarippen ornalastyrý sııaqty usynystar berilgen.
Aıta ketsek, referendýmǵa qatysatyn azamattar úshin óz daýys berý ýchaskelerin anyqtaýǵa arnalǵan saıt jumys istep tur. Ol úshin saıtqa kirip jeke sáıkestendirý nómirin (JSN) jáne turǵylyqty óńirdi kórsetý kerek. Sol sııaqty arnaıy saıttan referendým boıynsha jıi qoıylatyn suraqtardyń jaýabyn taba alasyz.
Sheteldik baıqaýshylar
Syrtqy ister mınıstrligi baıqaýǵa 5 iri halyqaralyq uıymǵa, onyń ishinde Eýropadaǵy qaýipsizdik jáne yntymaqtastyq uıymy Demokratııalyq ınstıtýttar jáne adam quqyǵy jónindegi bıýrosyna, Táýelsiz memleketter dostastyǵyna, Shanhaı yntymaqtastyq uıymyna, Túrki memleketteriniń uıymyna jáne Azııadaǵy ózara is-qımyl jáne senim sharalary jónindegi keńeske shaqyrý joldaǵan.
Ortalyq referendým komıssııasynyń hatshysy Muhtar Erman málim etkenindeı, referendýmdy 30 eldiń baıqaýshysy qadaǵalaıdy. Aıtýynsha, 177 baıqaýshy resmı tirkeýden ótken. 30 shet memleketten jáne 4 halyqaralyq uıymnyń ókilderi bar. Aıtýynsha, EQYU tarapynan baıqaýshy bolmaıdy. Óıtkeni, uıymnyń aldaǵy aılarǵa josparlanǵan saılaýlarǵa baılanysty is-sharasy kóp. Sondyqtan elimizge mıssııa jibere almaıdy.