Ádilbek Qaba: Kez kelgen termın halqymyzdyń uǵymyna saı bolýy kerek

NUR-SULTAN. QazAqparat – Búgin Sh.Shaıahmetov atyndaǵy «Til-Qazyna» ulttyq ǵylymı-praktıkalyq ortalyǵynyń uıymdastyrýymen «Bekitilgen termınderdiń ǵylym tilin damytýdaǵy orny» atty onlaın-semınar ótti, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

Ártúrli ǵylym salasynda keńinen qoldanylatyn tól termınderdiń kóp bolýy memlekettik tildiń mártebesin asyryp, mereıin ósire túsedi. Qazaq tili ǵylym tili bolýy úshin, eń aldymen, onyń qalyptasqan termınderi bolýy tıis. Al, termın qalyptastyrýdyń tásili kóp.

Onlaın-semınar jumysy osy baǵytta órbidi. Mádenıet jáne sport mınıstrligi Til saıasaty komıtetiniń tóraǵasy Ádilbek Qaba termın halqymyzdyń uǵymyna saı bolýy kerektigin aıtyp, qabyldanyp jatqan termınderdiń ǵylym salasynan óz ornyn turaqty tabýy mańyzdy ekendigine toqtaldy.

«Termınniń o basta paıda bolǵan eliniń tilinen tótelep emes, aralyq til arqyly aýdarý úrdisi keshegi keńestik kezeńnen beri keń etek jaıǵany aqıqat. Munyń ult uǵymyna aýyr tıetini óz aldyna, túpki maǵynasynan alshaqtatyp jiberýi múmkin. Quldyq sanadan qutylyp, qazaq tilinde jańa sóz týdyrý, sózsiz, ardaqty ana tilimizdiń órisin keńeıtip, sózdik qorymyzdy baıyta túsedi», – dedi ol.

Termınologııany birizdendirý, termınjúıe qalyptastyrý qazaq tilin ǵylym tili retinde damytý úshin asa mańyzdy. QR Úkimeti janyndaǵy Respýblıkalyq termınologııa komıssııasy maquldaǵan termınderdiń qoldanys aıasyn keńeıtý, sapasyn arttyrý máselesi, ǵylym tilin damytýdaǵy halyqaralyq jáne tól termınderdiń arasalmaǵyn aıqyndaý máseleleri onlaın basqosýdyń ózekti taqyrybyna aınaldy.

«Nazarbaev Ýnıversıteti» DBBU Qazaq tili kafedrasynyń professory, fılologııa ǵylymdarynyń doktory Sarqyt Álisjan «Ǵylym tilin damytýdaǵy halyqaralyq jáne tól termınderdiń ara salmaǵy» jónindegi baıandamasynda ǵylym salasynda til ǵylymı qatynas úshin qyzmet etetinin aıtyp ótti.

«Tildiń ǵylymı qarym-qatynas úshin negizgi úsh qyzmetin basa kórsetken jón. Olar: birinshiden kognıtıvtik (oılaý), ekinshiden akkýmlıatıvtik (bilimniń shoǵyrlanýy), úshinshiden kommýnıkatıvtik (mamandardyń ózara qarym-qatynasy). Termınologııalyq leksıka quramyndaǵy halyqaralyq jáne tól sıpat ǵylym salasyndaǵy tildiń osy qyzmetterimen baılanystyra qaralǵany jón», – dep atap kórsetti Sarqyt Álisjan.

Fılologııa ǵylymdarynyń doktory, UǴA akademıgi Sherýbaı Qurmanbaıuly bolsa bekitilgen keı termınderdiń eldiń qulaǵy endi úırenip, sińisti bola bergende qaıta ózgerip ketip jatqanyna alań bildirdi. Jalpy keıbir elderde «halyqaralyq termın» degen uǵymnyń ózi shartty maǵynaǵa ıe, Ahmet Baıtursynuly bastaǵan Alash ardaqtylarynyń ótken ǵasyrdyń basyndaǵy eńbekterine súıene otyryp, ana tilinde oılaıtyn halyq óz uǵymyn anyq bildire alady. Ol úshin tujyrym tabandy, baǵyt aıqyn bolýy kerek dep oı qorytty.

Jıyn sońynda qatysýshylarǵa biliktilik elektrondy sertıfıkaty tabystaldy.

Foto: abai.kz