Adaı jylqysynyń mártebesin rastaıtyn kýálik berildi
Osylaısha adaı tuqymdy qazaq jylqysynyń erekshe qasıetteri endi zańdy túrde bekitildi.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev adaı jylqysyn asyl tuqymdy mal retinde taný kerektigin aıtqan edi.
Ol úshin Mańǵystaýǵa Qazaq mal sharýashylyǵy jáne jemshóp óndirý ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń mamandary keldi. Zamanaýı tehnologııalardy qoldana otyryp, sarapshylar jylqylardyń genetıkalyq qurylymyn anyqtaý úshin ǵylymı synaqtan ótkizdi.
Ulttyq zııatkerlik menshik ınstıtýty dırektorynyń orynbasary Aıdyn Artyqova zertteý jumystarynyń nátıjelerin eskere otyryp, qazaqtyń adaı jylqysynyń erekshelikteri endi zańdy túrde qorǵalǵanyn aıtty. Bul óz kezeginde jylqy ósirýshilerge osy tuqymdy saqtaý, ósirý jáne nasıhattaý úshin tıimdi bolmaq, sonymen qatar ulttyq oıyndardy, sonyń ishinde kókpar men báıgeni nasıhattaýǵa yqpal etpek.
«Ulttyq zııatkerlik menshik ınstıtýty árqashan ulttyq brendterdiń qorǵalýy men saqtalýyn muqııat qadaǵalaıdy. «QazPATENT» geografııalyq ereksheligine qaraı Almaty aportynan keıin adaı jylqysynyń tuqymyn patenttedi. Tuqymnyń jańashyldyǵy, ereksheligi men birtekitiligi, sonymen qatar, ǵylymı, patenttik krıterıılerge sáıkestik, onyń ulttyq brendke aınalýyna múmkindik berdi. Aıryqsha quqyqtardan basqa, patent ıesine 30 jyldyq qaýipsizdik merzimi beriledi. Patentter tek adaı tuqymyna ǵana emes, onyń 2-tıpi men 3-jelisine de berildi» - dedi Aıdyn Artyqova.
Mańǵystaý oblysy ardagerler keńesiniń tóraǵasy Serikbaı Tóletov Qazaqstan Prezıdentine adaı tuqymdy qazaq jylqysynyń mártebesin nyǵaıtýǵa qoldaý kórsetkeni úshin alǵysyn bildirdi.
«Mamandar adaı tuqymdy qazaq jylqysyn ulttyq brend retinde taný úshin úlken jumys atqardy. Ol úshin Mańǵystaýǵa aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi memlekettik ınspektsııa komıtetiniń arnaıy memlekettik komıssııasynyń músheleri shaqyryldy. Sarapshylar oblystyń barlyq aýdandaryndaǵy 1400-den astam jylqylardy zerttedi. Nátıjesinde adaı jylqysynyń biregeıligin rastady. Mańǵystaý aqsaqaldarynyń atynan El Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevqa qazaqtyń adaı jylqysynyń mártebesin alýǵa qoldaý kórsetkeni úshin alǵysymyzdy bildiremiz, - dedi Serikbaı Tóletov.
Óńir basshysy Nurlan Noǵaev patent alý jumystyń mańyzdy bir bóliginiń aıaqtalǵanyn, degenmen atqarylatyn jumystardyń basym bóligi áli alda ekenin jetkizdi.
«Prezıdenttiń tapsyrmasy boıynsha júrgizilgen jumystyń arqasynda adaı tuqymdy qazaq jylqysy qazir Qazaqstannyń ulttyq brendi bolyp tabylady. Bul maqtanysh sezimin týdyratyn mańyzdy jetistik. Bizdiń basty maqsatymyz – ata-babalarymyzdyń murasyn qurmetteý arqyly ulttyq bolmysymyzdy saqtaý. Mundaı mártebe alý tuqymnyń biregeı genetıkalyq qasıetteri men mádenı murany saqtaýǵa, selektsııalyq baǵdarlamalardy damytýǵa, tuqymdy saqtap qalýǵa jáne sapasyn jaqsartýǵa jańa múmkindikter ashady. Sondaı - aq asyl tuqym mártebesi halyqaralyq jarystarda memleket múddesin qorǵaýǵa jáne týrısterdi tartýǵa yqpal etedi, - dedi Mańǵystaý oblysynyń ákimi Nurlan Noǵaev.
Qazaqtyń adaı jylqysy Aral-Kaspıı oıpatynyń aýmaǵynda jergilikti jylqy popýlıatsııasynyń kópjyldyq halyq selektsııasy negizinde qalyptasty. Bul tuqymnyń jylqylary jergilikti qatal tabıǵı-klımattyq jaǵdaılarǵa jaqsy beıimdelgen. Syrtqy erekshelikterge aıryqsha tózimdi jáne kútip-baptaý jaǵdaılaryna tez beıimdeledi.
2023 jylǵy 4 qarashada Kendirli aýylynda ótken halyqaralyq týrnırde atalmysh jylqy túrin Halyqaralyq at sporty federatsııasynyń alty tóreshisi, onyń ishinde BAÁ sarapshylary baǵalady.
Bul jarysta Kók Jebe esimdi adaı jylqysy 4 saǵat 48 mınýt 36 sekýndta 100 shaqyrymdyq qashyqtyqty júrip ótip, jeńiske jetti. Bul jetistik janýarǵa altyn medal men birinshi oryn ákeldi.
2022 jyly jarystarda da da atalmysh jylqy túri óziniń tabandylyǵy men aıryqsha minezin kórsetti. Sol kezde Mańǵystaýdan kelgen «Kókmoınaq» komandasy adaı jylqysymen 1200 shaqyrym júrip ótip, «Uly Dala joryǵy» respýblıkalyq marafonynda birinshi oryndy ıelendi.
2023 jyly osy marafonda mańǵystaýlyq shabandoz Astanadan Túrkistanǵa deıin 1300 shaqyrymdy nebári 98 saǵat 44 mınýt 47 sekýndta bir atpen júrip ótip, rekord ornatqan edi.