«Abaı joly» romanyn aǵylshyn tiline aýdarǵym keledi - 8 tildi erkin meńgergen ǵalym Qýanysh Jumabek
Búgin Almatyda QR Prezıdentiniń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» atty maqalasy aıasynda Qýanysh Jumabektiń qazaq ertegileri arqyly aǵylshyn tilin úıretetin «Let's Learn to Speak English» atty erekshe oqýlyǵy men Erjan Jumabektiń túrik tiline aýdarylǵan «Sonsuzluk Şûlesi» atty kitabynyń tusaýkeseri ótti. Shara aıasynda oqýlyq avtorymen suhbattasýdyń sáti tústi.
- Qýanysh Jumabekuly, jas ǵalym retinde qazaq aýdıtorııasy úshin ázirlegen aǵylshyn tiliniń oqýlyǵyn tanystyryp jatyrsyz, bul eńbek nesimen erekshe?
- Til oqytqanda qazaq tiliniń ereksheligine mán berý kerek boldy. Aǵylshyn tilin úırenemin dep eń birinshi talap qylǵanymda kitaptardyń barlyǵy oryssha ekenin kórip qynjyldym. Sol kezde oqýlyq ázirleýdi maqsat tuttym. Búgin tanystyryp otyrǵan «Let's Learn to Speak English» kitaby qazaq aýdıtorııasyn aǵylshyn grammatıkasyna oqytý maqsatynda ázirlendi. Oryssha shyqqan oqýlyqtardy da qaradym. Bul kitapta mysaldardy Qazaqstanǵa qatysty etip berdim. Jer-sý attaryn da qazaq tilinen aldym. Kitaptyń ekinshi bóliminde qazaq ertegilerin aǵylshyn tiline aýdaryp, eki tilde berdim. Óıtkeni, ertegi - ulttyń bolashaǵy. Bizdiń ertegilerde qııal-ǵajaıyp keıipkerler bar.
Mysaly, men Malaızııada bilim aldym. Onda aǵylshyn tilin oqyǵanda tek malaılarǵa qatysty mysaldarmen oqısyń.
Oqýlyq 1000 danamen shyqty. Oqýlyqty oqý baǵdarlamasyna engizý týraly usynyspen QR Bilim jáne ǵylym mınıstrligine shyqqanbyz. Ázirge jaýap joq. «Óner» baspasyna berip qoıǵanbyz. Eki jyl buryn bergenbiz, áli jaýaby joq. Túrkııada bir jyldyń ishinde shyǵardyq. Oqýlyq Túrkııada Nııde qalasynda basylyp shyqty. Kitaptaǵy ertegilerdiń ulttyq boıaýyn buzbaı aǵylshyn tiline aýdaryp shyqtym. Gollıvýdtaǵy Zombıdi biletin balalarymyz ózimizdiń ertegilerdegi qaharmandardy tanýy qajet.
- Búgin oqýlyqpen qatar, aqyn Erjan Jumabektiń de túrik tiline aýdarylǵan kitabyn tanystyrdyńyz, kitapty ózińiz aýdaryp shyqtyńyz ba?
- Halyqaralyq «Shabyt» festıvaliniń dıplomanty, «Serper» jastar syılyǵynyń ıegeri, PhD doktor, aqyn Erjan Jumabektiń 2012 jyly Mádenıet jáne aqparat mınıstrliginiń qoldaýymen shyqqan «Sheksizdik shuǵylasy» atty óleńder jınaǵyn «Sonsuzluk Şûlesi» degen ataýmen bıyl Túrkııa Respýblıkasy Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń qoldaýymen túrik tiline aýdaryp, kitap etip shyǵardyq. Elbasymyzdyń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» maqalasy aıasynda bul jumys atqaryldy. «100 oqýlyqty» qazaq tiline aýdaryp jatsa, bizdiń de oqyrmandardy álemge tanystyrý mindet etip qoıylǵan. Sol maqsatta aýdardyq. Aqyn Qul-Kerim Elemes aǵamyzdyń «Shyraǵym-aı» kitabyn aǵylshyn tiline aýdaryp shyqqanmyn. Baspaǵa endi beremiz.
-Taǵy qandaı qazaq aqyn-jazýshylarynyń shyǵarmalaryn shet tiline aýdarmaqsyz?
- Bolashaqta Muhtar Áýezovtiń «Abaı joly» romanyn aǵylshyn tiline aýdarýǵa nıet qylyp qoıdym. «Abaı jolyn» aǵylshyn tiline orystar aýdarǵan eken, Abaıdyń topyraǵyn baspaǵan adam ulttyq boıaýyn qanyq bere almasy anyq. Men qazaq tiliniń mamanymyn, Abaıdyń topyraǵynda týyp, óstim. Aǵylshyn tilin erkin bilemin. Eki tildi erkin biletin adam aýdarýy kerek dep esepteımin. Sonymen qatar túrikter Namyk Kemal degen aqyndaryn qazaq tiline aýdarý týraly usynys jasady. Ony da qolǵa almaq nıettemiz.
-Suhbattasqanyńyzǵa rahmet.