Á. Ábjapparov: Búgingi nátıje - Qazaqstannyń jáne N. Nazarbaevtyń jeke tulǵasynyń halyqaralyq deńgeıdegi bıik bedeliniń jarqyn aıǵa­ǵy

ASTANA. QazAqparat - Qazaq­stan Res­pýblıkasy Azııa toby mem­le­ketteriniń atynan Birik­ken Ulttar Uıymy Qaýipsizdik Keńesiniń 2017-2018 jyldarǵa ýa­qytsha múshesi bolyp saı­lanýy tarıhı oqıǵa. Osyǵan oraı «Egemen Qazaqstan» gazetinde Sh.Ýálıhanov atyndaǵy Kókshetaý memlekettik ýnıversıtetiniń rektory, professor Ábdimútálip Ábjapparovpen suhbat jarııalandy.

- Rektor myrza, Qazaqstan BUU Qaýipsizdik Keńesine ýaqytsha múshelikke saılan­dy. Bul neni bildiredi?

- El Táýelsizdiginiń 25 jyl­­dy­ǵy qarsańynda Qazaq­stan Res­pýblıkasy Azııa toby mem­le­ketteriniń atynan Birik­ken Ulttar Uıymy Qaýipsizdik Keńesiniń 2017-2018 jyldarǵa ýa­qytsha múshesi bolyp saı­lanýy dáýir tynysyndaǵy tarı­hı oqıǵa dep baǵalanady. Bul kópten kútken jaǵdaı edi. Ózińiz bilesiz, keshegi 28 maýsymda Nıý-Iorkte BUU Bas Assambleıasynda ótken daýys berýdiń nátı­jesinde úmitimizdiń aqtalǵany málim boldy.

Mynany qarańyz, daýys berýge qatys­qan­dardyń arasynan 138 memleket Qazaqstannyń kandıdatýrasyn qoldady. Qazaqstandyq ótinimniń jalǵyz básekelesi - Taıland Koroldigi úshin 50-den astam memleket daýys berdi. Osynyń ózi el abyroıynyń bıikte ekendigin kórsetedi. Suraǵyńyzdyń jaýaby osydan órbip jatqandaı emes pe? Qazaq eline qutty bolsyn aıtqym keledi.

- Mynadaı jaǵdaıǵa ekpin túsire ket­kimiz keledi. Bizdiń elimiz BUU Jar­ǵysy boıynsha jahandyq qaýip­siz­dik pen beıbitshilikti saqtaýǵa óki­let­tengen eń mańyzdy saıası organnyń qu­ramyna tarıhta birinshi bolyp saı­lan­ǵan Ortalyq Azııanyń memleketi boldy. Ne úshin?

- Eshteńe jaıdan-jaı bolmaıdy. Búgingi nátıje -  Qazaqstannyń jáne  Elbasymyz Nursultan Nazarbaevtyń jeke tulǵasynyń halyqaralyq deńgeıdegi bıik bedeliniń, onyń jahandyq jáne óńirlik máselelerdi retteýge, ıadrolyq qarýsyzdaný men ony taratpaý máselelerin ilgeriletýge qos­qan biregeı úlesiniń jarqyn aıǵa­ǵy. Bul jóninde Qazaqstan Respýblıkasynyń Syrtqy ister mınıstri Erlan Ydyrysov taratyp aıtty.

- Birikken Ulttar Uıymynyń Qaýipsizdik Keńesine saılaný dáp qazirgi kúni ózekti bolyp otyrǵany belgili. Úmitker ózge memleketten oza túsýimizdiń sebebi nede bolyp tur?

- Táýelsiz Qazaqstan óziniń shırek ǵasyr­lyq tálimdi kezeńinde álem dıdaryn­daǵy ózindik bet-perdesin tanytty. Osy­naý tarıhı ólshemdegi qysqa merzimde mem­leketimiz beıbitsúıgish dáıekti syrtqy jáne ishki saıasatynyń halyqaralyq qoǵam­das­tyqta joǵary qurmetteletinin dálel­dedi.

Biz mundaı ósý kezeńinen ótýimiz kerek. Ýaqyt talaby sondaı.

- Naqtylyqqa qurylǵan túıindi durys deıtinimiz bar. Endeshe, joǵary bilim salasyna, ózińiz basqaryp otyrǵan ýnıversıtet ómirinde qandaı silkinis bolady dep sanaısyz?

- «Oılaısyz» degenimiz durys shyǵar. Kesip aıtýǵa bara qoımaǵanymyzben, aldaǵy qadamdarymyzdyń barlyǵy bilim orda­larynan bastalatyndyqtan, ýnıver­sı­tetimiz memlekettik saıasattyń ilgeri leginde bolatyny aıqyn. Prezıdent óz Jol­daýynda Qazaqstan halqyna úlken jaýapker­shilik artylǵanyn jáne óz otandas­taryna senimmen qaraıtynyn, búgingi daǵ­darystar men bógetterdi birigip jeńe alatynyn aıtty.

Ásirese, «100 naqty qadam» Ult Jos­paryn júzege asyrý tereń bilimdilikti, biliktilikti, sheberlikti qajet etedi. Al ol - bolashaq úshin kez kelgen mamandyqty tolyq ári bilikti ıgerý degen sóz. ıAǵnı, bilim men ǵylym kózin jetildirýge baǵyttaıdy. Bul rette, 2016 jyldyń 1 qańtarynan bastap JOO stýdentteriniń shákirtaqylaryn 25 paıyzǵa kóterý arqyly jastardyń bilim alýyna qoldaý kózdelip otyr. Elbasy N.Á.Nazarbaev Qazaqstan jastaryn «bi­lim­di, eńbekqor, bastamashyl, belsendi bolýǵa, jumys pen suranysy bar óńirge batyl qadammen barýǵa, sheberlikke qol jetkizýge shaqyryp, joǵary oqý oryndary mamandaryna, pedagog ǵalymdarǵa bilim berýde, kásibı maman daıarlaýda úlken jaýapkershilik júktedi. Ol úshin bilim júıesin ınnovatsııalyq tehnologııalarmen jabdyqtap, bilim alý men bilim berýdiń, oqy­týdyń halyqaralyq talaptaryn meńgertýdiń mańyzy zor. Osy oraıda, soltústik óńirdegi 50 jyldan astam tarıhy bar ýnıversıtette atqarylyp jatqan aýqymdy jumystar belgilengen mindettermen óz úılesimin taýyp otyr dep aıta alamyz. Atalǵan bilim ordasynda úzdiksiz bilim berýdiń naqty júıesi qurylǵan.

- Taratyńqyrap aıtsańyz jón bolar edi.

- Qazirgi ýaqytta atalǵan bilim shańy­raǵy bakalavrıat, magıstratýra jáne dokto­ran­týradan turatyn kópdeńgeıli qurylym bolyp tabylady. JOO bakalavrıattyń 54 mamandyǵy boıynsha jáne magıstratýranyń 27 mamandyǵy, PhD doktorantýranyń 4 ma­mandyǵy boıynsha (matematıka, tarıh, fılologııa, shet tili: eki shet tili) oqytý qyzmetin kórsetedi. Atalǵan  oqý orda­syn­da oqý úrdisin zamanaýı bilim berý teh­no­logııalary negizinde jańǵyrtýǵa, maman daıarlaýdyń sapasyna, ǵylymı-pedago­gıkalyq kadrlardyń áleýetin nyǵaıtýǵa kóp kóńil bólinýde. Materıaldyq-tehnı­ka­lyq bazany nyǵaıtý maqsatymen fızıka­lyq, hımııalyq, tehnıkalyq jáne aýyl sharýa­shylyǵy zerthanalary jańadan jabdyq­talyp, ǵylymı-óndiristik keshen quryldy.

Qazaq eliniń jańa satyǵa kóterilýiniń basty negizi, úkili úmitterimizdiń berik tiregi bolmaq. Búgingi jetistikterimiz - Elbasy aldymyzǵa buǵan deıin de qoıǵan min­detterdiń tııanaqty oryndalýynyń kórinisi. Qazaqstannyń BUU Qaýipsizdik Keńe­sine saılanýy bolashaǵymyzdyń baıan­dy­lyǵyn aıqyndaıdy.