«807 aýyldy sý basý qaýpi bar» - baspasózge sholý
***
«Aıqyn» basylymy otbasylyq bıznestiń el ekonomıkasyna tıgizer paıdasy jáne onyń bolashaǵy jaıly shyǵystanýshy ǵalym, Ystambul ýnıversıteti ekonomıka fakýltetiniń magıstri Islam Jemeneı myrzamen suhbat qurǵan.
«Biz otbasylyq bıznes jaıly ne bilemiz? AQSh-ta ekonomıkalyq qyzmettiń jartysynan astamy otbasylyq bıznestiń úlesinde. Rasymen de solaı, taǵy bir anyǵy bulardyń basym bóligi shaǵyn kásipkerlik salasynda eńbek etip júrgender. Ońtústik Koreıada da otbasylyq bıznestiń birneshe túriniń damý qarqyny erekshe. Qazir kúlli álemge tanymal Samsung korporatsııasy bir otbasynyń bıznesi ekenine senesiz be?», - delinedi «Aýyldy damytý kózi - otbasylyq bıznes» atty materıalda.
Samsung búginde tek qana elektronıka salasynda emes, Ońtústik Koreıadaǵy saqtandyrý jónindegi alyp kompanııanyń biri. Feshn-ındýstrııa men óndiristik kompanııalar da osy korporatsııanyń quramynda tabysty eńbek etip keledi. Bizdiń aıtyp otyrǵanymyz bir ǵana Samsung korporatsııasy bolsa, budan basqa da Hyundai jáne LG sııaqty álemge tanymal 40-qa jýyq kompanııa búginde koreı eli ekonomıkasyn kóterip tur. Ótken jyly Ońtústik Koreıa korporatıvtik tabysynyń úshten ekisin tórt iri korporatsııa qamtamasyz etkeniniń ózi kóp jaıtty ańǵartsa kerek. Shyndyǵyn aıtqanda, ótken ǵasyrdyń ekinshi jartysynda Ońtústik Koreıa ekonomıkasynyń damýynda osy - kásipkerlik salasynyń úlken úlesi boldy. Italııada bıznestiń 85 paıyzy, al Japonııada 90 paıyzy otbasylyq bıznestiń enshisinde. Mundaı aıryqsha dástúr qazaqstandyq otbasylyq bıznes salasynda ázirge kezdespeıdi.
«Aıqyn» gazetiniń habarlaýynsha, sońǵy 10 jylda týberkýlezge qarsy keshendi is-sharalardy iske asyrý nátıjesinde Qazaqstanda atalǵan indetke shaldyǵý kórsetkishi 2,2 ese, al odan bolatyn ólim-jitim 5 ese qysqarǵan.
«Qazirgi tańda elimizde týberkýlezge qarsy is-sharalar Úkimettiń 2014 jyly 31 mamyrda bekitken «QR týberkýlezge qarsy kúres jónindegi 2014-2020 jyldarǵa arnalǵan keshendi jospary» sheńberinde júrgizilip jatyr. Týberkýlez problemalary ulttyq ortalyǵynyń málimetterine súıensek, 2015 jyly qurt aýrýyna shaldyǵý kórsetkishi aldyńǵy jylmen salystyrǵanda 11,9 paıyzǵa, al odan bolatyn ólim-jitim 22,4 paıyzǵa tómendegen. Negizgi epıdemıologııalyq kórsetkishter halyqtyń barlyq jastaǵy toptary arasynda qysqarǵan»», - delingen «Týberkýlezdiń túıtkili sheshiledi» atty maqalada.
- Dıagnostıkanyń jańa túrleri bolsa, onyń barlyǵy Qazaqstanda engizilgen. Sonyń nátıjesinde qazir elimizde týberkýlezden bolatyn ólim sany 5 esege, al indetke shaldyǵý 2,2 esege azaıdy. Týberkýlez dep jalpylama aıtqanymyzben, onyń dárige tózimdi jáne tózimsiz túrleri bolady. Dáriler de 5 topqa bólinedi. Birinshi topqa jaqsy áser etetin, týberkýlez taıaqshalaryn óltiredi degen dáriler jatady. Al aýrýdyń kóp dárige tózimdi túrin tek týberkýlezdiń ekinshi qatardaǵy dárilermen emdeý kerek. Bul uzaǵyraq emdeledi. Sezimtal týberkýlezdiń emdelý kýrsy 6-8 aı jáne oǵan 3-4 dári jetkilikti bolsa, kóp dárige tózimdi túri eki jyldaı emdeledi jáne dáriniń 6-7 túri qoldanylady. Bizde dárilerge bıýdjetten aqsha bólinip otyr. DDSU standarty boıynsha naýqastardyń 85 paıyzy em alý kerek. Al biz muny qazir 99 paıyzǵa jetkizip otyrmyz. Týberkýlezdiń dıagnostıkasy da, emi de tegin. Jyl saıyn elimizde halyqtyń 50 paıyzy, ıaǵnı 17 mıllıondaı turǵyn bolsa, sonyń 8 mıllıony flıýroskırınıngten ótkizilip turady. 2014-2020 jyldarǵa arnalǵan keshendi josparyna naýqastardy dárimen qamtamasyz etý, dıagnostıkanyń sońǵy túrlerimen qamtý, profılaktıka jasaý mindetteri kiredi, - deıdi Týberkýlez problemalary ulttyq ortalyǵy dırektorynyń ǵylymı ister jónindegi orynbasary Elmıra Berikova.
***
«Egemen Qazaqstan» gazeti Parlamenttiń besinshi shaqyrylymyndaǵy besinshi sessııasynyń keshegi ótken sońǵy jalpy otyrysynda qaralǵan zań jobalaryna toqtalyp otyr.
«Kún tártibine engizilgen máselelerdiń arasynda keıbir zańnamalyq aktilerge tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizýdi qarastyrǵan zań jobasy birinshi oqylymda qarastyryldy. Zań jobasy boıynsha baıandama jasaǵan Ulttyq ekonomıka mınıstri Erbolat Dosaev tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaýdyń pármendi tetikteriniń qatarynda taýarlardy qaıtarýǵa jáne aýystyrýǵa qoıylatyn talaptar jetildirilgenin aıtty. Atap aıtqanda, dedi ol, tutynýshynyń taýardyń kemshiligine qatysty talaptardy qoıý merzimderi belgilendi. Jumys atqarý men qyzmetter kórsetý jaǵdaılary naqtylandy. Sonymen qatar, oryndaýshynyń qasaqana jasyrǵan kemshilikteri anyqtalǵan jaǵdaıda talaptar qoıý merzimderi ulǵaıtyldy», - delingen «Tutynýshylar quqyǵyn qorǵaý - kókeıkesti másele» maqalada.
Zań jobasy boıynsha qosymsha baıandamany Ekonomıkalyq saıasat, ınnovatsııalyq damý jáne kásipkerlik komıtetiniń tóraǵasy T.Abaıdildın jasady. Zań jobasy shaǵyn talqylaýdan keıin birinshi oqylymda qabyldandy. Alaıda, T.Abaıdildın ony ekinshi oqylymǵa shyǵarý týraly usynys jasap, senatorlar ony qoldaǵan soń zań jobasy ekinshi oqylymda da qabyldandy. Sóıtip, tutynýshylar quqyn qorǵaýdy jetildirýge tıisti qujat Prezıdenttiń qol qoıýyna usynyldy.
***
«Túrkistan» basylymynda «807 aýyldy sý basý qaýpi bar» atty maqala jarııalandy.
«Bıylǵy kóktem de eldi biraz ábigerge salatyn túri bar. Ótken aptada Prezıdent janyndaǵy Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmetinde baspasóz máslıhatyn ótkizgen ІІM Tótenshe jaǵdaılar komıtetiniń tóraǵasy Vladımır Bekkerdiń sózinen túıgenimiz - osy. Tótenshe jaǵdaılar komıteti jurtty taǵy túńildirmeı me?», - dep kúdiktenedi gazet.
Komıtet tóraǵasy bıyl taǵy da aıaq astynan ózender arnasynan asyp, byltyrǵy jaǵdaı qaıtalansa, jergilikti ákimdikter jaýapty bolady dep qazirden basyn arashalap aldy. Sý jınaıtyn toǵandar men bógetter de bizdiń quzyretimizde emes dep qutyldy.
«Búgingi tańda 1300 gıdroqurylǵy bar. Olardyń 500-den astamy jóndeýdi qajet etedi. Naqtylaı keteıin, apatty jaǵdaıda emes, tek jóndeýdi qajet etedi. Toǵandar men bógetterge Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi jaýapty. Al 48 bóget áli kúnge ıesiz», - dedi ol.
«Jaman aıtpaı jaqsy joq» deıdi qazaq. Tótenshe jaǵdaılar komıtetiniń málimetinshe, bıyl elimizdiń túkpir-túkpirindegi 807 eldi mekendi sý basý qaýpi bar. Mamandar sý deńgeıi kóterilýi múmkin delingen aımaqtardy belgilep, saqtyqqa kóshken. Apattardyń aldyn alý jumystary 1 mln 250 myń turǵyny bar birneshe óńirdi qamtymaq. Barlyq deńgeıdegi ákimdikter tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý jáne joıý jónindegi komıssııanyń 276 otyrysyn ótkizgen. Sondyqtan mamandar ótken jylǵy jaǵdaı qaıtalanbaıdy dep otyr.
«Kazgıdromettiń» aldyn ala boljamyna toqtalatyn bolsaq, bıylǵy kóktemde Aqmola, Aqtóbe, Qostanaı, Qaraǵandy jáne Soltústik Qazaqstan oblystarynda qar sýynyń kólemi mol bolýy múmkin. Buǵan qosa, tasqyn sý Shyǵys Qazaqstan jáne Almaty oblystaryna da qaýip tóndirýi yqtımal. Óıtkeni ózen basseınderi men Jetisý jáne Іle Alataýy jotalarynda jınalǵan qardyń qalyńdyǵy ótken jylǵa qaraǵanda 1,5 esege artyq. Mamandardyń sózine súıensek, aýa raıy kúrt jylynǵan jaǵdaıda qyzyl sý basý qaýpi Qaraǵandy, Aqmola, Soltústik Qazaqstan oblystaryndaǵy Esil, Nura, Sarysý jaǵasynda ornalasqan eldi mekenderde de týyndaýy kádik.
***
Qalalyq fermerlik XXI ǵasyrdyń trendi bolmaq, dep jazady «Ekspress K» basylymy.
«Qazaqstanda úılerdiń shatyrlarynda shalǵam ósiriletin ýaqyt alys emes. Al ázirge «sıtı-fermerler» sańyraýqulaqtardy jertólelerde jasyryn ósirip jatyr», - deıdi gazet «Grıby otsıýda» atty maqalada.
Sańyraýqulaqtarǵa keregi - kóleńke men ylǵal ǵana. 200 sharshy metrlik jertólede jylyna 80 tonna sańyraýqulaq jınap alýǵa bolady. Naryqtaǵy baǵasy kelisine 500 teńge dep eskersek, jylyna 40 mıllıon shyǵady.
Eń basty kedergi - jertólede sańyraýqulaq ósirý zańsyz. Birneshe jyl buryn Astana polıtseıleri jertólede sańyraýqulaqtardy ósirip jatqan mıgranttardy ustaǵan bolatyn. Osyndaı zańsyz fermerler Óskemen jáne Aótóbe qalalarynda da ustaldy.
«Degenmen bolashaq qalalyq fermerlerlikte jatyr dep esepteıdi ekologtar», - deıdi «Ekspress K».