8 tamyz. Jylnama
ATAÝLY KÚNDER
Halyqaralyq alpınıster kúni
1786 jyly dál osy kúni Alpi shyńy baǵyndyryldy. Shveıtsarııalyq dáriger Mıshel-Gabrıel Pakkard (Michel Gabriel Paccard, 1757-1827) pen taý serigi Jak Balma (Jacques Balmat, 1762-1834) 1786 jyldyń 8 tamyzynda eń birinshi bolyp teńiz deńgeıinen 4810 metr bıiktiktegi Alpi taýynyń eń joǵarǵy núktesi – Monblan shyńyna shyqty.
Halyqaralyq oftalmologııa kúni
Kórnekti oftalmolog ári kóz mıkrohırýrgy Svıatoslav Fedorovtyń qurmetine bekitilgen. Ol KSRO-da alǵash ret jasandy kóz burshaǵyn qoıý otasyn sátti jasaǵan, álemde alǵash ret glaýkomany erte kezeńde emdeý otasyn jasaǵan, radıaldy keratotomııany engizýmen aınalysty, kóz janaryn lazermen qalpyna keltirýdiń engizilýine eleýli úles qosty.
Dúnıejúzilik mysyqtar kúni
Atalmysh kún jyl saıyn Halyqaralyq «Animal Welfare» janýarlardy qorǵaý qorynyń bastamasymen uıymdastyrylady. Maqsaty kópshiliktiń súıikti úı janýaryn ulyqtaý ǵana emes, sondaı-aq, buralqy mysyqtar máselesine kópshilik nazaryn aýdartý boldy.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1998 jyly Kókshetaý qalasyndaǵy Shoqan Ýálıhanov atyndaǵy memlekettik ýnıversıtetiniń bas alańynda qazaqtyń uly ǵalymy Shoqan Ýálıhanovtyń músini saltanatty jaǵdaıda ashyldy. Shoqan Shyńǵysuly Ýálıhanov – ǵalym, tarıhshy, pýblıtsıst, orıentalıst, folklorshy, ádebıet zertteýshisi, etnograf, saıahatshy-geograf, demokrattyq, aǵartýshylyq mádenıettiń tuńǵysh ókilderiniń biri. Qazirgi Qostanaı oblysynyń Qusmuryn beketinde dúnıege kelgen. Abylaı hannyń shóberesi.
2000 jyly Memleket basshysy «Astana qalasynyń shekaralaryn ózgertý týraly» Jarlyǵyna qol qoıdy, oǵan sáıkes qalalyq jerdiń jalpy aýdany 45195 gektarǵa artty.
2002 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy balalar quqyǵy týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańyna qol qoıdy.
2011 jyly Los-Andjeleste «Qazaqstan: sýretter qubylysy» mádenıet jáne kıno festıvaliniń resmı ashylý saltanaty ótti. Atalmysh shara álemdik kınoındýstrııa salasynyń kóshbasshylaryna Qazaqstannyń baı mádenıeti men kınematografııalyq ónerin kórsetýge zor múmkindik týǵyzdy.
2012 jyly alǵash ret Qostanaı oblysynyń turǵyny Jánibek Ospanovqa júrek aýystyrý operatsııasy jasaldy. Oǵan mı qyzmeti toqtap, qaza tapqan Galına Vorotnıkova donor boldy. Donordyń uly Igor júrekti aýystyrýǵa ruqsat berdi. Otany belgili hırýrg ıÝrıı Pıa jasady. Qostanaılyq Jánibektiń júregin aýystyrsa, qaraǵandylyq Evgenııge áıel adamnyń búıregi salyndy.
2013 jyly Memlekettik jınaqtaýshy zeınetaqy qorynyń (MJZQ) bazasynda Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qory (BJZQ) quryldy. Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qorynda da jeke jınaqtaýshy shottar júıesi saqtaldy.
2013 jyly Qazanda qazaqtyń klassık aqyny Maǵjan Jumabaevtyń óleńder jınaǵy tatar tilinde jaryqqa shyqty. Ony belgili Tatarstan aqyny, TR eńbek sińirgen qaıratkeri, Ǵ. Toqaı atyndaǵy syılyqtyń ıegeri Radıf Gatash aýdarǵan. Tatarstan Jazýshylar odaǵy basyp shyǵarǵan jınaqqa, sondaı-aq aqyn Nýrı Arslanovtyń, Mýdarıs Aglıamnyń jáne Flera Tarhanovanyń aýdarmalary da engen.
2014 jyly kókshetaýlyq aqyn Vera Gıorgadze Reseıdiń Jazýshylar odaǵy men Imperator úıi birlesip taǵaıyndaǵan «Nasledıe-2014» ádebı syılyǵynyń laýreaty atandy. Jeńimpazdardy marapattaý jaqynda Máskeýdegi Ádebıetshiler úıiniń úlken zalynda ótti. Ol Imperator úıi basshysynyń qoltańbasy qoıylǵan estelik dıplom men lazýrıtten jasalynǵan altyn qaýyrsyn estelik músinin aldy.
2014 jyly Qazaqstan jastar aqparat qyzmeti Shymkent qalasynda ısharat tilin meńgerý boıynsha arnaıy kýrstar ashty. «Qol ustasý» dep atalǵan joba estý qabileti nashar jas adamdarǵa qoǵammen aralasýǵa kómektesýge arnalǵan. Bul kýrstar tegin, olarǵa jasyna, estý qabiletiniń nashar nemese jaqsy bolǵanyna qaramastan, nıet bildirgen barlyq adamdar qatysa alady.
2017 jyly Qazaqstan ushý qaýipsizdigin qamtamasyz etkeni úshin Halyqaralyq azamattyq avıatsııa uıymy (aǵyl. International Civil Aviation Organization – ICAO) Keńesiniń prezıdenti atynan arnaıy marapatqa ıe boldy.
2017 jyly Reseı Federatsııasynda aqyn Sara Tastanbekqyzy beınelengen kartınalar Qazaqstanǵa syıǵa tartyldy. Kartınalardy Máskeý turǵyny Gelııa Tımofeeva tabys etti. Ol Sara Tastanbekqyzynyń beınesiniń jalǵyz avtory bolǵan anasy Veşenko Margarıta Markıanovnanyń ósıetin oryndady.
2017 jyly Fılıppınde bokstan jasóspirimder arasyndaǵy Azııa chempıonaty qorytyndylandy. Onda Qazaqstan jasóspirimder quramasy jalpykomandalyq esepte birinshi oryndy ıelendi. Qazaqstan quramasy alty altyn, eki kúmis jáne eki qola medal enshiledi.
2018 jyly Qazaqstan Respýblıkasy Túrkııa Respýblıkasyn, Ázerbaıjan Respýblıkasyn jáne Qyrǵyz Respýblıkasyn týrısterge arnalǵan «Jibek joly» vızasyn engizýge qosylýǵa shaqyrdy. Ol Shengen vızasy sııaqty, biraq tek týrısterge ǵana arnalǵan vıza bolmaq.
2018 jyly QR Qoǵamdyq damý mınıstrligi Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasymen birlesip, qajylyq saparyn uıymdastyrý jáne baqylaý úshin qajy mıssııasyn qurdy. Ol 14 adamnan: QMDB-niń jeti ókilinen, úsh BAQ ókilinen, QR Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń eki qyzmetkerinen, QR QDM eki qyzmetkerinen quraldy.
2019 jyly Qostanaıda balalar men jasóspirimderge psıhologııalyq qoldaý kórsetýdiń Qazaqstandaǵy alǵashqy aımaqtyq ortalyǵy ashyldy.
2021 jyly Vılnıýste osy eldegi jáne osy aımaqtaǵy tuńǵysh Toǵyzqumalaq federatsııasy ashyldy. Federatsııada toǵyzqumalaqtan sheberlik sabaqtary turaqty túrde ótkizilip, lıtvalyq oqýshylar men stýdentter oıynnyń qyr-syryn meńgeredi. Alǵash ret lıtva tilinde oınaý boıynsha ádistemelik qural basylyp shyǵyp, «Mektep» iri aımaqtyq kórmesinde usynyldy.
2023 jyly Aqtaýda shahmattan oqýshylar arasyndaǵy álem chempıonaty aıaqtaldy. Kishi toptaǵy (12 jasqa deıingi) qazaqstandyqtar – Astana qalasyndaǵy Respýblıkalyq fızıka-matematıka mektebinen Alanbek Jaınazarov, Ámir Júkenov, Mıras Hasenov, Aısultan Ánetov qola júlde ıelendi.